Oslo-akkoorden, dertig jaar later: 'Palestijnen hopen niet eens meer op vrede'

Vandaag precies dertig jaar geleden werden vol trots de Oslo-akkoorden gepresenteerd. Maar van de beoogde Israëlische terugtrekking en Palestijns zelfbestuur is niets terecht gekomen. Tot frustratie van de Palestijnen.

Het Palestijnse stadje Huwara ligt midden op de bezette Westelijke Jordaanoever. In de Oslo-akkoorden werd afgesproken dat dit deel van de Westoever uiteindelijk volledig onder Palestijnse controle zou komen. "We waren opgewonden dat we een eigen staat én vrede zouden krijgen", zegt Khamees Abu Ali op het terras van een restaurant. "De mensen waren blij dat ze in rust en vrede zouden kunnen leven, dat er een Palestijnse staat zou komen", zegt restauranthouder Muhannad Youssef.

Na maanden van geheime onderhandelingen werd destijds een gezamenlijke beginselverklaring getekend, waarmee een vredesproces gericht op autonomie voor de Palestijnen in gang werd gezet volgens een zogenaamde 'tweestatenoplossing'.

Woede

Yair Hirschfeld was een van de onderhandelaars aan Israëlische kant. "Ik wist dat er uitdagingen op ons pad zouden komen. Aan de ene kant voelden we ons voldaan, we lachten bij de ondertekening, maar we maakten ons ook zorgen. Ik was me ervan bewust dat we net de Intifada achter de rug hadden waarin doden waren gevallen."

Toen bleek dat aan de verwachtingen uit de Oslo-akkoorden niet werd voldaan, was de woede onder de Palestijnen groot. Het leidde tot een bloedige tweede Intifada. Hirschfeld: "Wat er tijdens de Intifada gebeurde was dat het volk verder uit elkaar groeide."

Toch vindt hij dat de Palestijnen er door 'Oslo' op vooruit zijn gegaan. "Ze hebben er heel veel uitgehaald: de Palestijnse Autoriteit is er dankzij de Oslo-akkoorden. En ze kregen internationale erkenning en legitimiteit."

Nog steeds is er in Israël van 'twee staten' geen sprake. De Palestijnse autonomie bleef beperkt en de afgelopen decennia is het aantal woningen en kolonisten in bestaande nederzettingen verder gegroeid. En al zijn de nederzettingen volgens het internationaal recht illegaal, Israël bouwt ze toch. "Er is geen heuvel meer waar geen nederzetting is", zegt restauranthouder Youssef.

Volgens de Palestijnse politica en activiste Hanan Ashrawi, die bekend werd als lid van de Palestijnse vredesdelegatie nog vóór de Oslo-akkoorden, hebben de Palestijnen bar weinig aan de akkoorden overgehouden. "Ze hebben het gevoel dat de situatie juist erger is geworden", zegt ze. "Ze voelen een verslechtering als het gaat over hun rechten, vrijheden, de controle over hun land, middelen en bewegingsvrijheid. Ze hebben zelfs de hoop op een betere toekomst verloren."

"Elk dorp heeft twee of drie nederzettingen om zich heen. Dus hoe ga je een Palestijnse staat stichten?", vraagt Youssef zich af. "Over tien jaar is er geen land meer voor de Palestijnen om te wonen."

De afgelopen maanden waren ook nog eens de bloedigste op de Westelijke Jordaanoever sinds jaren, met regelmatig Israëlische militaire invallen, een reeks schietpartijen door Palestijnse militanten en toenemend geweld door extremistische kolonisten.

Landruil

Bijkomend probleem is dat de Palestijnse Autoriteit, onder leiding van Mahmoud Abbas, door veel Palestijnen al lang niet meer wordt gezien als hun legitieme vertegenwoordiger. Er zijn al jaren geen verkiezingen meer geweest en corruptie is een groot probleem, ziet ook Ashrawi. "Des te zwakker de Palestijnse Autoriteit werd, des te groter werd de onderdrukking."

Volgens Hirschfeld komt dat vanwege "het onvermogen van de Palestijnen goed leiderschap te kiezen". "Het Palestijnse leiderschap heeft nee gezegd tegen elk constructief voorstel van Israël. Het Palestijnse leiderschap faalt vaak."

Toch ziet hij nog steeds ruimte voor de 'tweestatenoplossing', ook internationaal gezien als hét recept voor vrede. "Als we de nederzettingen niet als een probleem, maar als een onderdeel van de oplossing zien", zegt hij. "Er zijn allerlei regelingen denkbaar. Je kunt onder andere denken aan landruil. Niet al het land van een staat hoeft volledig aan elkaar te grenzen."

"In theorie kun je allerlei creatieve ideeën bedenken: de engelen kunnen uit de hemel neerdalen en een koor vormen", zegt Ashrawi, die niet meer gelooft in zo'n oplossing. "Als ze begin jaren 90 de ontwikkeling van nederzettingen niet konden stoppen, waarom zou dat dan nu wel lukken? Moeten we nu gaan praten over landruil? We hebben geen land meer om te ruilen."