Israël krijgt (eindelijk) een nieuwe regering en dat baart Palestijnen zorgen

• Ties Brock

  correspondent Israël/Palestijnse gebieden

Na drie verkiezingen op rij krijgt Israël eindelijk, naar verwachting zondag, een nieuwe regering. Premier Benjamin Netanyahu en Benny Gantz, tijdens de verkiezingen nog fervente tegenstanders, werden het eens over het vormen van een nationale noodregering om de coronacrisis te beteugelen.

Maar ondanks de focus op corona blijft een ander, zeer omstreden project de politieke gemoederen vooral bezighouden. In het regeerakkoord is opgenomen dat Netanyahu vanaf juli stappen mag zetten om delen van de bezette Westelijke Jordaanoever te annexeren.

Palestijnen maken zich hierover grote zorgen, maar voor rechtse Israëliërs en kolonisten is het een droom die uitkomt. Zij pleiten al jaren voor annexatie van het gebied. "De tijd is rijp", zegt de Israëlische kolonist Yaakov Elbaz. Hij beheert een dadelplantage in de bezette Jordaanvallei.

Volgens internationaal recht zijn zulke nederzettingen illegaal, maar zelf denkt Elbaz daar anders over: "Dit is Israël. Ik zie geen verschil. Voor mij is dit Tel Aviv, alleen dan zonder de zee. Dat moeten we nu ook aan de rest van de wereld duidelijk maken."

Nachtmerrie voor Palestijnen

Israël veroverde de Westelijke Jordaanoever in 1967 en houdt het gebied sindsdien bezet. Buiten de Palestijnse dorpen en steden met enig zelfbestuur heeft Israël de volledige controle over het gebied. Dat geldt ook voor de Israëlische nederzettingen, waar de afgelopen decennia in totaal ruim 600.000 Israëliërs kwamen wonen. Een derde van hen leeft in Oost-Jeruzalem, dat Israël al eerder eenzijdig annexeerde.

Tijdens de verkiezingscampagne beloofde premier Netanyahu een volgende stap te zetten: hij zou deze nederzettingen en andere delen van het gebied onder Israëlische soevereiniteit brengen.

Voor veel Palestijnen betekenen de plannen een nachtmerrie. Als de plannen doorgaan, komt de grond van de Palestijnse boer Mohammed Sawafta ineens in Israël te liggen. "Het Israëlische leger heeft het hier al voor het zeggen. Raak ik dan nu ook mijn grond kwijt?"

De Palestijnse leiders zien de Westelijke Jordaanoever als een essentieel onderdeel van een toekomstige staat. Volgens president Mahmoud Abbas misbruikt Israël de internationale aandacht voor corona "om inbreuk te maken op onze nationale rechten".

Maar ook vanuit Israël zelf klinkt kritiek. "De gevolgen van annexatie kunnen vernietigend zijn", zegt oud-generaal Avi Mizrahi, die tussen 2009 en 2012 het bevel voerde over de Westelijke Jordaanoever.

Samen met ruim tweehonderd voormalig topofficieren uit het leger en de veiligheidsdiensten ondertekende Mizrahi een waarschuwing aan de regering. De plannen zouden de vredesovereenkomst tussen Israël en Jordanië op het spel zetten en kunnen leiden tot een Palestijnse volksopstand. Jordanië waarschuwt vandaag voor een "enorm conflict".

Ook de internationale gemeenschap is zeer kritisch. De Europese Unie en de Verenigde Naties benadrukken dat de grenzen alleen gewijzigd kunnen worden met instemming van beide partijen. EU-topdiplomaat Josep Borell noemde annexatie "een ernstige schending van internationaal recht".

Amerikaans standpunt cruciaal

Maar vanuit de Verenigde Staten klinken andere geluiden. En de positie van het Witte Huis is cruciaal. In het Israëlische regeerakkoord staat expliciet dat de annexatie moet worden afgestemd met de Verenigde Staten.

Volgens een vredesplan dat president Donald Trump dit jaar presenteerde mag Israël inderdaad grote delen van Palestijns gebied annexeren. Maar of Trump ermee akkoord gaat dat Israël die stap zet zonder overleg met de Palestijnen, is onduidelijk. De Palestijnse leiders wezen het plan direct af.

Het lijkt dan ook geen toeval dat afgelopen woensdag ineens Mike Pompeo op bezoek kwam, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken. Hij zei dat annexatie uiteindelijk een Israëlische beslissing was, maar dat Israël wel "alle factoren" moest meewegen.

'Dit is Israël, punt uit'

Wat er gebeurt is nu aan de Israëlische regering van Netanyahu en Gantz. Die hebben afgesproken dat er vanaf 1 juli stappen gezet kunnen worden om bezette Palestijnse gebieden te annexeren.

Tegenstanders, zoals de Palestijnse boeren, vrezen dat Israël afkoerst op een confrontatie. Mohammed Sawafta: "We zijn bang voor het gevaar dat op ons af komt. De internationale gemeenschap, iemand moet ze stoppen. Dit is ons land en we gaan nergens heen. Ik blijf hier tot mijn dood. Waar moet ik anders heen?"

Maar de Israëlische dadelboer Elbaz kijkt juist reikhalzend uit naar de plannen. "Als ik wil planten of bouwen, moet ik nu nog toestemming vragen aan het leger. Straks is het voor mij net als voor iedere andere burger."

"Het gaat erom dat er geen discussie meer is over dit gebied. Dit is Israël, punt uit. Iedere keer gaat het daar weer over. Het is genoeg geweest."