Tweede Kamerleden maken zich grote zorgen over het toegenomen aantal bedreigingen aan het adres van politici. Ook zien ze het gepolariseerde debat als een gevaar voor de democratie. Ze verwijten vooral Kamerleden van Forum voor Democratie (FvD) dat zij met hun uitspraken bijdragen aan de verharding van het politieke klimaat.
ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers noemt uitspraken van FvD-Kamerleden over de "tirannieke" overheid en dat mensen "in verzet moeten komen" doodeng. "Ik ben meer dan ooit overtuigd van de kwetsbaarheid van onze rechtsstaat", zegt Segers. "We hebben gezien dat bij de bestorming van het Capitool in de Verenigde Staten doden zijn gevallen. Dat kan gebeuren als je speelt met vuur en dit is spelen met vuur."
Volgens Segers waarschuwt ook de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid dat persoonlijke aanvallen op politici, waarbij hun intenties in twijfel worden getrokken, direct gevolgen hebben voor hun veiligheid. "We hebben al eerder politieke moorden gehad, dus we weten hoe gevaarlijk het is om mensen op te hitsen. Er is maar één persoon nodig die denkt dat hij Nederland moet behoeden voor een ramp. En dan kun je niet zeggen dat je er niets mee te maken hebt gehad."
'Landverrader'
Volt-Kamerlid Nilüfer Gündoğan merkt ook dat haar mailbox volloopt en dat er veel naar haar verwezen wordt op Twitter als zij een aanvaring met een Kamerlid van Forum heeft gehad. "Dat varieert van 'hoer van Soros', tot 'WEF-slaaf' en 'landverrader'. Maar ook: 'We zullen je vaccineren tot je niet meer kan ademen'."
Afgelopen weekend liep het aantal bedreigingen weer zo hoog op dat Gündoğan opnieuw aangifte heeft gedaan. Ze was een paar dagen afwezig, maar ze klinkt strijdbaar. "Ik krijg ook mails dat ze me aan een burn-out willen helpen, maar dat zal ze niet lukken."
Begin januari riep FvD-Kamerlid Gideon van Meijeren op een partijbijeenkomst over het coronabeleid: "Diegenen die ons dit onrecht hebben aangedaan gaan wij opsporen, vervolgen en opsluiten". GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld, woordvoerder over corona, weet dat na zo'n opmerking haar mailbox weer volstroomt. "Dan krijg ik dreigmails met: 'Er komen tribunalen en we weten je te vinden'."
Ze sprak Van Meijeren hierop aan in het eerstvolgende coronadebat, maar toen liep de toon weer zo hoog op dat Kamervoorzitter Bergkamp het debat schorste. "Misschien is het zinloos om te vragen of ze hiermee willen stoppen, maar ik wil Van Meijeren erop aanspreken, want ik heb er last van."
De FvD'er zegt dat hij voor vreedzaam verzet pleit, en vindt niet dat er een verband is tussen zijn uitspraken en dreigende mails. Ook voelt hij zich er niet verantwoordelijk voor. "Natuurlijk kunnen woorden en feiten kwetsend of beledigend zijn, maar zeker in een parlement kan dat nooit een reden zijn om je woorden aan te passen, zolang die woorden zelf toelaatbaar zijn." Van Meijeren benadrukt dat hij en zijn fractiegenoten net zo goed te maken hebben met bedreigingen. "Ik kreeg deze week nog het advies vanuit de Kamer om aangifte te doen van een doodsbedreiging."
Parlementariërs mogen van de wet alles zeggen: zij kunnen niet vervolgd worden voor wat ze in het debat zeggen. Die vrijheid wordt begrensd door het Reglement van Orde: de voorzitter kan iemand het woord ontnemen als die iemand of een groep beledigt, of instemt met of aanspoort tot onwettige handelingen.
Maar waar ligt de grens? Voorzitter Bergkamp heeft hier naar aanleiding van verschillende incidenten met fractievoorzitters over gesproken. Zij zal daar volgende week verslag van doen en binnenkort debatteert de Kamer erover.
PVV-Kamerlid Fleur Agema vindt de bedreigingen geen reden om het debat anders te voeren. "Alle Kamerleden worden bedreigd. Ik heb er zelf ook mee te maken. Als je iets zegt over vaccineren hoor ik ook: 'Je bent controlled opposition en we hebben jou in een groep ter observatie gezet.' Als je daar niet tegen kunt, moet je dit vak niet doen. Helaas."
Agema is juist bang voor een 'meningenpolitie' die bepaalt wat je wel en niet mag zeggen in debatten.
Ook haar eigen partijleider Wilders ligt regelmatig onder vuur vanwege zijn uitspraken. "Als ik zie wat Wilders over zich heen heeft gehad... Hij is voor alles uitgemaakt: racist, fascist. Maar hij is alleen veroordeeld voor groepsbelediging. En dan mag hij geen 'heks' zeggen? (over Sigrid Kaag, red.) Ik vind dat vriendelijker dan al die andere dingen."
Catch-22
Segers vindt dat het debat stilgelegd moet worden als de grenzen van de rechtsstaat overschreden worden: "Als je zegt 'we erkennen de overheid niet', of 'u moet de wet overtreden': dan ga je te ver, dan moet de voorzitter je het woord ontnemen." Maar het debat op de inhoud moet juist scherper, vindt Segers. "Misschien zijn we soms te lief en te aardig. Laat zien wat de verschillen zijn en strijk niet alles glad in achterkamertjes."
Het zal lastig blijven, verwacht Westerveld: "Het is een catch-22: niet ingrijpen leidt tot ophef en wél ingrijpen ook. Dat is ook het doel van Forum voor Democratie." Maar toch moet het worden aangepakt, vindt zij.
Gündoğan heeft ook geen pasklaar antwoord: "Met al mijn twijfels, mitsen en maren probeer ik paal en perk te stellen aan de ondermijning van onze grondwet."
