Topambtenaren van het ministerie van Economische Zaken hebben hun oud-minister Maxime Verhagen in 2012 niet geïnformeerd over de toenemende onveiligheid in Groningen door gaswinning. Dat zei Verhagen bij het verhoor van vandaag door de parlementaire enquête gaswinning.
Verhagen was de verantwoordelijke minister ten tijde van de aardbeving in Huizinge in 2012, de zwaarste beving in Groningen tot nu toe. Vlak na die beving kreeg een topambtenaar volgens Verhagen een alarmerende notitie van het Staatstoezicht op de Mijnen dat de bevingen zwaarder konden worden dan tot die tijd werd gedacht.
Verhagen zei dat hij daarvan nooit op de hoogte is gebracht: "Ik vind dat onbegrijpelijk en buitengewoon vreemd." Volgens hem bleef hij daardoor het idee houden dat er alleen een probleem was met schades in Groningen en niet met de veiligheid in het gebied.
De oud-minister zei dat hij zichzelf verwijt dat hij na die beving niet gelijk naar het gebied is gereisd om daar met bewoners te praten. "Ik vind het onbegrijpelijk dat ik toen niet naar Groningen ben gegaan. Dat had ik wel moeten doen en ik vind het heel erg dat ik dat niet heb gedaan."
Boete voorkomen
Een andere kwestie die aan de orde kwam, is dat Verhagen actief zou hebben geprobeerd om te voorkomen dat gashandelsbedrijf Gasterra een boete zou krijgen van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). Het zou gaan om een historisch hoge boete van 400 miljoen euro, onder meer te betalen door de aandeelhouders van Gasterra: Shell en ExxonMobil. Verhagen ontkende, maar de enquêtecommissie confronteerde hem met een gespreksverslag van toenmalig NMa-topman Pieter Kalbfleisch.
In een eerder verhoor vandaag kwam naar voren dat het tien jaar geleden wel degelijk mogelijk lijkt te zijn geweest om fors minder gas te winnen, zonder de zogenoemde leveringszekerheid in gevaar te brengen. In het verhoor met een hoge ambtenaar van het ministerie van Economische Zaken, Jos de Groot, kwam ter sprake dat Gasterra hem dat had laten weten.
In een normaal jaar was er 27 miljard kuub aardgas nodig, bleek volgens de commissie uit een mail die zij hebben ingezien. In de realiteit werd er in 2013 twee keer zoveel opgepompt, namelijk bijna 54 miljard kuub. Deze hoge productie, volgend op die heftige aardbeving in augustus 2012, heeft veel kwaad bloed gezet in Groningen. Hoe die hoge gasproductie tot stand kwam, is een belangrijk onderwerp tijdens de enquête.
Geheime afspraak
Ook in de jaren volgend op de aardbeving in Huizinge duurde het nog een tijd voordat de gaswinning echt substantieel naar beneden ging. Uit het verhoor met Jos de Groot blijkt dat de ministeries van Financiën en Economische Zaken daarover met elkaar van mening verschilden. Dat meningsverschil zou zijn gegaan over de negatieve gevolgen van minder winnen voor de staatskas.
Vandaag bleek ook dat er volgens dezelfde hoge ambtenaar van het ministerie van Economische Zaken wel degelijk een geheime afspraak was gemaakt met de oliemaatschappijen Shell en ExxonMobil. Het ging om een afspraak die de beleidsruimte van de minister over de hoeveelheid te winnen gas beperkte. Jaren geleden berichtte de NOS al over deze geheime afspraak, die nooit aan de Tweede Kamer was gemeld.
NOS-redacteuren Reinalda Start en Heleen Ekker deden voor het boek De Gaskolonie onderzoek naar deze en andere afspraken tussen de rijksoverheid en oliemaatschappijen. Daaruit blijkt dat Shell en ExxonMobil hierop jarenlang grote invloed probeerden uit te oefenen.
