De pijnpunten van Feyenoord: stuurloos richting toekomst
Een gapend gat met Ajax en PSV en financiën die niet overhouden, allemaal niet zo heel ongewoon voor Feyenoord. Maar er is meer aan de hand in Rotterdam-Zuid. De problemen stapelen zich op. Een overzicht van de pijnpunten bij een stuurloze club.
"De basis voor alle problemen ligt op het veld", zegt NOS-voetbalcommentator en Feyenoord-volger Arman Avsaroglu. "De tegenvallende prestaties vormen de overkoepelende oorzaak."
Groot was de vreugde in 2017 na de eerste landstitel in achttien jaar. Het was een hoogtepunt in de clubhistorie en een hoogtepunt in de periode onder coach Giovanni van Bronckhorst.
Met in totaal vijf prijzen, ook de KNVB-beker in 2016 en 2018 en de Johan Cruijff-schaal in 2017 en 2018, was hij hoe dan ook succesvol.
Prijsloos afscheid
Het afscheid na dit seizoen wordt echter prijsloos. In Europa was Feyenoord al in de voorrondes uitgespeeld, in de KNVB-beker ging het in de halve finales mis tegen Ajax (0-3) en in de competitie zagen de Rotterdammers inmiddels AZ voorbijkomen. "Het gaat niet om mij", sprak Van Bronckhorst. "Maar ik had de supporters van ons zo graag een bekerfinale in De Kuip gegeven."
"Sinds het kampioenschap is het zwak", zegt NOS-commentator Arno Vermeulen. "Om twee redenen. Ten eerste gebrek aan kwaliteit, maar aan de andere kant ook niet alles uit de potentie halen. Als je het wel tegen de topclubs kan en niet tegen de mindere teams, dan deugt er mentaal iets niet. Dat valt de spelers en de staf te verwijten."
Weg technisch directeur
Niet alleen Van Bronckhorst vertrekt na dit seizoen, ook Martin van Geel gaat weg. De technisch directeur, sinds 2011 werkzaam bij Feyenoord, is na overleg met de overige directieleden tot de conclusie gekomen dat het beter is dat de wegen komende zomer scheiden.
Van Geel was steeds meer onder vuur komen te liggen en vond dat die "negatieve sfeer" doorsloeg naar alle geledingen binnen de club. "Vandaar dat ik ruimte maak", zei hij. "Ik hoop dat de club volgend seizoen met een nieuwe technisch directeur en een nieuwe hoofdtrainer weer met fris elan op jacht kan naar nieuwe successen."
"Van Geel wilde zelf wel blijven", aldus Avsaroglu. "Hij is lichtelijk naar de uitgang gewezen. Met name zijn laatste media-optredens vielen slecht bij de raad van commissarissen. Jan de Jong is lang loyaal geweest - te loyaal volgens de rvc - en wilde het liefst dat Van Geel bleef. Uiteindelijk is hij toch het gesprek aangegaan en kwamen ze tot de conclusie dat de positie van Van Geel onhoudbaar was."
Nieuwe trainer
Laat Van Geel nu wel net een nieuwe trainer hebben benoemd. Jaap Stam tekende begin maart een contract voor twee seizoenen in De Kuip. De aanstelling van de oud-international was een van de kritiekpunten. Terwijl Van Geel via een profielschets duidelijk had gemaakt te willen zoeken naar een door de wol geverfde coach, kwam hij uiteindelijk uit bij de als trainer nog weinig ervaren Stam.
Diezelfde Stam zag kort na zijn aanstelling de technisch directeur die hem had benoemd, Van Geel dus, vertrekken. En daardoor begint hij komende zomer al meteen met een achterstand. Stam was dan ook onaangenaam verrast door het vertrek: "Het kwam als een donderslag bij heldere hemel. Heel jammer dat hij vertrekt."
"Stam heeft een goede start nodig", zegt Avsaroglu. "Anders kan de druk heel snel heel groot worden. Rugdekking kan heel belangrijk zijn. Van Bronckhorst had die rugdekking van Van Geel wel toen Feyenoord zeven keer op rij verloor."
Vermeulen voorziet wat dit betreft weinig problemen voor Stam. "Het is ook overzichtelijk", aldus Vermeulen. "Als de nieuwe technisch directeur het niet in Stam ziet zitten, komt hij niet."
Zoektocht naar opvolger Van Geel
Het speculeren over de opvolging van Van Geel kwam meteen op gang. In Studio Voetbal passeerden afgelopen zondag de namen van Ferry de Haan (algemeen directeur Excelsior), Joris Mathijsen (technisch Willem II) en Jordy Zuidam (technisch directeur FC Utrecht) al de revue. Stuk voor stuk geen grote namen.
"Feyenoord is een totaal andere wereld om in te werken dan bij die clubs", zegt Vermeulen. "Niet te vergelijken. Zo veel kandidaten die bestand zijn tegen de druk zijn er niet."
Of gaat Dirk Kuijt het dan maar doen? Nee, die wil zich voorlopig nog in de luwte richten op een trainersloopbaan. Hij blijft komend seizoen coach van Feyenoord onder 19 en gaat daarnaast meelopen met hoofdtrainer Stam bij het eerste.
Andere namen die rondzingen zijn die van Ted van Leeuwen (technisch directeur FC Twente), Stan Valckx (manager voetbal VVV-Venlo), Henk van Stee (technisch manager Sparta Rotterdam) en Max Huiberts (directeur voetbalzaken AZ).
Invloed Vrienden van Feyenoord
Huiberts zou eventueel in combinatie kunnen komen met Robert Eenhoorn als algemeen directeur. Eenhoorn, verbonden aan AZ als algemeen directeur, is een favoriet van de Vrienden van Feyenoord. Die invloedrijke investeerdersgroep had in 2017 al een voorkeur voor Eenhoorn als nieuwe algemeen directeur, maar toen koos de club voor Jan de Jong als opvolger van Eric Gudde.
De Vrienden van Feyenoord zijn niet tevreden met de huidige koers. Maar ze mogen dan wel invloed hebben, ze bezitten te weinig aandelen om het ook echt voor het zeggen te hebben of een machtsgreep te plegen.
De vraag is wel hoe sterk de positie van Jan de Jong is. Geniet hij nog de steun van de raad van commissarissen? Het gebrek aan vertrouwen van de rvc in Van Geel leidde eerder immers al tot het vertrek van de technisch directeur.
Ogen op raad van commissarissen
In de onduidelijke machtsverhoudingen zijn de ogen ook gericht op een in principe controlerend orgaan als de raad van commissarissen. "Een teken aan de wand dat een raad van commissarissen meer op de voorgrond zou moeten treden", aldus Vermeulen.
Momenteel bestaat de rvc uit de commissarissen Richard Bruens, Herman van Drie, Gérard Moussault, Sjaak Troost en president-commissaris Toon van Bodegom. Laatstgenoemde volgde per 1 maart de vorig jaar al opgestapte Gerard Hoetmer op.
Van dit vijftal is Troost belast met de portefeuille technische zaken. De 59-jarige oud-speler van de club keerde in januari 2018 terug als lid van de rvc. Zijn voornaamste taak nu is het vinden van een nieuwe technisch directeur. Al maakt Van Geel het seizoen wel af.
Nieuw stadion
Ondertussen moet Jan de Jong Feyenoord richting een nieuw stadion zien te loodsen. Om te kunnen groeien heeft Feyenoord een nieuw onderkomen nodig en de komende maanden zijn cruciaal voor de ontwikkeling van de plannen. De gemeente Rotterdam is bereid te investeren in het stadion en de directe omgeving, maar het grootste deel moet van investeerders komen.
Daar is ook direct de bottleneck. De bouw van het stadion vormt een financieel risico. Feyenoord is in overleg met geldschieters om tot een gezonde financiële basis voor de bouw te komen. Eind dit jaar moet duidelijk zijn of de plannen definitief doorgaan.
Het streven is om in het seizoen 2023/2024 de eerste bal te laten rollen in de nieuwe Kuip, die plaats moet bieden aan 63.000 toeschouwers.
Negatieve sfeer
Van Geel had het over een "negatieve sfeer" rond Feyenoord en hij was niet de enige. Dick Advocaat bedankte om die reden voor het trainerschap van Feyenoord. "Er is zo'n negatieve sfeer ontstaan rond mijn eventuele benoeming dat ik het simpelweg niet zie zitten om het te gaan doen", zei de routinier.
"Je merkt de laatste maanden dat de negatieve sfeer, ook in het stadion, invloed heeft op het team", sprak Van Bronckhorst. "Het is voor mij niet iets nieuws, maar het is natuurlijk niet normaal. Voor mij is het wel helder dat je alleen maar goed kan presteren als het rustig is."
'Grote schoonmaak'
Er klonken voor zijn aangekondigde vertrek al spreekkoren tegen Van Geel in De Kuip en een groep Feyenoord-fans liet eind maart ook z'n onvrede blijken middels twee spandoeken. Met die uiting drong de groep aan op het vertrek van Jan de Jong, Jan van Merwijk (directeur Stadion Feijenoord) en Raymond Salomon (manager media en communicatie).
Op het ene doek stond 'Operatie grote schoonmaak', op het andere een checklist van namen. Achter de naam van Martin van Geel stond een vinkje. Achter de namen van De Jong, Van Merwijk en Salomon diende het vinkje nog te worden ingevuld.
"Die negatieve sfeer is een groot probleem", vindt Vermeulen. "Sponsors happen daardoor minder snel toe. Pijnlijk dat Van Geel hierdoor vertrekt. Slecht voor de club, slecht voor het imago. Iets om over na te denken. Het is een structureel probleem."
"Ik kan me ook voorstellen dat iemand als Max Huiberts hierom niet naar Feyenoord wil komen", gaat Vermeulen verder. "Dat hij door al dat gezeur liever bij AZ blijft. Daar is wel een goede vibe. Zou jammer zijn als daardoor een potentieel goede technisch directeur niet komt. Daar moet je iets aan doen."
Financieel behelpen
Dat Feyenoord uit een diep dal is geklommen, telt voor sommigen blijkbaar niet meer. De schulden zijn weggewerkt, maar geld is er nog niet. De opbrengsten van onder meer de Champions League zijn gebruikt voor de trainingsaccommodaties 1908 en Varkenoord en het terugkopen van een deel van de aandelen van de Vrienden van Feyenoord.
"Het verwachtingspatroon is te hoog", aldus Vermeulen. "Ze willen meedoen met Ajax en PSV. Dat kan alleen incidenteel."
Zeker tot 2023, als het nieuwe stadion er misschien is, blijft het voor de de nieuwe trainer en de nieuwe technisch directeur financieel behelpen voor Feyenoord.
Wisseling wacht op Varkenoord
Niet alleen op bestuurlijk niveau, maar ook op het jeugdcomplex Varkenoord was het de afgelopen periode onrustig bij Feyenoord. Eind december keerde Stanley Brard terug als hoofd opleiding.
Hij volgde Richard Grootscholten op, van wie Feyenoord in november al afscheid had genomen. Dat laatste was opmerkelijk, omdat hij zijn contract in april nog had verlengd. Meerdere jeugdtrainers hadden echter geen vertrouwen meer in hem en vanwege een "verschil van inzicht over het te voeren beleid" moest Grootscholten wijken.
Oud-speler Brard was van 2005 tot 2013 al succesvol in die functie werkzaam bij de Rotterdammers. Onder het bewind van Brard braken onder anderen Tonny Vilhena, Jordy Clasie, Georginio Wijnaldum, Stefan de Vrij en Bruno Martins Indi door vanuit de jeugd. De opleiding van Feyenoord werd van 2011 tot en met 2014 vier keer op rij verkozen tot de beste van Nederland.
Niet in voetbalpiramide
Die tijden moeten, als het aan Feyenoord ligt, terugkomen. "We willen dat eigen jeugdspelers doorstromen, spelers bij wie elke euro winst is als we ze ooit verkopen", zei Jan de Jong vorig jaar. De Rotterdammers zetten, noodgedwongen, weer vol in op de jeugd.
Met onder anderen Orkun Kökcü en Lutsharel Geertruida heeft ook dit Feyenoord talenten in de selectie, maar hoe goed die zijn, moet nog blijken. "Dat moeten we afwachten", zegt Vermeulen. "Eerst zien. Het is allemaal nog zo groen als gras."
Bovendien ontbreekt het Feyenoord aan een tussenstap die Ajax, PSV en AZ wel hebben. De weigering van Van Geel om met Jong Feyenoord deel te nemen aan de voetbalpiramide mag achteraf een flinke misser genoemd worden.
Waar Frenkie de Jong, Donny van de Beek, Steven Bergwijn en Pablo Rosario veel ervaring opdeden in de eerste divisie en daarna de stap maakten naar de eredivisie, hebben talentvolle Feyenoorders die springplank niet. Niet voor niets liet Jan de Jong na het vertrek van Van Geel al weten deelname aan de voetbalpiramide te heroverwegen.
"Daar zat Van Geel fout", zegt Avsaroglu. "En er was geen alternatief", aldus Vermeulen. "Niemand begreep het. Van Geel bleef een roepende in de woestijn. En dan zie je bij andere clubs allemaal spelers doorbreken via die eerste divisie."
Transferopbrengsten
En dan de transferopbrengsten, Van Geels grote frustratie. Volgens hem levert een speler van Feyenoord, ongeacht de kwaliteit, bij voorbaat minder op dan een vergelijkbare speler van Ajax. Alleen vanwege de status van de club.
Neem Tonny Vilhena en Steven Berghuis, de spelers met de hoogste marktwaarde bij Feyenoord. Het contract van de 24-jarige Vilhena loopt medio 2020 af en het contract van de 27-jarige Berghuis loopt nog een jaar langer door. Aan de verkoop van Vilhena en Berghuis zou Feyenoord deze zomer kunnen verdienen, maar denk dan niet aan astronomische bedragen.
"Logisch", zegt Vermeulen. "Feyenoord speelt niet regelmatig in de Champions League, komt niet ver in de Europa League en de eredivisie staat er niet sterk op. Voor de buitenwereld zijn je spelers dan anoniem. Buitenlandse clubs willen spelers internationaal wegen."
"Bovendien brengt Feyenoord geen Frenkie de Jong of Memphis Depay voort", aldus Vermeulen. "Het is niet gelukt om recentelijk goede aanvallende spelers door te ontwikkelen. Die komen te weinig door."
Daarnaast moeten Berghuis en Vilhena ook nog eens worden vervangen en is het afscheid van Robin van Persie nabij. En zo wordt het gat nog groter. Feyenoord heeft en krijgt niet de middelen om de spelersgroep een grondige kwalitatieve impuls te geven. Het wordt een hels karwei voor de nieuwe technisch directeur. Die er nog niet is.