EU woest over sabotage Nord Stream, Kremlin wijst beschuldiging van de hand

De NAVO en de EU noemen de gaslekkages in de Oostzee een daad van sabotage. "Elke opzettelijke verstoring van de Europese energie-infrastructuur is onacceptabel", zegt EU-buitenlandcoördinator Josep Borrell.

Hij kondigt een krachtige reactie van de Europese Unie aan en zegt dat de beveiliging van kritieke infrastructuur wordt opgeschroefd. NAVO-chef Jens Stoltenberg heeft met Denemarken gesproken over de bescherming van energie-infrastructuur. Het land heeft grote zorgen over de veiligheidssituatie in de Oostzee.

Ongeluk wordt uitgesloten

Als gevolg van zeker twee zware onderwaterexplosies zijn maandag op drie plaatsen lekkages ontstaan aan de gaspijpleidingen Nord Stream 1 en 2. Dat gebeurde in de Oostzee in buurt van het Deense eiland Bornholm. Zowel Zweden als Denemarken concludeerde gisteren dat er sprake moet zijn van opzet. Een ongeluk wordt uitgesloten.

Op deze kaart zie je waar de lekkages zijn:

Wie verantwoordelijk is voor de sabotage en hoe de aanval zou zijn uitgevoerd, is onduidelijk. Oekraïne zegt met grote stelligheid dat Rusland erachter zit, zonder bewijs te leveren. Het Kremlin doet die beschuldiging af als onzin. Overigens sluit Rusland niet uit dat er sprake kan zijn van opzet; het land heeft opgeroepen tot een groot onderzoek naar het incident.

Geopolitieke spanningen lopen op

De sabotageactie zet de geopolitieke spanningen in Europa als gevolg van de oorlog in Oekraïne nog verder op scherp. De EU beschuldigt Rusland al langer van het inzetten van de gastoevoer als politiek drukmiddel. Het Kremlin spreekt dat tegen. Verder zijn de al torenhoge gasprijzen nog verder opgelopen als gevolg van het incident.

De gaslekkages in de Oostzee ontstonden net buiten de territoriale wateren van Denemarken en Zweden. "Dit is geen aanval op Zweden, maar een internationaal incident", zegt de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Ann Linde. De VS heeft hulp aangeboden bij het onderzoek naar de oorzaak van de explosies.

Opborrelend gas

De Nord Stream 2 is nooit in gebruik genomen en gaslevering via de Nord Stream 1 ligt sinds augustus stil. Toch stroomde er wel gas door die laatste leiding op het moment van de explosie. Het gaat om de minimale hoeveelheid die nodig is om Nord Stream 1 operationeel te houden.

Het Deense leger heeft deze beelden van het opborrelende gas vrijgegeven:

Volgens de Zweedse autoriteiten stroomt er nog evenveel gas door de lekken naar buiten als gisteren. Het ontsnappende gas vormt niet of nauwelijks gevaar voor de inwoners van eiland Bornholm, zeggen de Deense autoriteiten. De scheepvaart is gewaarschuwd niet in de buurt van het lek te komen.

Invloed op natuur en klimaatverandering

In vergelijking met een olielek is een gaslek in zee volgens experts minder gevaarlijk voor flora en fauna. Het Duitse ministerie van Milieu zegt dat het risico voor zeedieren minimaal is. Maar Greenpeace vreest dat vissen en ander zeeleven problemen kunnen krijgen met ademen als ze in een gasbel terechtkomen.

Er zijn ook zorgen over de invloed van het ontsnappende gas op de opwarming van de aarde. Nord Stream 1 bevat natuurlijk gas, dat voor een groot deel bestaat uit methaan. Dit broeikasgas heeft verhoudingsgewijs een grotere impact op klimaatverandering dan bijvoorbeeld CO2. Maar er zijn volgens wetenschappers nog te veel onduidelijkheden om conclusies te trekken over de drie lekkages.