Tessel Bruns
Tessel Bruns
Groeiende zorgen over een mogelijk drinkwatertekort in Nederland. En dat is niet zonder reden: uit een rondgang van Nieuwsuur blijkt dat drie van de tien drinkwaterbedrijven deze zomer al rekening houden met acute tekorten bij een onverwacht grote vraag naar drinkwater. Dat geldt voor de regio's Overijssel, Gelderland, Groningen en het westen van Zuid-Holland.
De vraag naar drinkwater stijgt onder meer door de groei van de bevolking, klimaatverandering en toenemende economische activiteiten bij bedrijven die drinkwater gebruiken. Om aan die groeiende vraag te voldoen, openen drinkwaterbedrijven nieuwe winlocaties, slaan ze meer water op en moet iedereen zuiniger met water omgaan.
Drinkwaterbedrijf Vitens voelt de bui al hangen en stroopt daarom de mouwen vroegtijdig op. "Klimaatverandering heeft een grote impact op ons waterverbruik. In de zomerperiode zien we enorme pieken ontstaan die we met de huidige installaties niet meer kunnen bijbenen", zegt Doeke Schippers, strategisch adviseur van Vitens. Nu al moet het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland aanvragen van bedrijven die drinkwater nodig hebben, weigeren.
Voor drinkwaterbedrijven zijn het aanleggen van watervoorraden een race tegen de klok:
Vitens wijst zogenaamde 'strategische harten' van waterwinning aan in hun gebied. Dit zijn winlocaties die nu nog klein zijn, maar waar relatief veel water te winnen valt. In Epe in Gelderland ligt een voorbeeld van zo'n strategisch hart. Daar wordt water vanuit de Veluwe naar infiltratievijvers getransporteerd, in de grond gepompt en opgeslagen. "In periodes dat het veel regent proberen we zo veel mogelijk water in de grond op te slaan zodat we in droge periodes het water er weer uit kunnen halen. We noemen het ook wel een wateraccu."
Daarnaast werkt Vitens aan een ondergronds distributienetwerk om water naar het oosten van het land te transporteren, waar water winnen lastiger is. En dat is niet het enige. Voor het eerst kijkt Vitens - dat sinds jaar en dag drinkwater maakt van grondwater - nu ook naar oppervlaktewater. "We zijn continu op zoek naar nieuwe waterbronnen om aan de groeiende vraag te voldoen. Vandaar dat we nu proberen om water uit de IJssel direct te zuiveren tot drinkwater", aldus Schippers.
Waar in het oosten van Nederland de eerste proeven met oppervlaktewater worden gedaan, is oppervlaktewater voor het westen van Nederland de enige bron voor drinkwater. In de Scheveningse duinen is het grondwater te zout omdat het dicht bij de kust ligt, en dus drinkt de Randstad water uit het IJsselmeer of uit de rivieren de Maas en de Lek. Maar zo vanzelfsprekend is dat niet meer: van rivierwater schoon drinkwater maken, kost steeds meer moeite.
Geen water uit de kraan
"De kwaliteit van ons oppervlaktewater gaat snel achteruit, dus het bijbenen van zuiveringen wordt steeds ingewikkelder", zegt Wim Drossaert, directeur van drinkwaterbedrijf Dunea. Industriële lozingen, medicijnresten en landbouwbestrijdingsmiddelen vormen een serieuze bedreiging voor de rivieren en dus ook voor de drinkwatervoorziening. "Er zitten stoffen bij die gewoon niet meer te zuiveren zijn en dat is een grote zorg."
Drossaert legt uit dat er in droge periodes minder water door de rivieren stroomt en als vervuilende lozingen dan niet afnemen, de concentratie verontreiniging toeneemt. "Als dat gebeurt dan kunnen wij geen water meer innemen, en dan hebben we maar zes weken voorraad. Dat is een probleem, want na zes weken houdt het gewoon op, dan komt er gewoon geen water meer uit de kraan."
Gisteren overhandigde de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) een alarmerend rapport aan het kabinet over de waterkwaliteit in Nederland. De belangrijkste conclusie uit het rapport is dat Nederland de doelen van de zogenoemde Kaderrichtlijn Water (KRW) niet gaat halen. De kwaliteit van zowel het grondwater als het oppervlaktewater voldoet volgens het adviescollege niet aan de Europese normen. Net als door stikstof dreigt de woningbouw, landbouw en bedrijvigheid te worden stilgelegd. Een nieuwe crisis is volgens experts niet uitgesloten.
2022 was één van de droogste jaren ooit gemeten, deze lente juist een van de natste. Waar gaat dat water dan heen?
