Duitse 'Wutwoche' kent parallellen met boerenprotest hier, maar ook veel verschillen
Tractorfiles op de snelweg, protestbijeenkomsten door heel het land en een grote afsluitende demonstratie in Berlijn. Een week lang protesteren Duitse boeren tegen voorgenomen bezuinigingen. Doordat ook vrachtwagenchauffeurs zich zullen aansluiten én er stakingen zijn in het ov, zal de maatschappelijke ontwrichting groot zijn.
Het doet allemaal denken aan de boerenprotesten die Nederland maandenlang in zijn greep hielden, al is de onderliggende problematiek totaal anders. Wel kunnen net als in Nederland de politieke gevolgen voor de regering groot zijn. Vijf vragen over de Duitse Wutwoche, ofwel: 'week van woede'.
Wat is de aanleiding voor de protesten?
Halsoverkop moest de regering-Scholz zijn huiswerk over gaan doen toen het grondwettelijk hof de nieuwe begroting afkeurde. Omdat wettelijk de tekorten niet verder mochten oplopen zetten de rechters een streep door plannen om het budget sluitend te krijgen met ongebruikte coronafondsen. Ineens moesten de drie coalitiepartijen het eens worden over hoe een tekort van 17 miljard wordt opgevangen.
Onderdeel van de nieuwe plannen was een eind aan voordeeltjes voor boeren. Zo zou een belastingvrijstelling op tractoren vervallen en moest de korting op landbouwdiesel worden geschrapt. Die maatregelen zouden ongeveer een miljard opleveren. Gemiddeld zou een Duitse boer daardoor per jaar 4000 tot 5000 euro duurder uit zijn, rekende Tagesschau uit. Daarentegen houdt elk bedrijf nog wel gemiddeld 40.000 euro aan andere subsidies over.
Hoe ziet het protest eruit?
Onder het motto "Te veel is te veel! Jetzt ist Schluss!" trokken de boeren eind vorig jaar massaal naar Berlijn, samen met de eveneens getroffen vrachtwagenchauffeurs. Volgens de politie trokken 6600 betogers met 1700 tractors vreedzaam langs de Brandenburger Tor.
Deze week zal het protest nog grootschaliger worden. Door heel het land zijn acties aangekondigd: tractorrally's, blokkades van snelwegen, protestbijeenkomsten. Al voordat de acties vanochtend vroeg officieel begonnen, waren er tractoren opgetrokken naar strategische punten in het land. Omdat er ook (ongerelateerde) stakingen in het ov zijn, wordt het een moeilijke week voor forenzen: veel scholieren hebben al toestemming gekregen thuis te blijven als reizen onmogelijk is.
Het protest kan op bijval rekenen van Nederlandse boeren. Zo zijn er collega's die zich aansluiten bij betogingen over de grens en twitterde Farmers Defence Force al meerdere steunbetuigingen: "Opgeven is geen optie, weiter geht's!! De politiek moet wakker worden. Woke moet stoppen!"
De acties kwamen vanochtend vroeg op gang. Dit zijn beelden uit de omgeving van Bonn en Koblenz in het westen van Duitsland:
Dreigt er ook geweld, zoals in Nederland?
In Nederland werden de boerenprotesten soms grimmig: Kamerleden werden thuis opgezocht, een betoging bij minister Van der Wal liep uit de hand, een agent opende het vuur bij een blokkade in Heerenveen.
In Duitsland leek het uit de hand te lopen toen klimaatminister Habeck werd opgewacht na een vakantie op het Waddeneiland Hooge. Omdat enkele tientallen boeren dreigden zijn veerboot te bestormen besloot de kapitein terug te keren.
De bestorming werd gefilmd:
Het incident werd breed veroordeeld in Duitsland. Bondskanselier Scholz noemde het beschamend en Habecks partijgenoot Baerbock van Buitenlandse Zaken zei dat er een grens was overschreden.
Ook landbouworganisaties keurden de actie af. "Persoonlijke aanvallen, beledigingen, bedreigingen, afpersing of geweld kunnen totaal niet", zei boerenvoorman Joachim Rukwied. Zijn Deutscher Bauernverband DBV zegt de privacy van bewindslieden te respecteren.
Toch zei Habeck zelf dat hij zich "zorgen maakt dat de stemming in het land zo oververhit raakt". Zijn landbouwcollega Özdemir vreest dat de protesten gekaapt worden door rechtsextremisten die de Duitse staat omver willen werpen: zij zouden de grieven van de boeren aangrijpen om hun eigen agenda verder te brengen.
Rukwied waarschuwt dat daar geen sprake van mag zijn. "We distantiëren ons volledig van personen die revolutiefantasieën verspreiden of oproepen tot geweld." Zijn DBV vraagt betogers geen symbolen als galgen of zwarte vaandels mee te nemen.
Wat is de politieke reactie op de protesten?
De eerste boerenprotesten eind vorig jaar hadden resultaat: de regering zwakte de plannen af. De tractorvrijstelling blijft en de brandstofsubsidie wordt in drie stappen afgebouwd, niet in een keer. Voor de DBV is het niet voldoende, Rukwied wil af van alle bezuinigingen: "Dit draait om de levensvatbaarheid van onze sector en de vraag of voedsel produceren in eigen land mogelijk blijft."
Meer toezeggingen wil de regering echter niet doen. "Een sector die zoveel subsidie ontvangt uit Europa en eigen land kun je niet volledig ontzien", redeneert minister Lindner van Financiën. Hij wijst erop dat met het schrappen van oude subsidies geld vrijkomt voor goedkopere energie en moderne stallen.
Wat zijn de gevolgen voor de regering-Scholz?
De onrust doet de toch al weinig populaire bondskanselier weinig goed. Zijn SPD staat in de peilingen op 14 procent, achter coalitiegenoot Die Grünen met 15 procent. Samen peilen ze lager dan oppositiepartij CDU, die op 32 procent staat. De rechts-radicale partij Alternative für Deutschland staat in de peilingen op plek twee.
De vergelijking met Nederland dringt zich op: onvrede onder kiezers leidde ook hier tot enorme electorale verschuivingen. Scholz zal hopen dat de problemen niet aanhouden tot de landelijke verkiezingen van 2025.
