Twee krachtige explosies bij de gasleidingen Nord Stream 1 en 2 zorgen voor onrust in Europa. Zeker nu het volgens experts lijkt dat ze opzettelijk zijn veroorzaakt. Want wat als er nog meer pijpleidingen beschadigd raken? Dan komt de energievoorziening in gevaar.
"Als het Noorse gas wegvalt hebben we een ontzettend groot probleem in Europa. Dus dit voert de psychologische druk op. Want gas uit Noorwegen komt uit vergelijkbare pijpleidingen en die blijken nu kwetsbaar", zegt Jilles van den Beukel, energiedeskundige bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies tegen Nieuwsuur.
Die druk voelen ze met name in Scandinavië. Denemarken heeft het beveiligingsniveau rondom pijpleidingen en energiebedrijven opgeschroefd en ook in Zweden en Noorwegen heerst een crisissfeer.
Eén van die vergelijkbare pijpleidingen waar gas door stroomt, is de Baltic Pipe Line, tussen Noorwegen en Polen. Deze nieuwe pijplijn is dinsdag geopend in bijzijn van onder andere de Deense premier. Uitgerekend in aanloop naar deze dag zijn de Nord Stream 1 en 2 'gesaboteerd'.
Ook energiedeskundige Martien Visser, lector aan de Hanzehogeschool in Groningen, zegt dat de gevolgen van de explosies verder strekken dan alleen de ontploffingen zelf. "De hoop die van energiebedrijven op snel herstel van de gasmarkt en mogelijke gasleveringen na kerst, is nu weg."
Honderden kilo's dynamiet
Dat er sprake is van sabotage, daar lijkt niemand nog aan te twijfelen. De Zweedse seismoloog Björn Lund registreerde, samen met Deense collega's, de trillingen. "We hebben bij het leger gevraagd wat zo'n knal kan veroorzaken. Je hebt honderd, of misschien wel honderden kilo's dynamiet nodig om een beving van deze omvang te veroorzaken." Van een aardbeving is geen sprake, zegt Lund tegen Nieuwsuur.
Jilles van de Beukel zegt dat van een constructiefout geen sprake kan zijn. Zeker omdat er nu in korte tijd op drie plekken gaten zijn ontstaan.
Ook de Deense minister-president Mette Frederiksen heeft een ongeluk inmiddels uitgesloten. Ze spreekt van een "opzettelijke actie", en voegt er aan toe dat er nog geen informatie is over wie er achter deze actie zit.
Eerder maakte Nieuwsuur een reportage over de groeiende zorgen dat de vele kabels onder water te kwetsbaar zijn voor taps of sabotage:
De kans dat de leveringen van Russisch gas op korte termijn worden hervat, is nu nul. Visser en Van de Beukel zeggen allebei dat de schade onmogelijk op korte termijn is te herstellen. "Die pijpleidingen zijn niet gemaakt om zout water door te laten lopen", zegt Van de Beukel.
Martien Visser zegt dat we de leidingen voorlopig als "onbruikbaar" kunnen bestempelen. "Stel dat we nu toch weer Russisch gas willen, dan moeten we de pijpleiding door Polen en Oekraïne gebruiken", zegt Van de Beukel.
