Ontsnapte drugsbaas en grof geweld: vier vragen over de onrust in Ecuador
Na de ontsnapping van een beruchte bendeleider uit een gevangenis riep de president van Ecuador de noodtoestand uit. Daarna namen gewapende mannen een tv-zender over. Wat is er aan de hand in het land?
Waarom is het zo onrustig in Ecuador?
Daarbij speelt allereerst de ligging van Ecuador een belangrijke rol. Het land grenst aan Peru en Colombia, de twee landen waar de meeste cocaïne in de wereld wordt geproduceerd. Omdat in die landen de controles aan de grens strenger zijn, kiezen drugshandelaren vaker voor Ecuador als doorvoerhaven naar Europa. Ecuador verkeert in een economische crisis, waardoor de armoede er toeneemt en de autoriteiten gevoelig zijn voor corruptie.
De toenemende onrust heeft ook te maken met de arrestatie van de Mexicaanse drugsbaas Joaquin 'El Chapo' Guzmán in 2016. Zijn Sinaloa-kartel maakte voor zijn arrestatie de dienst uit in de drugssmokkel vanuit Ecuador. Nadat hij was opgepakt, werd de macht van zijn kartel ook minder.
Het geweld in het land is sindsdien aanzienlijk toegenomen. Andere Mexicaanse kartels bestrijden elkaar en Ecuadoriaanse straatbendes moeten in deze drugsoorlog partij kiezen. Daarnaast heeft ook de Albanese maffia een flinke vinger in de pap in de cocaïnehandel in het land.
Nieuwsuur legde de cocaïneroute van Ecuador naar Europa achterstevoren af om te kijken waar de drugs vandaan komen en wie er achter de handel zit:
Dat de groepen die verantwoordelijk zijn voor de drugshandel geen politieke bemoeienis dulden bleek wel uit de periode voor de presidentsverkiezingen van Ecuador vorig jaar. Presidentskandidaat Fernando Villavicencio, die beloofde hard te zullen optreden tegen drugsgeweld en corruptie, werd toen vermoord.
De directe aanleiding voor de huidige onrust is de ontsnapping van een beruchte bendeleider uit een gevangenis in de havenstad Guayaquil, Adolfo 'Fito' Macias. Hij staat aan het hoofd van de Choneros, een van de grootste drugsbendes van Ecuador. Na zijn ontsnapping, waarbij hij mogelijk hulp heeft gehad van cipiers, riep president Noboa de noodtoestand uit.
Sindsdien is het land in de greep van een reeks gewelddadige incidenten. Zo vielen gewapende mannen een tv-studio binnen en braken in zes gevangenissen rellen uit, waarbij gevangenen ontsnapten die de autoriteiten als zeer gevaarlijk beschouwen.
De gewapende mannen in de tv-studio hielden de verslaggevers onder schot en schoten op een cameraman. De verslaggevers vertelden na afloop over hun angstige momenten:
Waarom is de noodtoestand uitgeroepen?
Dat heeft allereerst een praktische reden. Door de noodtoestand uit te roepen, krijgen de autoriteiten in Ecuador meer bevoegdheden om bendeleider Fito op te sporen. Zo heeft het leger de controle overgenomen in de gevangenissen. Daarnaast is het nu tijdelijk verboden om te demonstreren en geldt er een avondklok.
Er is de autoriteiten veel aan gelegen Fito, die een beruchte status heeft, te pakken te krijgen. Zijn Choneros-bende is gelieerd aan het Mexicaanse Sinaloa-kartel. De bende verdient zijn geld met onder meer drugshandel en afpersing.
Fito zat in Guayaquil een celstraf uit van 34 jaar, onder meer voor grootschalige drugshandel en moord. De gevangenis waar Fito vastzat, wordt op dit moment grotendeels gecontroleerd door de Choneros. Zijn kartel zou ook de vermoorde presidentskandiaat Villavicencio hebben bedreigd.
Fito werd na de moord op Villavicencio overgeplaatst naar een zwaarbeveiligde afdeling binnen de gevangenis waarin hij vastzat. Bij de overplaatsing werden ongeveer 4000 militairen en agenten ingezet.
Kan de president van Ecuador nog meer doen tegen de onlusten?
Dat zal moeten blijken. Daniel Noboa is met zijn 36 jaar de de jongste president ooit in de geschiedenis van het Zuid-Amerikaanse land. Hij is de zoon van een van de rijkste Ecuadoranen, ondernemer Álvaro Noboa. Hij werd met zijn bananenimperium multimiljonair.
Veiligheid was een cruciaal thema in de verkiezingscampagne en Noboa maakte dit dan ook tot een van zijn speerpunten. Ook beloofde hij de economie erbovenop te helpen en jongeren aan een baan te helpen.
Noboa heeft een decreet uitgevaardigd waarmee hij de strijdkrachten oproept op te treden tegen twintig criminele organisaties. In het decreet staat dat de bendes moeten worden geëlimineerd. Ze worden nu aangemerkt als terreurgroepen. "We zullen niet toestaan dat terroristische groeperingen de vrede in het land verstoren", zei hij.
Merken we in Nederland iets van de drugssmokkel vanuit Ecuador?
Ja. De Nederlandse douane heeft eerder al geconstateerd dat er steeds meer drugs vanuit Zuid-Amerika naar Nederland komen. Ecuador is daarbij vooral een doorvoerland voor cocaïne uit andere landen.
Daarom hebben Nederland en Ecuador eind vorig jaar een douaneverdrag gesloten om drugssmokkel beter aan te pakken. Demissionair staatssecretaris De Vries van Douane zei bij de ondertekening van het verdrag dat de douanediensten van beide landen meer informatie gaan uitwisselen. Zij kunnen hierdoor beter bepalen welke containers zij moeten controleren.
Onlangs heeft de douane in de haven van Rotterdam grote partijen cocaïne gevonden in containers met bananen uit Ecuador. Afgelopen weekend werd er 600 kilo cocaïne gevonden met een straatwaarde van 45 miljoen euro. Een aantal weken daarvoor had het HARC-team, een samenwerking tussen de zeehavenpolitie, douane, FIOD en het Openbaar Ministerie, een nog grotere vondst van bijna 1200 kilo te pakken. Ook toen zaten de drugs tussen een partij bananen uit Ecuador.
Daar komt bij dat de vraag naar cocaïne in Nederland hoog is. Rotterdam begon in oktober nog een campagne tegen drugsgerelateerd geweld, om zo het verband tussen 'onschuldig' drugsgebruik in het uitgaansleven en geweld in de onderwereld te onderstrepen.
