Vijf oorlogen in 15 jaar: 'Leven van kinderen in Gaza is een hel'

• Eva de Vries

  redacteur Buitenland

Aan de lopende band worden in Gaza zwaargewonde kinderen binnengebracht in overvolle ziekenhuizen. Een meisje herkent haar moeder tussen de lichamen die uit een ambulance komen. En een klein jongetje, zijn haren en gezicht vol stof, is de enige overlevende na een bombardement op het gebouw waar hij schuilde met zijn familie.

"De bommen blijven maar vallen. Iedereen is bang", vertelt Jamal al-Rozzi uit Gazastad aan de NOS. Hij werkte lang als maatschappelijk werker en leidt nu een geestelijke gezondheidsorganisatie. Samen met zijn gezin verblijft hij bij familieleden in het zuiden van de Gazastrook. "Ieder uur kan het laatste zijn. We kunnen nergens naartoe, geen enkele plek hier is veilig."

Volgens het ministerie van Volksgezondheid in Gaza, dat onder controle staat van Hamas, zijn er inmiddels ruim 7000 mensen omgekomen door Israëlische aanvallen, onder wie bijna 3000 kinderen. Van de in totaal 2,3 miljoen inwoners van de Gazastrook is bijna de helft jonger dan achttien jaar. Veel kinderen maken het geweld dus van dichtbij mee.

Trauma

Al-Rozzi vertelt hoe ze 's nachts samengepakt bij elkaar zitten en het sissende geluid horen van naderende raketten: "Kinderen gillen, rennen in paniek heen en weer en huilen onophoudelijk." Tegelijkertijd maken de volwassenen om hen heen zich constant zorgen. Sommigen zijn in paniek, krijgen berichten over dode familieleden of ingestorte huizen, of staren non-stop naar hun telefoon. "De kinderen begrijpen het niet. Waarom moeten zij dit meemaken? Waarom mogen zij geen normaal leven leiden? Wij ouders hebben geen antwoorden, en dat geeft hun nóg meer stress."

De reacties van kinderen op het geweld lopen uiteen, legt kindertherapeut Ylva van den Berg uit. Ze behandelt kinderen uit oorlogsgebieden en heeft zelf jarenlang in de Palestijnse gebieden gewerkt, ook in de Gazastrook. "Sommige kinderen verliezen hun ouders geen seconde uit het oog, gaan weer in bed plassen en hebben nachtmerries. Andere kinderen zijn prikkelbaar, voelen zich angstig of hebben last van lichamelijke klachten zoals hoofdpijn."

Volgens Van den Berg krijgen kinderen vervolgens snel het stempel 'getraumatiseerd'. "Terwijl het eigenlijk een normale reactie op een abnormale situatie is. Met de juiste hulp en emotionele steun kunnen ze goed herstellen, als de rust tenminste terugkeert."

Het probleem is dat dat in Gaza al jarenlang niet het geval is. Want een vijftienjarig kind bijvoorbeeld, heeft inmiddels al vijf oorlogen meegemaakt. "Doordat de extreem stressvolle situaties zich maar blijven opstapelen, zien we in Gaza relatief veel kinderen met psychische stoornissen, zoals depressie, angst en trauma." Dat toont ook dit rapport van Save the Children aan, uit 2022.

Na het hebben van een traumatische ervaring, zoals gewond raken bij een bombardement, hebben kinderen niet alleen water en voedsel nodig, maar ook psychische en emotionele ondersteuning. "Het gaat dan om getroost worden, iemand in de buurt hebben die luistert naar wat een kind heeft meegemaakt", zegt Ernst Suur, directeur van hulporganisatie War Child, die zelf jarenlang als hulpverlener in conflictgebieden heeft gewerkt. "Dat kunnen onze medewerkers doen, maar het liefst vervullen ouders en familieleden deze taak. Bij hen voelen kinderen zich het veiligst."

Al-Rozzi vertelt hoe moeilijk hij het als vader vindt om te troosten: "Ik kan mijn kinderen nu geen veiligheid bieden, ik kan ze niet geruststellen. Het enige wat ik kan doen is hopen dat de volgende bom niet voor ons is."

Om de hulp te kunnen verlenen die nu zo hard nodig is pleit War Child voor een wapenstilstand en de toegang tot humanitaire hulp. "Zodra onze mensen veilig kunnen werken, kunnen we snel aan de slag met psychosociale zorg", zegt Suur. "Zo richten we ruimtes in waar kinderen alle ellende even kunnen vergeten, elkaar kunnen steunen en zich realiseren dat ze er niet alleen voor staan."

Suur wijst ook op de veerkracht van kinderen. Hij probeert hoopvol te blijven en uit ervaring weet hij dat veel kinderen er met de juiste hulp weer bovenop kunnen komen: "Daar knokken we voor."

Van den Berg gelooft ook in de veerkracht van kinderen, maar volgens haar kent die veerkracht wel grenzen, verwijzend naar de uitzichtloze situatie in Gaza. "Naast een wapenstilstand, is er ook een politieke oplossing nodig en moet de blokkade van de Gazastrook worden beëindigd. Anders is het gewoon wachten op een volgende escalatie", zegt ze. "Kinderen in Gaza hebben hoop nodig en toekomstperspectief."

Volgens Al-Rozzi dreigt juist die hoop nu verloren te gaan. "De situatie was al erg vóór 7 oktober, maar toen was er tenminste nog een 'morgen'", zegt hij. "Dit geweld is allesverwoestend en agressiever dan ooit tevoren. Het leven nu is een hel. Om me heen hoor ik zelfs kinderen zeggen dat ze zo niet kunnen leven. 'Als dit het is, laat mij dan maar de volgende zijn', zeggen ze."