Moeders kritisch over hulp criminele jongeren: 'Alsof je Holleedertjes hebt'
Als het gaat over geweld in Amsterdam, dan gaat het steeds vaker ook over de betrokkenheid van criminele jongeren. Vooral jonge mannen worden in toenemende mate in verband gebracht met zware bedreigingen, steekpartijen en schietincidenten.
Om Amsterdamse jongeren weer op het goede pad te krijgen, is een deel opgenomen in de zogenoemde Top 600. Jongeren op die lijst worden worden door een team van hulpverleners strak begeleid. Er is ook een Top 400, een lijst met jongeren die extra aandacht krijgen vanwege een eerste contact met de politie.
Maar die goedbedoelde hulp voor jongeren werkt niet, zegt Diana Sardjoe, moeder van twee kinderen die in de Top 600 en Top 400 zaten. Ze heeft een stichting waarmee ze andere moeders helpt en hoort van hen dezelfde ervaringen.
'Je leven wordt overgenomen'
"Er komt een legertje binnen en ze gaan van alles uitproberen", zegt Sardjoe. "Je leven wordt gewoon overgenomen en het levert niets op. Ze luisteren niet naar ons en er was geen samenwerking, maar ging meer om het opleggen van dingen."
Een van haar zonen kwam in de Top 400 door een straatroof, maar dat hoorde ze pas later. "Het was een complete verrassing toen mijn huis om 7 uur 's ochtends werd binnengevallen door een heel politieteam." Later volgde een brief: "Uw zoon zit in de Top 400, stond er. Ik wist eerst niet wat het was, want ik houd me niet bezig met criminaliteit. We gaan hem helpen, stond er in de brief, en uit voorzorg gaan we zijn broertjes en zusjes ook meenemen in de aanpak."
Pedagogen, jeugdzorg, de Raad voor de Kinderbescherming, de politie en de reclassering; het zijn een paar van de instanties waar Sardjoe mee te maken kreeg. "De hulpverleners bemoeien zich echt overal mee. Het lijkt of je ineens kleine Holleedertjes hebt. Je hele week zit ineens vol met afspraken en therapie en ze staan constant voor je deur zonder aankondiging."
"Je krijgt bijvoorbeeld gezinstherapie opgedrongen en als je moe bent is dat geen reden om er niet aan mee te doen. Als je weigert, dan doen ze een zorgmelding en dreigen ze met het uit huis plaatsen van je kinderen."
"Ook wordt alles wat je zegt tegen je gebruikt. Je bent gewoon eerlijk, want je denkt ze zijn hier om mij te helpen, maar als je dan uit emotie een keer 'rotkind' zegt, dan schrijven ze op dat ik emotioneel ben en het niet aankan. Ik heb natuurlijk helemaal geen hekel aan mijn kind, maar zoiets komt de rapporten nooit meer uit."
Als je zoon is opgepakt komt er veel op je af, je moet kunnen ademen en die ruimte geven ze je niet.
Aan de individuele hulpverleners ligt het vaak niet, erkent Sardjoe. "Er zitten echt goeie bij, maar alles bij elkaar zijn de eisen gewoon te hoog. Je moet dit, je moet dat en dat kan gewoon niet in dat tempo. Als je zoon is opgepakt komt er veel op je af, je moet kunnen ademen en die ruimte geven ze je niet. Ik ken moeders die hun baan er zelfs door dreigden te verliezen en zelf had ik moeite om mijn jongste kind op tijd naar school te krijgen."
Volgens Sardjoe had de hulpverlening soms zelfs een averechts effect. "Ze gingen tussen mij en mijn kinderen staan. Ik was bijvoorbeeld boos op mijn zoon en ging hem dan corrigeren, op mijn eigen felle toon. Een hulpverlener ging mij dan vervolgens corrigeren waar mijn zoon bij zat. Mijn zoon zag dan dat hij geen respect voor mij hoeft te hebben."
Om andere moeders te helpen, richtte ze met een paar moeders een stichting op om elkaar te kunnen helpen. Daar blijkt veel vraag naar: "Er is een kernteam van tien moeders die we stevig ondersteunen, maar inmiddels helpen we zo'n 100 moeders in heel Nederland. En overal horen we dezelfde kritiek over de hulpverlening."
Over wat dan wel helpt is Sardjoe kort: "Er moet geen dwang zijn, maar juist samenwerking. En al die verschillende hulpverleners hielpen bij ons juist niet, wat uiteindelijk wel werkte was één goede gezinscoach." Haar zoons zijn inmiddels uit de Top 600 en Top 400.
'Basisvoorzieningen zijn afgebouwd'
Dat gezinnen met criminele jongeren niet aan hun lot overlaten kunnen worden, daar zijn betrokkenen het wel over eens. Toch is juist de toegang tot hulp nog een probleem. "Veel gezinnen zijn de aansluiting met de geordende samenleving kwijtgeraakt. Basisvoorzieningen zijn in de loop der tijd afgebouwd", staat in het eerder genoemde rapport over de drugsproblematiek in Amsterdam. De onderzoekers pleiten daarom juist voor voor het opnemen van méér jongeren in de Top 600, om ze zo toegang te geven tot hulpverleners.
Wat de rest van Nederland betreft, zei een criminoloog onlangs tegen de NOS dat er al op veel plaatsen wordt geïnvesteerd in projecten waarbij ouders worden geholpen om risicovol gedrag van hun kinderen beter te herkennen en het gesprek met ze aan te gaan.
In Amsterdam wordt de noodzaak om het geweld door criminele jongeren in te dammen natuurlijk ook gevoeld. Gisteren zei burgemeester Halsema in de gemeenteraad nogmaals dat er een drugsprogramma in de maak is om in te grijpen in bepaalde wijken.
"Wij zullen zoveel mogelijk proberen diep in de haarvaten van de wijken te komen die het meest kwetsbaar zijn", zei de burgemeester. "Daar waar jongeren in aanraking komen met drugscriminelen en geen weerstand kunnen bieden tegen de grote bedragen die daar in omloop zijn". Ze benadrukte wel dat de problemen niet snel opgelost zullen zijn.
