Agent die schoot op tractor in Heerenveen voor de rechter

Een 16-jarige jongen op een trekker werd vorig jaar bij een boerenprotest in Heerenveen beschoten door de politie. De agent die zijn vuurwapen gebruikte staat vandaag terecht.

Het incident op 5 juli 2022 volgde op een aantal roerige dagen vol demonstraties tegen de stikstofplannen van het kabinet. Boze boeren blokkeerden onder meer provinciehuizen, snelwegen en distributiecentra op verschillende plekken in Nederland.

In Heerenveen omzeilden verschillende boeren op trekkers een politieblokkade. Toen de 16-jarige Jouke dat ook deed, schoot een van de aanwezige agenten in zijn richting.

Bekijk hier de beelden van het incident:

De betrokken agent staat terecht voor de rechtbank in Utrecht. Daar is sinds vorig jaar een 'blauwe kamer', met rechters die gespecialiseerd zijn in politiezaken.

Zelf vond de rechtspraak zo'n blauwe kamer niet nodig, maar de politie en vorige kabinetten wel. Zij wilden een aparte behandeling van politiemensen die voor de rechter moeten komen vanwege eventuele fouten tijdens hun werk.

Er kwam ook een nieuw strafbaar feit, speciaal voor agenten: het overtreden van de geweldsinstructie. Het idee is dat daarmee niet meer automatisch 'poging tot doodslag' ten laste gelegd hoeft te worden, wat voor de politie gevoelsmatig veel te zwaar is.

Toch is het vandaag opnieuw poging tot doodslag dat ten laste wordt gelegd, en niet het overtreden van de geweldsinstructie. Dit laatste wetsartikel geldt namelijk alleen als er daadwerkelijk iemand gewond is geraakt. Dat is nu niet het geval.

Cruciale vraag

De cruciale vraag vandaag is of de agent een legitieme reden kan hebben gehad om zijn wapen af te vuren. Zijn advocaat wil daar voorafgaand aan de zitting niets over zeggen.

Eerder heeft de agent verklaard dat hij vreesde dat er op de politie ingereden zou worden. Daarmee zou hij een beroep kunnen doen op zijn 'afweerbevoegdheid'. Dit is een relatief nieuwe regel in de ambtsinstructie, die bepaalt dat een agent geweld mag gebruiken als een situatie direct gevaar oplevert en er risico is op zwaar letsel.

Maar voor het Openbaar Ministerie staat vast dat het in dit geval onnodig was om te schieten. Ook de politiechef van Noord-Nederland sprak al van een inschattingsfout. Uit camerabeelden van het incident blijkt namelijk dat de trekker niet op de aanwezige agenten inreed, maar alleen de blokkade ontweek.

Door toch een kogel af te vuren op de cabine van het rijdende voertuig, nam de agent het risico dat de bestuurder geraakt zou worden, redeneert het OM. De kogel sloeg in vlak bij het hoofd van de jongen.

Kort na het incident werd Jouke zelf aangehouden op verdenking van poging tot doodslag. Woedende boeren verzamelden zich daarna bij het politiebureau. Na het bekijken van de beelden werd de jongen vrijgelaten; zijn arrestatie bleek onterecht.

Anoniem

Rond de rechtszaak vandaag zijn vergaande veiligheidsmaatregelen genomen. Ten eerste wordt de agent anoniem gehouden; hij staat als 'politieambtenaar' op de dagvaarding. Anonimiteit lijkt inmiddels standaard als agenten vanwege fouten tijdens hun werk worden vervolgd.

Zo stonden in de zaak over de dood van Mitch Henriquez de betrokken agenten terecht als DH01 en DH02. Ook het arrestatieteamlid dat vorige week is vrijgesproken voor het per ongeluk neerschieten van een verdachte in Waalwijk, stond terecht onder een nummer.

Verder is de verdachte agent vandaag niet zelf aanwezig in de zittingszaal. Hij zal zijn zaak bijwonen via een videoverbinding, waarbij zijn stem wordt vervormd. Ook mag er geen publiek in de zittingszaal, alleen procespartijen en journalisten. Zowel het OM als de verdediging had de rechtbank gevraagd om veiligheidsmaatregelen te treffen.

Bedreigingen

Dat heeft alles te maken met bedreigingen aan het adres van de politie. Na het incident in Heerenveen ging op sociale media een foto rond van de agent die geschoten zou hebben, vergezeld van intimiderende teksten.

Alleen bleek op de foto een andere agent te staan. Die moest onderduiken en worden beveiligd. De vrees bestaat dat de verdachte agent eenzelfde lot beschoren is, als zijn identiteit bekend wordt.

Vandaag spreekt naar verwachting ook de moeder van Jouke in de rechtszaal. Aangifte tegen de politie heeft haar zoon niet gedaan; dat was voor deze zaak ook niet nodig.