'VS zette Rutte onder druk om verkoop ASML-machine aan China'
De Amerikaanse regering heeft in 2018 en 2019 de Nederlandse regering, en premier Rutte persoonlijk, onder druk gezet om de verkoop van een chipmachine van ASML aan een Chinese fabrikant te voorkomen. Dat meldt persbureau Reuters op basis van anonieme bronnen.
ASML is een 's werelds belangrijkste chipmachinemakers en heeft grote klanten als Samsung en Intel. Daarnaast is het de enige maker van extreem ultraviolet (EUV) machines. Dat zijn zeer geavanceerde machines die worden gebruikt in het productieproces van chips. Deze machines zijn essentieel om de komende jaren chips voor onder meer computers en telefoons te kunnen blijven maken.
Begon in 2018
Volgens Reuters begon de campagne van VS in 2018, nadat de Nederlandse overheid had besloten om ASML een exportvergunning te geven om zijn EUV-machines te verkopen aan een Chinese klant.
In de maanden daarna probeerde de VS de verkoop te blokkeren, maar dit bleek alleen mogelijk te zijn als er in zo'n machine voor 25 procent aan Amerikaanse onderdelen zit. De EUV-machines van ASML halen die drempel niet. Inmiddels wordt volgens Reuters in de VS overwogen om de regels op dit vlak aan te passen.
Functionarissen van het Amerikaanse ministerie van Defensie hebben volgens het persbureau het onderwerp op meerdere momenten besproken. De gesprekken vonden plaats op de Nederlandse ambassade in Washington eind 2018 en in januari 2019.
Daarnaast heeft de VS twee keer in korte tijd ook Rutte persoonlijk onder druk gezet, schrijft Reuters. Dat begon tijdens een onderhoud met minister van Buitenlandse Zaken Pompeo, in juni vorig jaar. Pompeo zou het onderwerp toen persoonlijk bij Rutte aan de orde hebben gesteld.
Bezoek aan Trump
Een maand later was de premier voor de tweede keer op bezoek bij president Trump. Reuters schrijft op gezag van een voormalige overheidsfunctionaris dat die dag, 18 juli, de plaatsvervangend nationaal veiligheidsadviseur, Charles Kupperman, de zaak bij Rutte heeft aangekaart. Hij kreeg tijdens dat gesprek een vertrouwelijk inlichtingenrapport waarin de mogelijke gevolgen worden beschreven als China de technologie van ASML in handen krijgt.
Het is volgens Reuters onduidelijk of het onderwerp ook nog door president Trump ter sprake is gebracht tijdens Ruttes bezoek.
Het persbureau concludeert dat de campagne lijkt te hebben gewerkt. Begin november meldde de Japanse zakenkrant Nikkei dat ASML de bestelling van de Chinese fabrikant SMIC in de wacht heeft gezet. Bronnen zeiden tegen de krant dat ASML de Amerikanen niet boos wilde maken. Een woordvoerder van SMIC zegt dat het bedrijf nog altijd bezig is met het papierwerk voor de EUV-machine en wil verder niet reageren.
Wachten op vergunning
Een woordvoerder van ASML zei tegen de NOS dat het bedrijf geen commentaar wil geven op het verhaal van Reuters. ASML bevestigt wel dat er wordt gewacht op een exportvergunning van het Nederlandse ministerie van Economische Zaken, omdat de vorige vergunning is verlopen.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken wil niet inhoudelijk reageren. Wel zegt een woordvoerder dat de Nederlandse overheid bij het afwegen om wel of geen exportvergunning af te geven kijkt naar naar de economische belangen en de veiligheidsbelangen.