Het is waarschijnlijk het grootste scheepskerkhof op land ter wereld: Flevoland. Op of in de bodem van de voormalige Zuiderzee, het IJsselmeer en het Markermeer liggen honderden scheepswrakken. Maar van de meeste scheepsresten is de identiteit onbekend.
Maritiem archeoloog Yftinus van Popta stelde een unieke database samen van de 450 wrakken die tot nu toe gevonden zijn. Daarmee krijgen veel scheepsresten voor het eerst een gezicht. "Het is heel bijzonder als van een wrak het hele verhaal kan worden achterhaald."
Tot de Afsluitdijk in 1932 werd gedicht was de Zuiderzee een beruchte binnenzee. Het kon er flink spoken. In het gebied hebben in een periode van zevenhonderd jaar zo'n drie- tot vierduizend scheepsrampen plaatsgevonden, schatten archeologen. Een groot deel van die scheepswrakken is met de jaren volledig vergaan. Maar een deel ligt nog steeds op de voormalige zeebodem.
Het hele verhaal
Van Popta werkt als maritiem archeoloog veel in het voormalige Zuiderzeegebied. Onlangs promoveerde hij op een onderzoek naar het Middeleeuwse verleden van de Noordoostpolder en eerder groef hij er de resten van een achttiende-eeuws Engels koopvaardijschip op.
Tijdens zijn onderzoek kwam Van Popta op het idee van een database van de 450 scheepswrakken die tot nu toe in de Flevoland gevonden zijn. "Slechts een handjevol daarvan is ooit geïdentificeerd."
De archeoloog ging op zoek naar historische documenten zoals kranten, overlijdensaktes en advertenties die iets over de scheepsrampen zouden kunnen vertellen. "Door al die informatie te koppelen, krijg je ineens inzicht in het hele verhaal achter de scheepsramp: wat was de oorzaak, wie zaten er op het schip, wie zijn er omgekomen en wat vervoerde het schip?"
Drama's
Met behulp van zijn database slaagde Van Popta er inmiddels in het verhaal achter zes scheepswrakken te achterhalen. Zo identificeerde hij twee wrakken die in 1947 op korte afstand van elkaar bij werkzaamheden in de Noordoostpolder werden gevonden. "Na een lange speurtocht bleek dat de twee wrakken de restanten zijn van een dubbele scheepsramp in 1909."
"In april van dat jaar zonk het slecht onderhouden schip De Hoop van schipper Geert Dinkla." De ondergang van De Hoop was een enorme tragedie die destijds veel aandacht kreeg in de kranten: de schipper was de enige overlevende. Zijn vrouw, zes jonge kinderen en knecht verdronken in de Zuiderzee.
De achterneef van schipper Dinkla wist tot nu toe niets van de scheepsramp. De kleindochter van visser Fimme Bootsma, die twee lijkjes van de verdronken kinderen aan land bracht, kende het verhaal alleen van haar vader.
Maar daar bleef het niet bij: twee maanden later stootte de tjalk Drie Gebroeders lek op het wrak van De Hoop. "Ook de Drie Gebroeders zonk, maar schipper Van Dijk, zijn vrouw en vier kinderen konden ternauwernood worden gered door vissers. Het valt maar moeilijk voor te stellen dat, op een kavel waar nu gras groeit en gewassen worden verbouwd, zich zulke drama's hebben afgespeeld."
Archeoloog Van Popta verwacht door middel van zijn database in de toekomst nog meer scheepswrakken te identificeren. "Het zou me niets verbazen als we zeker van tien, twintig of misschien wel dertig wrakken ook de identiteit en het verhaal kunnen achterhalen."
