Israëlisch parlement zet eerste stap naar nieuwe verkiezingen

Het Israëlische parlement heeft ingestemd met een voorlopig voorstel om zichzelf te ontbinden. Het is de eerste stap op weg naar nieuwe verkiezingen, al kunnen die nog voorkomen worden. Het zouden de vierde verkiezingen zijn in twee jaar tijd. De partij van Benny Gantz, de coalitiepartner van premier Netanyahu, stemde in met de motie.

Het voorstel wordt voorgelegd aan een commissie van het parlement en moet daarna nog drie keer door de gehele Knesset worden aangenomen. Op z'n vroegst gebeurt dat volgende week. Mocht de motie het definitief halen, dan komt een eind aan een slecht regeringshuwelijk van Netanyahu en zijn rivaal Gantz, dat maar zeven maanden heeft geduurd.

"Bij hun aantreden werd het een regering van de eenheid genoemd", zegt Israël-correspondent Ties Brock. "Maar vanaf het begin is er van eenheid geen enkele sprake geweest." Hoewel Gantz met zijn partij voor stemde, probeert hij tegelijkertijd nog in gesprekken met Netanyahu te kijken of de regering gered kan worden.

Dan moet er voor 23 december een akkoord zijn over de begroting van 2020. Als daar geen overeenstemming over is, wordt het parlement automatisch ontbonden, stemming of geen stemming. Brock: "Met zijn steun aan het voorstel vandaag zet Gantz Netanyahu onder druk."

Vredesdeals met Arabische staten

Op de achtergrond is er sprake van een machtsstrijd, zegt Brock: "Gantz speelt in de coalitie de tweede viool achter Netanyahu en lijkt daar geen zin meer in te hebben. Zo zou hij niet geïnformeerd zijn over Netanyahu's geheime trip naar Saudi-Arabië, en speelden hij en zijn partij een bijrol in de diplomatieke deals die Netanyahu dit jaar sloot met diverse Arabische landen."

In september tekende Netanyahu in Washington akkoorden die de banden tussen Israël, de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein normaliseerden:

Dat ze samen een regering vormden, ging al niet van harte. Benny Gantz, leider van Blauw en Wit, presenteerde zich bij de verkiezingen in april 2019 als het alternatief voor Netanyahu, die ervoor zou zorgen dat Netanyahu na elf jaar geen premier meer zou zijn. Hij viel Netanyahu met name aan op verschillende corruptieschandalen waarin hij verwikkeld is en bezwoer geen regering met hem te vormen.

Zowel Blauw en Wit van Gantz als Likud van Netanyahu behaalde 35 zetels. Omdat het onmogelijk bleek een regering te vormen, volgden er in september vorig jaar weer verkiezingen. Daarbij werd Blauw en Wit met 33 zetels, eentje meer dan Likud, de grootste. Maar weer faalden alle pogingen tot coalitievorming.

'Landsbelang'

In maart van dit jaar werden er voor de derde keer verkiezingen gehouden. Daarbij nam Likud het stokje over, met 36 tegen 33 zetels. En na weer een reeks onderhandelingen, brak Gantz zijn belofte nooit een regering te vormen met Netanyahu. Inmiddels was de coronacrisis uitgebroken en Gantz zei te handelen in het nationale belang.

Gantz werd minister van Defensie en sprak af dat hij na anderhalf jaar het premierschap van Netanyahu over zou nemen. Dat zou in oktober 2021 zijn. Tegelijk viel Gantz' politieke alliantie Blauw en Wit, waar ook andere partijen in zaten, als gevolg van zijn politieke draai uit elkaar.

Yohanan Plesner van de niet-partijgebonden denktank Israel Democracy Institute ziet de stemming van vandaag als het "openingssalvo in het spel van elkaar de schuld kunnen geven". Plesner denkt dat beide partijen elkaar proberen aan te wrijven opnieuw verkiezingen te veroorzaken, terwijl de coronacijfers weer stijgen. "In werkelijkheid hebben beide partijen tegen hun eigen belang gestemd."

Want Gantz lijkt het minste belang te hebben bij nieuwe verkiezingen, terwijl Netanyahu er het meest mee kan winnen. Mede omdat zijn alliantie uiteenviel, staat Gantz er nu slecht voor in de peilingen, met rond de 10 zetels. Netanyahu's Likud-partij peilt rond de 30 zetels.

Correspondent Ties Brock: "Als er nieuwe verkiezingen komen, hoopt Netanyahu wellicht een regering te kunnen vormen met zijn favoriete rechtse en religieuze bondgenoten. Op die manier zou hij een mogelijke veroordeling door de rechter kunnen vertragen of verhinderen." Netanyahu staat voor de rechter in drie verschillende corruptiezaken. Hij wordt verdacht van onder meer omkoping en fraude.