Razendsnelle opmars Taliban 'enorme deuk' in populariteit Biden

Na een razendsnelle opmars in Afghanistan hebben de Taliban vandaag Kabul bereikt. De Afghaanse president Ashraf Ghani is met zijn entourage het land ontvlucht. Talibanstrijders hebben het presidentiële paleis in Kabul ingenomen.

Het zijn zware klappen voor de Afghaanse regering, maar het is ook een bittere pil voor de Amerikaanse president Biden, die een aantal maanden geleden besloot dat de Amerikaanse troepen het land moesten verlaten.

"Amerika is vanochtend wakker geworden met het gevoel dat 20 jaar Amerikaanse hulp aan Afghanistan voor niks is geweest", zegt correspondent Marieke de Vries. "Iedereen vraagt zich af: hoe heeft dit zo snel en chaotisch kunnen gebeuren?"

Shock over snelheid

In de VS overheerst vooral de schok rondom de snelheid van de opmars. Drie dagen geleden werd nog voorspeld dat het dertig dagen zou duren voordat de Taliban Kabul zouden bereiken, zegt De Vries. Die inschatting werd gemaakt door Biden op basis van informatie van de inlichtingendiensten. "En nu krabt iedereen aan zijn achterhoofd hoe de inlichtingendiensten zo hebben kunnen falen."

De situatie zal geen deukje, maar een enorme deuk veroorzaken in de populariteit van Biden, voorspelt De Vries. De uit de hand lopende situatie in Afghanistan kan zelfs bepalend worden voor zijn presidentschap. "Zo groot is het. Bij de tussentijdse verkiezingen zal dit hard worden ingezet door de Republikeinen en volledig op het bordje van Biden worden geschoven."

In Amerikaanse media wordt dit een van de grootste militaire fiasco's ooit genoemd voor de VS. Er worden paralellen getrokken met de chaotische terugtrekking van de troepen in Vietnam in 1973. Twee jaar later kwam de door de Amerikanen gesteunde regering van Zuid-Vietnam ten val en namen de communistische Noord-Vietnamezen het over.

Maar eigenlijk is de parallel met het terugtrekken van de troepen uit Irak veel accurater, zegt De Vries. "Toen trok oud-president Obama de troepen terug en werd het Irakese leger onder de voet gelopen door Islamitische Staat (IS), waardoor Obama weer nieuwe troepen moest sturen. De legertop waarschuwde Biden: 'We've seen this film before'. Er wordt zelfs gezegd dat deze situatie nog erger is."

Maar de vraag wordt ook gesteld of de VS deze oorlog al niet veel langer geleden heeft verloren. "Amerika heeft het sterkste leger ter wereld en is als land volkomen verweven met zijn leger. Er werd altijd gedacht dat als ze ons materieel zouden sturen, de Taliban wel verslagen zouden worden. Dit wordt gezien als enorm gezichtsverlies, ook op het internationale toneel."

"Dit is meer dan een nederlaag", zegt ook oorlogsverslaggever en VRT-journalist Rudi Vranckx:

De bekendmaking van Biden in april maakte niet veel los onder de Amerikanen. De kritiek van nu gaat vooral over de manier waarop de troepen het land verlaten. "Er is geen goed back up-plan geweest, ook niet voor onvoorziene omstandigheden. Ook is er kritiek op de timing, dat de troepen, het ondersteunend personeel en zelfs de drones, zo razendsnel werden teruggehaald terwijl de Taliban juist op dat moment groter werden. Precies tijdens die opmars trok de VS zijn handen ervan af."

En dat heeft een effect gehad op het Afghaanse leger, dat het opeens alleen op moest nemen tegen de Taliban. "Het is een psychologische klap voor de Afghaanse troepen, ze voelen zich in de steek gelaten. Daarom durven de meeste militairen het niet aan", zegt De Vries. De regeringstroepen die eerder nog door de westerse landen werden getraind, weigeren nu in veel gevallen te vechten. Dat gebeurde ook vandaag in Kabul.

Biden werpt de kritiek verre van zich. Hij zegt dat hij is opgezadeld met een slechte deal van zijn voorganger - president Trump. Die had met de Taliban afgesproken dat de Amerikaanse troepen het land zouden verlaten (eigenlijk in mei dit jaar) en dat in ruil daarvoor de Taliban vredesbesprekingen zouden voeren met de regering van president Ghani.

De Vries: "Biden zegt nu: ik stond voor de keuze 'of meer troepen sturen' of 'terugtrekken'. Hij koos voor terugtrekken omdat hij niet nog een vijfde president met de oorlog in het land wilde opschepen, zegt hij."

Minister van Buitenlandse Zaken Blinken zegt dat Amerika de situatie zeer nauwlettend in de gaten blijft houden. Ook uitte hij vandaag dreigende woorden aan het adres van de Taliban dat als zij de mensenrechten schenden, zeker van vrouwen en meisjes, of als zij weer onderdak verlenen aan terroristische organisaties als al-Qaida, de Amerikanen meteen actie zullen ondernemen.

"De shock en de verbazing die nu overheerst in de VS zal nog wel even blijven hangen", zegt De Vries. "En dan weten we nog niet eens hoe erg de situatie daar kan worden."

Na 20 jaar is Afghanistan terug bij af. Wat weten we over het land? NOS op 3 dook erin: