Chartervlucht en bekentenis op tv: zo gaat Rusland om met terugkerende jihadgezinnen

Wat te doen met IS-strijders en hun gezinnen die terug willen keren uit Syrië of Irak? Dat is de vraag waar veel Europese landen nu mee worstelen. Ook Nederland: gisteren nog zei de Arnhemse IS'er Yago Riedijk nog te willen terugkeren, samen met zijn vrouw en kind. Rusland kent de problematiek. Daar zijn al zo'n 150 kalifaatkinderen en -vrouwen teruggekeerd met vliegtuigen. Maar vrouwen zijn inmiddels niet meer welkom aan boord van deze speciale vluchten.

"Rusland heeft ruime ervaring met terreuraanslagen, waarvan een aantal juist door vrouwen is gepleegd", zegt correspondent David Jan Godfroid. Daarom besloten de inlichtingendiensten in februari vorig jaar om voortaan alleen nog maar kinderen en minderjarigen te accepteren uit het instortende kalifaat van Islamitische Staat.

"Met de kinderen is Rusland heel soepel", zegt Godfroid in het NOS Radio 1 Journaal. Moskou wil dat ze georganiseerd terug kunnen keren uit de door Koerden gecontroleerde kampen in Noordoost-Syrië. Rusland is overigens de belangrijkste militaire bondgenoot van de Syrische president Assad.

De terugvluchten wordt gezien als een geste van president Poetin richting de naar schatting 15 miljoen moslims die in Rusland leven. Dat is zo'n 10 procent van de bevolking.

Met de bloedige geschiedenis van aanslagen door moslimextremisten in het achterhoofd, probeert Poetin de moslimminderheid tevreden te houden. En met dezelfde gedachte worden teruggekeerde vrouwen van jihadisten door veiligheidsdiensten nauwlettend in de gaten gehouden.

Als ze zich hebben aangesloten bij een terroristische organisatie, of hebben gestreden in Syrië of Irak, moeten ze jarenlang de gevangenis in. Als ze niet gevochten hebben, dan hoeven ze niet de cel in. Wel moeten de vrouwen in het openbaar berouw tonen voor hun daad. "Op school of op lokale tv moeten ze een soort schuldbekentenis doen", zegt de correspondent.

De eerste terugvlucht uit Syrië naar Rusland was in augustus 2017. Daarmee is het land veel eerder begonnen met de georganiseerde repatriëring van staatsburgers uit voormalig IS-gebied dan andere Europese landen. Nederland onderzoekt samen met de Koerdische autoriteiten momenteel de mogelijkheden om vrouwelijke Syriëgangers en kinderen terug te halen.

"De mensenrechtenschendingen in Rusland zijn problematisch, maar het heeft veel meer gedaan dan westerse democratieën als het gaat om dit onderwerp", zei Human Rights Watch in februari nog tegen dagblad The Moscow Times.

Naar schatting zijn er nog steeds een kleine 2000 Russische vrouwen en kinderen in Syrië en Irak. Zo'n 4000 mensen met een Russisch paspoort, merendeels mannen, zijn afgereisd naar dit gebied om deel te nemen aan de jihad. De meesten zijn afkomstig uit de Kaukasus-regio in het zuidwesten van Rusland. Bijvoorbeeld uit Dagestan, Tsjetsjenië en andere autonome republieken binnen de Russische federatie met een grote moslimbevolking.