De Groningse hoogleraar Dimitry Kochenov is expert in juridische kwesties rond EU-burgerschap, maar gaf tegelijk betaald advies aan de Maltese regering over de handel in paspoorten. Ook was hij voorzitter van een vereniging die de belangen promoot van bedrijven die verdienen aan de handel in paspoorten.
Uit onderzoek van Nieuwsuur blijkt dat de Groningse hoogleraar verschillende activiteiten verricht en functies heeft bij organisaties die financiële belangen hebben bij de paspoorthandel. De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) is op de hoogte maar benadrukt geen twijfels te hebben aan de wetenschappelijke onafhankelijkheid van de hoogleraar.
Wil je weten hoe de paspoorthandel in elkaar zit? Bekijk hier ons hele onderzoek.
Kochenov is aan de Rijksuniversiteit Groningen voltijds hoogleraar EU Constitutioneel Recht en Burgerschap, maar wordt ook wel de paspoortprofessor genoemd. Hij heeft een indrukwekkend cv opgebouwd aan universiteiten in Mexico, de Verenigde Staten, Japan, Italië, en dus Groningen. Hij bezoekt overal ter wereld congressen en bijeenkomsten, spreekt daar regeringsleiders toe en discussieert met advocaten en adviseurs die vermogende kopers van paspoorten bijstaan.
Controversieel
Als academicus doet hij onderzoek naar onderwerpen als nationaliteit en migratie. Hij spreekt regelmatig over de handel in paspoorten die een aantal EU-landen drijft.
Die handel is controversieel. Het Europees Parlement, de Raad van Europa en ook inlichtingendienst AIVD wijzen op risico's van schatrijke en machtige buitenlanders die zich in de EU inkopen en vanaf dat moment alle rechten hebben die horen bij het EU-burgerschap.
De AIVD vindt het een gevaarlijke ontwikkeling. "Vanuit het oogpunt van nationale veiligheid vindt de AIVD het zorgelijk wanneer dergelijke programma's deze uitwerking hebben. Met een dergelijk programma zouden bijvoorbeeld inlichtingenofficieren met kwade bedoelingen vrij kunnen reizen binnen de EU. Dit kan gevolgen hebben voor de nationale veiligheid", laat de dienst weten.
Kochenov adviseerde de Maltese overheid tegen betaling over de juridische aspecten rond de invoering van de paspoorthandel in 2014. Ook nam hij deel aan een Maltese delegatie die met mandaat van de Maltese regering het standpunt verdedigde inzake de handel in paspoorten tegenover de Europese Commissie.
Daarnaast was Kochenov lange tijd voorzitter van de Investment Migration Council (IMC) in Genève. Deze in Zwitserland geregistreerde vereniging heeft als primaire doelstelling 'de bevordering van de handel in paspoorten en verblijfsvergunningen'. Het bestuur bestond naast academicus Kochenov louter uit consultants en advocaten die hun geld verdienen in deze bedrijfstak.
Technisch falliet
In de Maltese Kamer van Koophandel vindt Nieuwsuur ook stukken waaruit blijkt dat Kochenov een van de twee directeuren is van een bedrijf dat gelieerd is aan de Zwitserse lobbyvereniging IMC. Kochenov doet hiervan geen opgaaf op de website van de Rijksuniversiteit Groningen omdat hij het als een uitvloeisel ziet van zijn functie als voorzitter van de IMC. De bv werd in maart 2015 opgericht en diende sindsdien twee keer een jaarrekening in, ondertekend door Kochenov.
Samen met zijn mededirecteur is hij juridisch verantwoordelijk. Maar in een reactie zegt Kochenov dat hij niet betrokken was bij de dagelijkse gang van zaken bij het bedrijf.
Uit de jaarrekeningen blijkt dat het bedrijf al jarenlang technisch failliet is. Waar het zijn geld aan uitgeeft, wordt uit de gedeponeerde stukken niet duidelijk. Kochenovs raadsman stelt dat IMC Services over een kantoor beschikt, waarvandaan onder meer de CEO en het secretariaat opereren.
De oppositie op Malta heeft grote moeite met de rol van Kochenov. "Hij is adviseur en geeft advies over een zeer dubieus programma. Hij is adviseur bij een bedrijf dat miljoenen verdient aan de handel in paspoorten", zegt parlementariër Jason Azzopardi. "En mijn probleem is ook dat hij naar de Europese Commissie ging. Hij verdedigde daar zijn eigen belangen en niet die van Malta."
De Rijksuniversiteit Groningen verzocht Kochenov begin dit jaar om de activiteiten voor lobbyvereniging IMC te beëindigen. Het zou zijn onafhankelijkheid in het geding kunnen brengen, en daarnaast gaat het om een politiek gevoelig onderwerp, zo laat de universiteit weten aan Nieuwsuur.
Kochenov bleef aanvankelijk aan als voorzitter van de lobbyvereniging. Na negen maanden en vragen van Nieuwsuur over deze activiteiten heeft hij zijn functie beëindigd. Hij wil die beslissing desgevraagd niet toelichten.
Exclusieve concessie
Verder is Kochenov ook enkele jaren adviseur geweest van het consultants-kantoor Henley & Partners. Dat bedrijf adviseert overheden bij de verkoop van paspoorten, maar ook potentiële kopers bij het aanvragen ervan. Het bedrijf heeft de exclusieve concessie om de Maltese regering te adviseren bij de paspoorthandel.
Ook dit adviseurschap meldt Kochenov niet op de website van de Rijksuniversiteit. Dat hoefde volgens hem niet omdat hij adjunct-hoogleraar was waarvoor geen meldplicht voor nevenfuncties gold. Het zou volgens hem alleen gaan om een papieren functie: hij zou nooit zijn gevraagd door Henleys & Partners om daadwerkelijk advies uit te brengen. Begin 2019 legde Kochenov deze functie na enkele jaren neer.
