Witwasonderzoek ABN uitgebreid: wat dreigt er voor de bank en oud-bestuurders?
Het onderzoek naar de witwasverdenkingen rond ABN Amro is uitgebreid, werd eerder deze week duidelijk. De bank heeft niet alleen de anti-witwasregels overtreden, het Openbaar Ministerie verdenkt ABN ook van schuldwitwassen.
Dat is dezelfde verdenking als tegen ING enkele jaren terug. Als blijkt dat ABN hier schuldig aan is, heeft de bank te weinig gedaan tegen het witwassen van crimineel geld via hun rekeningen. Bankbestuurders kunnen nu persoonlijk vervolgd worden. Toch is de kans groot dat de zaak met een schikking eindigt.
Maar wat is er precies veranderd?
Het verschil is groot, zegt Alexander de Swart van Wladimiroff advocaten, die ervaring heeft met het bijstaan van banken in witwaszaken. "Schuldwitwassen is een vrij stevige verdenking."
Schuldwitwassen betekent niet alleen dat het OM denkt dat er daadwerkelijk geld is witgewassen via de bank. Het betekent dat ABN Amro volgens het OM redelijkerwijs had moeten weten dat geld dat op een rekening van de bank stond, of via een ABN-rekening werd overgemaakt, afkomstig was uit een misdrijf. Dat misdrijf kan van alles zijn, waaronder corruptie, fraude of drugshandel.
Het OM denkt nu genoeg bewijs te hebben om dit ook te kunnen onderbouwen. De bank had bijvoorbeeld moeten zien dat een betalingspatroon verdacht was, dat er geld ging naar mensen of bedrijven die op een sanctielijst stonden, en had dat moeten melden bij de autoriteiten. "Ook kan het zijn dat er in de media al verhalen zijn geweest over witwas- of corruptiezaken, waardoor de bank had kunnen weten dat er iets mis was bij een klant", zegt De Swart.
Vandaag meldde onderzoeksplatform FTM bovendien dat de ABN-top in 2014 al van het groeiende witwasprobleem bij de bank wist. Toch werd een onderzoeksproject in samenwerking met het OM dat meer inzicht moest bieden in die praktijken stilgezet.
Moeten oud-bestuurders zich meer zorgen maken?
Dat er mogelijk sprake van schuld is, betekent niet dat bankbestuurders - onder wie voormalig topman Gerrit Zalm - persoonlijk strafrechtelijk aansprakelijk zijn. "De vraag is of er mensen waren die voldoende informatie hadden om redelijkerwijs te moeten vermoeden dat er sprake was van geld uit een misdrijf", zegt advocaat Paul Verloop van Libertas Advocaten, die ook gespecialiseerd is in witwassen en banken.
"Zeker bij grote organisaties zijn er vaak zoveel verschillende schakeltjes dat individuen niet altijd het overzicht hebben om alles te overzien." Hij wijst bijvoorbeeld op de Libor-affaire bij de Rabobank, en de grote witwaszaak bij ING, waarbij de bestuurders in eerste instantie niet vervolgd werden omdat het OM dacht niet te kunnen bewijzen dat ze van de misstanden af hadden moeten weten. Later kwam het Hof terug van die inschatting, het OM gaat nu toch oud-topman Ralph Hamers persoonlijk vervolgen.
Om persoonlijke aansprakelijkheid van ABN-bestuurders te kunnen bewijzen, verzamelt het OM nu ook mailtjes, appjes, verslagen van de raad van bestuur en notulen van vergaderingen, aldus Verloop. Hij verwacht dat justitie zich vooral op de voormalige top van het bedrijf zal richten, niet op werknemers lager in de organisatie.
Welke straffen zijn er nu mogelijk?
Door de zwaardere verdenking zijn er hogere straffen mogelijk. Voor oud-bestuurders kunnen er gevangenisstraffen tot 2 jaar opgelegd worden.
Voor het bedrijf kan een veroordeling hogere boetes betekenen, tot maximaal 10 procent van de omzet van het jaar voorafgaand aan de boete. Dat zou voor ABN Amro neerkomen op een bedrag in de orde van grootte van wat ING destijds betaalde: rond de 800 miljoen euro.
Of het zover komt, hangt in eerste plaats af van het onderzoek dat het OM nu nog doet. Als dat af is, moet het besluiten of er genoeg bewijs is. Zo niet, dan komt er hoe dan ook geen zaak. Als het OM denkt genoeg in handen te hebben, dan zal het met de bank onderhandelen over een eventuele schikking.
Er zijn vervolgens twee opties: kijken of beide partijen het eens kunnen worden over een 'transactie' - een boete of schikking waarmee de zaak afgedaan kan worden. Of het komt tot een rechtszaak. Beide advocaten betwijfelen of die laatste stap genomen zal worden.
Verloop: "Het OM gaat met de onderzoeksresultaten naar ABN Amro, en dan onderhandelen over de boete waarmee de bank dit kan afkopen." "Grote kans dat dit met een transactie eindigt", zegt ook De Swart. "Want de bank zal meewerken aan het onderzoek, en maatregelen nemen om herhaling te voorkomen."
Toch plaatsen de advocaten daar nog kanttekeningen bij. "Je ziet wel een politieke beweging die zegt: de echt verantwoordelijken mogen er niet mee wegkomen", aldus Verloop. Dat soort maatschappelijke sentimenten kan het OM meewegen in de beslissing om tóch te vervolgen.
