Burgemeester Mykolajiv raadt inwoners aan te vluchten • Zorgen over kerncentrale Zaporizja

De loopgraven rond Charkov

Gepensioneerd militair 'Tor' - zijn oorlogsnaam - vecht sinds de eerste dag van de oorlog mee in het Oekraïense leger. Hij is commandant van het 226e bataljon van de territoriale verdediging van de stad Charkov.

Verslaggever David Jan Godfroid maakte een reportage vanuit de loopgraven waarvandaan 'Tor' opereert. "Zolang de oorlog doorgaat hebben we geen verlof", zegt hij:

Burgemeester Mykolajiv raadt inwoners aan te vluchten

Burgemeester Senkevytsj van Mykolajiv roept "iedereen die in leven wil blijven" op om de Zuid-Oekraïense stad te verlaten. In een interview met Radio Svoboda noemt hij de huidige situatie in de stad erg slecht. "We worden elke dag beschoten." Volgens de burgemeester verblijven zo'n 230.000 inwoners van Mykolajiv nog altijd in de stad, van de 480.000 die er voor de oorlog woonden.

De stad, die strategisch ligt tussen Odessa en Cherson aan de Zwarte Zeekust, lag maandenlang onder vuur door Russische artillerie. Het was een van de eerste Oekraïense steden die Russische troepen aanvielen sinds de invasie op 24 februari begon. De afgelopen periode verplaatste Moskou steeds meer troepen van het gebied rond Mykolajiv naar de Donbas in het oosten. Maar het is nog steeds gevaarlijk in de stad, zei burgemeester Senkevytsj woensdag al op de nationale televisie.

G7-ministers leggen schuld van wereldwijde voedselcrisis bij Rusland

Volgens de ministers van Buitenlandse Zaken van de G7-landen is Rusland schuldig aan de toenemende voedselonzekerheid. In een gezamenlijke verklaring schrijven ze dat de oorlog in Oekraïne de wereldwijde voedselcrisis verergert, onder meer door de Russische blokkades op de Zwarte Zee. Daardoor loopt de graanexport vanuit Oekraïne vast. De ministers van Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten en een EU-vertegenwoordiger roepen Moskou in de verklaring onder meer op om de Oekraïense havens aan de Zwarte Zee te deblokkeren.

Zelf stelt het Kremlin nog altijd dat de blokkades het gevolg zijn van de westerse sancties tegen Rusland. President Poetin sprak vandaag van "hysterie": volgens hem worden de gevolgen van het stopzetten van het Oekraïense graantransport "opgeblazen". Volgens Poetin is de hoeveelheid graan die nu is geblokkeerd niet voldoende om het wereldwijde probleem op te lossen. Rusland kan op zijn beurt wel grote hoeveelheden graan aan de internationale markt leveren, aldus de president, maar dat wordt door het Westen bemoeilijkt.

De G7-ministers doen het Russische perspectief af als "desinformatie". Ze benadrukken dat de westerse sancties niet zijn gericht op voedselproducten, maar tegen personen en organisaties. Zondag komen de leiders van de G7-landen bij elkaar voor een top in het Zuid-Duitse kuurhotel Schloss Elmau, in de Beierse Alpen. De G7-ministers van Buitenlandse Zaken spraken elkaar vandaag over onder meer de voorbereidingen en veiligheidsmaatregelen rond die top.

Toenemende zorgen over kerncentrale Zaporizja

Het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAEA) maakt zich steeds meer zorgen over de Zuid-Oekraïense kerncentrale Zaporizja, die sinds begin maart in handen is van de Russen. Volgens IAEA-directeur Rafael Grossi verslechteren de arbeidsomstandigheden van de Oekraïense werknemers daar snel. Hij spreekt van een onhoudbare situatie. "Oekraïens personeel moet de kerncentrale onder extreem stressvolle omstandigheden bestieren."

Medewerkers van de internationale nucleaire waakhond moeten zo snel mogelijk naar de kerncentrale afreizen voor "essentiële" veiligheidscontroles, aldus Grossi. Weliswaar slaagde het IAEA er eerder deze maand in om de internetverbinding met Zaporizja te herstellen, zodat de waakhond op afstand nucleaire gegevens kan controleren, maar Grossi benadrukt dat sommige controles echt op locatie moeten plaatsvinden. Anders komt de veiligheid in gevaar, zegt hij.

De kerncentrale van Zaporizja, een van de vijf in Oekraïne, is de grootste nog werkende centrale van Europa.

Bommen ruimen in Charkov

Vorige maand leken de Russen verdreven uit de omgeving van Charkov, maar vanochtend werd de stad weer bestookt met artillerie. Ook uit het begin van de oorlog is er nog genoeg schade en wapentuig op te ruimen: een 500 kilogram zware Russische bom ligt al maanden op de bovenste verdieping van een dak van een flat in de stad. De bom werd eerder al onschadelijk gemaakt.

Kijk mee hoe medewerkers van het ministerie van Noodsituaties de bom weghalen:

Zo checkt de NOS beelden uit Oekraïne

Joost Schellevis, een van de redacteuren bij NOS osint (open source intelligence), legt uit hoe we omgaan met beelden van de oorlog. Hoe onderzoeken we die? Wat laten we zien? En wat niet?

Oekraïense lhbti'ers aan het front: 'We vechten voor Oekraïne, maar ook voor onze vrijheid'

Eigenlijk hadden dit weekend duizenden lhbti'ers in Kiev mee willen lopen in de Pride-mars, maar door de oorlog is de tiende editie van de Pride verplaatst naar Warschau. Veel Oekraïense lhbti'ers zijn met hun hoofd ergens anders: ze vechten aan het front in het oosten of zuiden van het land.

De NOS sprak met twee van hen:

Duitsland overweegt Nord Stream 2 aan te sluiten op LNG-terminal

Duitsland overweegt om gasleiding Nord Stream 2 open te knippen en aan te sluiten op een mobiele LNG-terminal op zee. Dat meldt tijdschrift Der Spiegel op gezag van bronnen binnen het ministerie van Economische Zaken. De al voltooide pijpleiding had binnenkort gas vanuit Rusland naar Duitsland en de rest van de EU moeten vervoeren, maar ligt stil sinds de Russische inval in Oekraïne.

Duitsland kampt met een tekort aan gas doordat Rusland sinds enkele weken veel minder aanvoert: nog maar 40 procent van de normale hoeveelheid komt nu het land binnen. Volgens Duitsland is dat wraak voor de Duitse hulp aan Oekraïne. Rusland houdt het op technische problemen. LNG (vloeibaar gas) vanuit andere landen zou dat tekort kunnen compenseren, maar er is nog geen passende infrastructuur om dat in de vereiste hoeveelheid in het Duitse gasnetwerk te krijgen. Volgens de ambtenaren is Nord Stream 2 daarvoor heel geschikt: het is aangesloten op een compleet distributienetwerk op land, waarmee bijvoorbeeld ook de zware industrie in het Zuid-Duitse Beieren van gas kan worden voorzien.

Er zijn nog genoeg obstakels, schrijft Der Spiegel: het 'openknippen' van Nord Stream 2 kan milieuschade veroorzaken en het is onduidelijk wie eigenaar is van de leiding nu het Zwitserse moederbedrijf failliet is. De voornaamste vrees is dat Poetin met gelijke munt gaat terugbetalen, bijvoorbeeld door Duitse bedrijven in Rusland te onteigenen.

Bestuurder bezette regio Cherson dood door autobom

Bij een aanslag in de bezette Oekraïense regio Cherson is de hoge bestuurder Dmytryja Savloetsjenko omgekomen. Hij was door de Russen aangesteld. Dat melden zowel het Russische persbureau TASS als het Oekraïense parlementslid Oleksi Hontsjarenko. Savloetsjenko werd getroffen door een autobom, die volgens TASS ook een andere auto deed ontploffen. Over andere slachtoffers is niets bekend.

Savloetsjenko bestuurde namens de Russen het lokale departement voor Jeugd, Familie en Sport. Volgens Ruslandkenner Hubert Smeets zal het zeker niet de laatste collaborateur zijn die getroffen wordt door een aanslag:

Explosies in Charkov, Russen weer dichterbij

De miljoenenstad Charkov, gelegen nabij de noordoostelijke grens met Rusland, is weer in bereik van Russische artillerie. Dat meldt NOS-verslaggever David Jan Godfroid via Twitter vanuit Charkov. Russische troepen werden vorige maand teruggedrongen rond de stad, volgens Oekraïne tientallen kilometers. Maar ze zijn nu vermoedelijk weer dicht genaderd, zegt Godfroid. Zo dicht dat artillerievuur de stad weer kan raken. Over schade of slachtoffers is nog niets bekend:

Bewoners Gronings dorp willen niet dat Oekraïense gezinnen alweer weg moeten

Inwoners van het Groningse dorp Leens hebben hun gemeente gevraagd of vijf Oekraïense gezinnen langer in het dorp kunnen blijven dan gepland. De gezinnen zijn in april ondergebracht in Leens en zouden over enkele weken weer moeten verhuizen, maar verschillende organisaties in het dorp vinden dat onnodig en stressvol voor de gezinnen, zo meldt RTV Noord.

De gezinnen kwamen uit Warffum, waar ze in april moesten vertrekken uit zorginstelling Warfheem. De woningen in Leens waren een tijdelijke oplossing, maar de organisaties hopen dat er gezocht kan worden naar een permanente woonplek in het dorp. "We zijn een prachtige ruime gemeente, die meer zou moeten kunnen bieden dan vluchtelingen verplaatsen van dorp naar dorp met alle gevolgen daarvan", aldus de kerken en ondernemers die oproepen om de beslissing te herzien.

Gouverneur: 'Oekraïense troepen moeten zich terugtrekken uit Severodonetsk'

Oekraïense troepen zullen zich moeten terugtrekken uit de belegerde stad Severodonetsk. Dat heeft gouverneur Serhi Hajdaj van de regio Loegansk op tv bekendgemaakt. "In dezelfde posities blijven, alleen maar om maandenlang aan gort geschoten te worden, slaat nergens op." Na wekenlange gevechten is de stad in de oostelijke Oekraïense regio grotendeels in handen van Russische troepen.

Russen namen afgelopen nacht ook het nabij Severodonetsk gelegen dorpje Mykolajivka in, schreef Hajdaj eerder vandaag via Telegram. Dat ligt aan een belangrijke snelweg richting Lysytsjansk, de enige stad in de regio die nog volledig in Oekraïense handen is.

Rutte: niet te zeggen wanneer Oekraïne lid is van EU

Premier Rutte zegt dat het "niet te voorspellen" is wanneer Oekraïne echt lid zal zijn van de Europese Unie. Gisteren stemden de Europese leiders in met het kandidaat-lidmaatschap voor Oekraïne en Moldavië.

"Ze waren natuurlijk heel bij", zei Rutte na afloop. "Je merkt dat die landen het echt wel beschouwen als een belangrijke steun in de rug." Volgens de premier hangt het ook "echt" van de twee landen af wanneer ze lid worden. Oekraïne en Moldavië moeten aan allerlei voorwaarden voldoen voordat de eigenlijke onderhandelingen over toetreding kunnen beginnen. Oekraïne moet bijvoorbeeld meer doen tegen corruptie.

Volgens Rutte zal een grotere Europese Unie ertoe leiden dat het besluitvormingsproces eenvoudiger moet worden. "Bijvoorbeeld op zaken als opleggen van sancties, pleit Nederland voor het opheffen van het vetorecht. Maar dat vraagt om unanimiteit. Dat is niet zomaar gebeurd."

Zelensky: '30 jaar op gewacht'

Zo reageerde de Oekraïense president Zelensky op het kandidaat-lidmaatschap voor de EU, in een videoboodschap in de late avond. Hij noemt het een "overwinning" voor zijn land:

Goedemorgen!

Goedemorgen en van harte welkom in het liveblog over de oorlog in Oekraïne van vrijdag 24 juni. Het blog van gisteren teruglezen? Dat kan hier.