Woningbouw, droogte, verzilting en bedrijven die steeds meer water verbruiken bedreigen de toegang tot drinkwater. Als Nederland niet snel maatregelen neemt, kan er in de toekomst niet overal drinkwater uit de kraan worden gegarandeerd. Daarvoor waarschuwt de Vereniging van Waterbedrijven (Vewin).
"Het watersysteem loopt tegen zijn grenzen aan", staat in een nieuw rapport van Vewin. Niet alleen de beschikbaarheid, ook de kwaliteit van drinkwater verslechtert. Drinkwaterbronnen raken namelijk steeds meer vervuild door landbouw, industrie en huishoudens.
We moeten stevig inzetten op waterbesparing.
Waterbedrijven zijn wettelijk verplicht drinkwater te leveren aan huishoudens. Maar in sommige regio's ontstaan nu al problemen "die het voldoen aan de leveringsplicht bemoeilijken of zelfs onmogelijk maken", schrijft Vewin. Dit is bijvoorbeeld het geval in de regio rond Den Haag, de provincie Groningen, het gebied rondom Amersfoort en Twente. Als er geen actie wordt ondernomen, raakt voor 2030 bijna heel Nederland in de problemen.
Het is dan maar de vraag of er in alle 900.000 woningen die het kabinet wil bouwen water uit de kraan komt. Waterbedrijf Vitens voorspelt problemen in Twente en in en rond Amersfoort en Utrecht. "In die regio's ligt een grote woningbouwopgave", legt Peter Salverda van Vitens uit. "We roepen echt op om actie te ondernemen zodat er meer water beschikbaar komt en er bewuster met water wordt omgegaan. Anders is drinkwater niet meer vanzelfsprekend voor die nieuwe woningbouwlocaties."
Nieuwe waterbronnen
Extra water zou kunnen komen uit nieuwe drinkwaterbronnen. Vewin wil dat de Rijksoverheid en provincies snel nieuwe bronnen aanwijzen en dat drinkwaterbedrijven die ook echt maximaal kunnen benutten. Dat is nu nog niet altijd het geval en daarom moeten vergunningsprocedures worden versneld, vinden de waterbedrijven. "De bedrijven [...] lopen vast in steeds langer durende procedures en trage besluitvorming."
Waterbedrijf Dunea, in het westelijke deel van Zuid-Holland, kan dat beamen. Het bedrijf gebruikt drie duingebieden om water te winnen en te filteren. "Wat lastig is, is dat we middenin een natuurgebied zitten", zegt Willemijn Bouland, manager strategie bij Dunea. "We willen zorgen dat zowel de natuur als het drinkwater tot hun recht komen. Dat vraagt veel afstemming, documentatie en vergunning. Dat duurt gewoon heel erg lang en wat mij betreft zou dat wat sneller mogen."
Scheuren in huizen
Maar natuurorganisaties en omwonenden staan niet te springen om een snelle uitbreiding van de waterwingebieden. In het Overijsselse Den Ham vrezen buurtbewoners nog meer scheuren in hun huizen door grondwaterdaling. "Het dilemma waar we voor staan is dat iedereen drinkwater nodig heeft, maar dat winning mogelijk ook tot omgevingseffecten leidt", zegt een woordvoerder van de provincie Overijssel. De provincie onderzoekt of er veilig meer water opgepompt kan worden.
Stichting Duinbehoud wijst op andere risico's van extra waterwinning. Een lage waterstand leidt op sommige plekken tot minder biodiversiteit, zegt directeur Marc Janssen. "We zien nu dat uitbreiding van waterwinning eerst wordt gefaciliteerd en pas daarna wordt de natuurschade gecompenseerd. Terwijl je dat eigenlijk zou moeten omdraaien."
Om schade aan de natuur te voorkomen, moet Nederland veel meer inzetten op waterbesparing in plaats van extra waterwinning, vindt Janssen. De stichting sluit juridische stappen niet uit. "Het gaat spannend worden de komende jaren."
