Dat de gaskraan in 2013 juist verder werd opengezet nadat in 2012 de ergste aardbeving in Groningen had plaatsgevonden, was in de ogen van oud-burgemeester Rodenboog ongehoord. "Het was al onveilig, en dat je er dan nog een schep bovenop doet, is schandalig", zei de voormalige burgervader van Loppersum vanochtend in zijn verhoor door de parlementaire enquête gaswinning. "Het jaar 2013 noem ik ook wel een rampjaar, vanwege de vele aardbevingen."
De parlementaire enquêtecommissie naar de gaswinning in Groningen werd vandaag voortgezet, nadat voor het zomerreces een eerste verhoorweek was afgesloten. Deze week staat in het teken van de zwaarste aardbeving die er in Groningen is geweest, die in Huizinge in augustus 2012, en de hogere gasproductie die erop volgde in 2013. Huizinge viel onder de gemeente Loppersum.
Veel Groningers zijn daar nog altijd erg boos over. Rodenboog zegt van gashandelaar Gasterra begrepen te hebben dat geld de drijfveer was voor de hoge gaswinning. Dat hebben ze "willens en wetens gedaan". Tegelijk vraagt de oud-burgemeester zich af hoe dat heeft kunnen gebeuren. "Waarom heeft er niemand ingegrepen in 2013?"
Ook Boelo en Annemarie zijn boos. Zij zijn de eigenaren van een monumentaal huis in het Groningse Drieborg, dat veel schade heeft. Als statement, omdat ze geen schadevergoeding krijgen, hebben ze het pand roze geverfd:
Rodenboog maakte de wanhoop van de Groningers van dichtbij mee. Hij was burgemeester van Loppersum van 2003 tot 2018. Mensen zaten soms huilend aan zijn bureau. Huizen daalden in waarde, mensen kregen psychische problemen. En nog altijd wonen er in Groningen veel mensen in een onveilig huis, volgens Rodenboog. "Dat besef krijg je maar niet breed gedeeld in Nederland."
In zijn verhoor haalde hij hard uit naar mede-CDA'er Maxime Verhagen, minister van Economische Zaken ten tijde van de aardbeving in 2012 in Huizinge. Het lukte de voormalige burgemeester een week lang niet om de minister te spreken te krijgen. Bovendien nam Verhagen het op voor de NAM, toen Rodenboog kritiek had op de schadeafwikkeling. "Ik bén toch boos geweest op Verhagen."
Tijdens het verhoor werd uitgebreid stilgestaan bij de duizenden schadegevallen die ontstonden door de beving bij Huizinge. Rodenboog memoreerde dat in de jaren daaraan voorafgaand de schadeafwikkeling al niet afdoende was. Mensen kregen een paar honderd euro "of een pot met verf". "De onvrede over die schadeafhandeling was groot."
Hij vertelde dat er in de loop der jaren vaak Groningers met de bus naar Den Haag afreisden. Maar altijd reden ze eind van de avond "zwaar teleurgesteld weer naar huis". De Groningse burgemeester wilde snelheid en voortgang, maar kreeg dat niet voor elkaar. "Hoe dat kwam? Geld, geld". Ook het pauzeren van de versterkingsoperatie, tegelijk met het besluit om te stoppen met de gaswinning, heeft volgens Rodenboog veel kwaad bloed gezet in Groningen.
Tweede verhoor met toezichthouder
De ontwikkeling van de kennis van de ondergrond in Groningen was het onderwerp tijdens het tweede verhoor vandaag. Annemarie Muntendam-Bos van het Staatstoezicht op de Mijnen blikte terug op het baanbrekende advies van het SodM, een half jaar na de beving bij Huizinge, om de gaswinning zo snel mogelijk terug te brengen.
Gaandeweg ontstond er bij de toezichthouder het besef dat de bevingen niet alleen schade konden veroorzaken, maar ook een groot veiligheidsprobleem betekenden. Zo zouden vallende schoorstenen slachtoffers kunnen maken en huizen kunnen instorten, als de bevingen sterker werden dan 4,0.
Gevoel van veiligheid teruggeven
Maar andere instellingen die zich met de gaswinning bezighielden, waren daar aanvankelijk minder van overtuigd. Het leidde tot grote verschillen van inzicht tussen enerzijds het Staatstoezicht op de Mijnen en anderzijds KNMI, TNO en NAM. "Er was een ondertoon van: wie zijn jullie dat jullie dit zeggen?"
Toen de instituten later alsnog meer op één lijn kwamen, besloot minister van Economische Zaken Kamp begin 2013 nog altijd niet om de gaswinning te beperken. Muntendam vond dit ongelooflijk. Kamp besloot om eerst nadere onderzoeken te laten doen, die het hele jaar 2013 in beslag zouden nemen.
Dat er volgens Muntendam in de huidige tijd nog altijd niet goed met de schade in Groningen wordt omgegaan, baart haar zorgen. "Dat is niet goed voor het draagvlak. En dat draagvlak hebben we hard nodig voor de energietransitie." Wat haar betreft moet de gaswinning in Groningen zo snel mogelijk beëindigd worden. "Dan kan het veld tot rust komen. En kunnen we mensen het gevoel van veiligheid teruggeven."
