Moeten we wel of niet F-16-gevechtsvliegtuigen geven aan Oekraïne? Het is een vraag die Nederland en vele andere NAVO-landen al weken bezighoudt. Dat er verschillen van inzicht zijn over die vraag blijkt wel uit het feit dat zelfs oud-topmannen van de NAVO niet op één lijn zitten.
Philip Breedlove, voormalig opperbevelhebber van de NAVO, ziet F-16's als dé troef om Oekraïne de oorlog te laten winnen. Maar oud-secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer tempert die verwachting.
"Ze zullen Rusland verslaan", zegt de Breedlove stellig tegen Nieuwsuur. "Verslaan, en zelfs volledig verdrijven van Oekraïens grondgebied. Inclusief de Krim." Tenminste, als NAVO-landen snel over de brug komen. Want als extra gevechtsvliegtuigen uitblijven, gebeurt volgens hem het tegenovergestelde. "Dan zal Rusland winnen, want zij hebben uiteindelijk meer mankracht dan Oekraïne."
We hebben een land nodig dat leiderschap toont. Ik hoop dat dat Amerika zal zijn.
De Hoop Scheffer ziet het niet zo zwart-wit. "Stel dat Oekraïne morgen die F-16's heeft, en dat is een utopie, dan nog heb ik niet de illusie dat Oekraïne direct heeft gewonnen. Mijn verwachting is dat het hoe dan ook een lange oorlog wordt met heel veel bloedvergieten."
Oekraïne heeft het Westen onlangs gevraagd om extra gevechtsvliegtuigen. Premier Rutte is bereid "zonder taboes" te praten over eventuele leveranties in de toekomst. Maar F-16's geven is makkelijker gezegd dan gedaan.
Dat beaamt ook De Hoop Scheffer. Hij wijst er in de studio van Nieuwsuur op dat bij het gebruik van zo'n gevechtsvliegtuig heel veel kennis en kunde komt kijken die de Oekraïners op dit moment niet hebben. "Het bedienen van computersystemen, ingewikkelde wapensystemen, het onderhoud. Ik heb in Afghanistan gezien hoe veel mensen rond twee à drie gevechtsvliegtuigen rondlopen. Dat loopt in de honderd."
Rode NAVO-lijn
En die honderd mensen kan een land als Nederland niet leveren, zegt De Hoop Scheffer. "Want dan stap je een rode lijn over die de NAVO voor zichzelf heeft gezet. Dan raak je direct in oorlog met Rusland."
Stel Oekraïne beschikt over 'onze' F-16's, wat verandert er dan? Veel, denkt de Amerikaan Philip Breedlove. Niet alleen kan Zelensky zich dan beter verdedigen tegen Russische luchtaanvallen, ook is hij dan in staat vanuit de lucht grondtroepen te assisteren. Essentieel om Rusland terug te dringen en te verslaan, zegt hij.
Maar Breedlove vreest dat NAVO-landen geen gevechtsvliegtuigen aan Zelensky durven te geven omdat ze bang zijn voor Poetin. "Ze zijn afgeschrikt door de dreiging van nucleaire wapens en een Derde Wereldoorlog." Maar het Westen moet niet toegeven aan die angst, vindt hij. "We hebben een land nodig dat leiderschap toont. Ik hoop dat dat Amerika zal zijn. Dat zij het goede voorbeeld geven door als eerste gevechtsvliegtuigen te leveren."
Breedlove overschat de snelheid van de politiek.
Is het Westen te laf door (nog) geen gevechtsvliegtuigen te leveren? Nee, zegt De Hoop Scheffer. "Hij overschat de snelheid van de politiek. Ik pleit ervoor: lever scherfvesten, helmen, artillerie, tanks en luchtverdedigingswapens. Terwijl je dat doet leid je de vliegers op voor die F-16's."
NAVO-admiraal Rob Bauer schaarde zich gisteren nog grotendeels achter die woorden van De Hoop Scheffer. "Het allerbelangrijkste wat Oekraïne nu moet krijgen is luchtverdediging", zei hij tegen Nieuwsuur.
Deze Oekraïense piloten doen een beroep op het Westen; ze willen snel F-16's:
De Hoop Scheffer is het eens met Breedlove als hij zegt dat gevechtsvliegtuigen een belangrijke rol kunnen spelen in de oorlog. "Alleen hij vergeet het politieke proces dat erachter zit. Dat heeft tijd nodig."
Hoe lang het ook nog moge duren: is het niet sowieso al te laat? Eigenlijk wel, vindt Breedlove. "We hadden maanden voordat de oorlog begon al moeten beginnen met het trainen van piloten." Hij verwijst naar een bekend gezegde in het Amerikaanse leger: 'shooting behind the target'. "Je moet vóór het probleem komen te staan. We schieten nog steeds 'behind the target'."
