Nederlandse hightechindustrie hoopt op minder verrassingen onder Biden
Na onvoorspelbare jaren onder president Trump hoopt de Nederlandse hightechindustrie op rust in het Amerikaanse beleid. "Ik denk dat er een nieuw tijdperk is aangebroken", zegt ASML-topman Peter Wennink na het aantreden van president Biden. ASML kwam vorig jaar veel in het nieuws door een strijd tussen de Verenigde Staten en China om de geavanceerde chipmachines die het maakt.
De hightechindustrie is een belangrijke pijler van de Nederlandse economie. De chipmachinemaker uit Veldhoven had in 2020 een topjaar en maakte 3,6 miljard euro winst. ASML is, gemeten naar beurswaarde, het waardevolste bedrijf van Nederland. Met de machines van het bedrijf - qua grootte vergelijkbaar met een stadsbus - worden zeer geavanceerde chips geproduceerd voor bijvoorbeeld de nieuwste smartphones.
Grote rol VS
Amerika heeft een belangrijke rol bij de productie van chips en de afgelopen jaren legde het land bedrijven restricties op om zaken te doen met China. Op Nederland werd bijvoorbeeld druk uitgeoefend om de export van bepaalde ASML-machines tegen te houden.
Wennink verwacht niet dat de VS nu een grote draai gaat maken, maar rekent er vooral op dat de regering-Biden meer het overleg zal zoeken. "Onder de regering-Trump kwam er elke paar weken een nieuwe oekaze uit, continu moet je daar weer naar kijken. 'Wat betekent dat weer?'", zegt Wennink in een interview met de NOS.
Volgens hem werd er te weinig gepraat tussen overheden. "Als je met elkaar praat, dan weet je wat eraan zit te komen en kun je je ook voorbereiden op wat er gaat komen."
Het was 's ochtends wakker worden om te kijken wat de VS had besloten.
Dat herkent chipmaker NXP, een andere belangrijke speler in de hightechsector. "Het was 's ochtends wakker worden om te kijken wat de VS had besloten", zegt Jos Bakker, exportspecialist bij het bedrijf. "Wanneer dan sommige maatregelen met onmiddellijke ingang in werking treden, is dat funest voor onze industrie."
Geen patroon of consistentie
NXP maakt onder meer chips voor de auto-industrie en telecomsector. Bakker hekelt ook de manier waarop vergunningen werden afgegeven door de VS. Die zijn nodig, legt hij uit, om voor sommige producten handel mogelijk te maken met China. "Wij konden geen patroon of consistentie ontdekken in de afgifte hiervan", zegt hij.
Verder ziet Bakker een tekort aan menskracht bij de instantie in de VS die de vergunningen afgeeft en zaten de ministeries niet op een lijn, waardoor de boel maanden kon duren.
Volgens Wennink van ASML was het goed dat Trump China tot verandering wilde dwingen, bijvoorbeeld om het stelen van bedrijfsgeheimen aan te pakken, maar was zijn aanpak niet effectief. "Met de manier waarop denk ik dat we niet veel opgeschoten zijn. Het heeft het zakendoen moeilijker gemaakt."
"De veranderende kijk op de opkomst van China, is niet Trump-specifiek. Dat begon al onder Obama", zegt Marc Hesselink, tech-analist bij ING. "Het onvoorspelbare is voor de sector niet fijn, omdat je veel langetermijninvesteringen doet."
De Nederlandse hightechindustrie verwacht nu meer duidelijkheid. "Het wordt veel diplomatieker, consistenter en voorspelbaarder", zegt Bakker, exportspecialist bij NXP.
Druk uitgeoefend op Rutte
ASML maakt de machines waarmee chips worden gemaakt. Het bedrijf heeft een monopolypositie op het gebied van EUV-machines (Extreem Ultraviolet), waarmee klanten de meest geavanceerde chips kunnen maken. Een machine die in een Chinese partij, naar alle waarschijnlijkheid 's lands belangrijkste fabrikant SMIC, ook wil hebben.
Hier is de VS faliekant tegen: het wil niet dat China het land aftroeft op technologisch gebied. Dat bracht het Veldhovense bedrijf in diplomatiek zeer woelig vaarwater. Naar verluidt werd vanuit de regering-Trump op premier Rutte tot twee keer toe druk uitgeoefend om geen licentie af te geven voor de export van zo'n machine.
We just have to wait.
Nu, een jaar na alle media-aandacht voor ASML, is de licentie er nog steeds niet. NRC meldde in oktober dat ook de regering-Biden de export zal tegenhouden. Tegen de NOS wil het ministerie niet zeggen hoe het er nu voor staat.
Wennink blijft erbij dat de bal nog altijd bij de overheid ligt. "Er is continu overleg tussen het ministerie en de Amerikanen wat te doen. We just have to wait."
