Ontploffingen Nord Stream 1 en 2 onderstrepen kwetsbaarheid infrastructuur op zee

De ontploffingen en gaslekken bij Nord Stream 1 en 2 hebben tot ongerustheid geleid over de energie-infrastructuur. Algemeen wordt aangenomen dat het gaat om sabotageacties.

Het risico op herhaling bij een andere pijpleiding of kabel in de noordelijke wateren is aanwezig, zegt Frank Bekkers van HCSS (The Hague Centre for Strategic Studies), want de leidingen in de Noordzee zijn kwetsbaar.

De ontploffingen bij Nord Stream 1 en 2 vonden plaats in de Oostzee. Ook in de Noordzee liggen duizenden kilometers aan gaspijpleidingen. Zo zijn er leidingen tussen Noorwegen en Emden in Duitsland, tussen Noorwegen en Zeebrugge in België en tussen het Noord-Hollandse Julianadorp en Bacton in Engeland. En dan zijn er ook nog internet- en elektriciteitskabels.

Die leidingen en kabels zijn potentieel doelwit voor taps en sabotageacties, waarschuwde het HCSS vorig jaar al. "Deze gebeurtenis onderstreept dat nog eens", zegt Bekkers over de ontploffingen bij Nordstream 1 en 2.

"Er is eigenlijk niemand die de gasleidingen continu bewaakt", zegt energiedeskundige René Peters van TNO. Ook Coby van der Linde, directeur van het Clingendael International Energy Programme, zegt dat de kwetsbaarheid van de infrastructuur op zee groot is. "Een anker van een groot schip kan ze al kapot maken", zegt zij. Volgens Bekkers is het bovendien niet ingewikkelder om een elektriciteitskabel te vernielen dan een gaspijpleiding. "Als je het ene kan, kan je het andere ook."

Eerder maakte Nieuwsuur een reportage over de groeiende zorgen dat de vele kabels onder water te kwetsbaar zijn voor taps of sabotage:

Het is volgens Bekkers lastig om sabotage te voorkomen. De leidingen en kabels zijn soms honderden kilometers lang. Vliegtuigen voeren patrouilles uit, maar het gebied blijft groot, zegt ook Aad Correljé, energiedeskundige bij de TU Delft. "Dat maakt bestrijden moeilijk."

'Geen waterdicht systeem'

Toch is weten "of er iets gebeurt, en wanneer" de eerste stap om aanvallen tegen te kunnen houden, zegt Bekkers. Daartoe is het volgens hem een optie om bij de infrastructuur sensoren te plaatsen en drones regelmatig te laten monitoren. "Daar gaat een afschrikkende werking van uit, maar het is geen waterdicht systeem."

Bij het toezicht op zee speelt nog een ander probleem, zegt Lucia van Geuns, net als Bekkers verbonden aan het HCSS. Wie hier mag surveilleren en optreden is volgens haar niet helder. "De kustwacht heeft het mandaat voor onze territoriale wateren en de burgemeesters hebben dat mandaat tot 1 kilometer uit de kust. Maar in onze economische zone op zee is niet duidelijk wie verantwoordelijk is."

Minister Jetten voor Klimaat en Energie zei vandaag dat het belangrijk is om te kijken naar de risico's voor gaspijpleidingen en infrastructuur zoals internetkabels. Hij onderstreepte daarbij het belang van internationale samenwerking.