Trumps dreigement aan Europa om IS-strijders op te nemen raakt gevoelige snaar
Moet je naar Syrië afgereisde jihadisten in hun geboorteland berechten, of juist proberen te voorkomen dat ze terug kunnen keren? Met dit dilemma worstelen Europese landen al jaren. En nu heeft de Amerikaanse president Trump de druk nog eens flink opgevoerd om snel voor de eerste optie te kiezen.
"De Verenigde Staten roepen Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en andere Europese bondgenoten op om 800 IS-strijders, die gevangen zijn genomen in Syrië, op te nemen en te berechten", twitterde Trump. "Het alternatief is niet goed: anders zijn we genoodzaakt ze vrij te laten."
Trump schetste het doembeeld dat de strijders onberecht zullen terugkeren naar Europa. Maar hoe wordt er in de landen die Trump aanschrijft tot nu toe gedacht over een eventuele terugkeer van Syriëgangers?
Nederland
In Nederland is het kabinet vooralsnog niet actief van plan IS-strijders terug te halen voor berechting. Wel onderzoekt minister Grapperhaus van Justitie de mogelijkheid om Nederlandse vrouwelijke Syriëgangers en hun kinderen terug te laten keren. Begin deze maand zei de minister dat hierover al geruime tijd wordt overlegd met de Koerdische autoriteiten.
Tot nu toe vond Nederland dat Nederlandse vrouwen zelf naar een consulaat moeten reizen. Maar omdat er zo'n dertig vrouwen en kinderen gevangen zitten in Koerdische kampen, is dat voor de groep niet mogelijk. In totaal verblijven volgens de AIVD in Syrië en Irak minstens 175 minderjarigen met een Nederlandse link.
Frankrijk
Het lijkt erop dat Frankrijk als eerste zal voldoen aan Trumps oproep. De Franse overheid bereidt zich namelijk voor om jihadisten en hun gezinnen terug te halen. Het betreft strijders met een Franse nationaliteit die in Noord-Syrië door de Koerden worden vastgehouden. Zo'n 50 volwassenen en ongeveer 100 kinderen.
De redenering achter dit plan is volgens Frankrijk-correspondent Frank Renout duidelijk: "Als de Koerden ze vrijlaten, ontlopen de IS'ers hun straf. Dus we kunnen ze beter naar hier halen en berechten, denken de Fransen."
Het naderende vertrek van de Amerikaanse troepenmacht speelt hierbij een grote rol. Trump zegt in zijn tweets dat het door Islamitische Staat uitgeroepen kalifaat bijna is gevallen. De 2000 Amerikaanse militairen trekken zich terug zodra het kalifaat voor "100 procent is verslagen", claimt de president.
Verenigd Koninkrijk
Het Verenigd Koninkrijk (VK) worstelt nog met wat de beste aanpak is van Britse jihadisten in Syrië. Het officiële beleid is om deze strijders in het Midden-Oosten te laten berechten. Strafvervolging in eigen land is lastig volgens de overheid, omdat bewijs van misdaden moeilijk te vergaren is.
Maar de discussie over terugkeren lijkt in een stroomversnelling geraakt. Aanleiding is de zaak rondom de 19-jarige Syriëganger Shamima Begum. Zij was op haar 15e naar het kalifaat afgereisd en is nu bevallen van een kind in een Syrisch vluchtelingenkamp. Ze wil samen met haar baby terug naar Groot-Brittannië.
"Ik kan niet voor altijd in dit kamp blijven", zei Begum in een interview vandaag met persbureau AP:
De Britse minister van Binnenlandse Zaken zei er alles aan te gaan doen om te voorkomen dat ze terugkomt. Maar de minister van Justitie reageerde dat iemand als Begum niet zomaar stateloos kan worden gemaakt.
Volgens correspondent Tim de Wit kan deze onenigheid binnen de regering duiden op een mogelijke koerswijziging als het gaat om het wel of niet terug laten keren van Britse jihadisten en hun familie. "Die discussie zal door de actie van Trump nog wel meer aandacht krijgen de komende dagen", vermoedt De Wit.
De Belgische omroep VRT meldt dat premier Michel en de Britse premier May streven naar een gezamenlijke aanpak als het gaat om Europese IS-strijders. De komende dagen zal de Belgische premier ook contact hebben met premier Rutte en de Franse president Macron.
Duitsland
De Duitse regering is erg terughoudend over het onderwerp. Alle Duitse burgers hebben het recht om terug te keren, zegt een woordvoerder van Binnenlandse Zaken tegen Reuters. Maar dan moeten ze wel toegang hebben tot consulaire hulp én die kan Duitsland vanwege het conflict in Syrië daar niet garanderen.
Volgens correspondent Judith van de Hulsbeek is tussen de regels wel duidelijk dat Berlijn de jihadisten liever niet ziet terugkeren. "Duitsland is bang het aantal potentiële aanslagplegers in Europa te vergroten." Berechting in het Midden-Oosten heeft daarom de voorkeur van de Duitse autoriteiten.
Der Tagesspiegel meldt dat er 40 IS'ers met een Duitse nationaliteit worden vastgehouden door Koerdische milities in Syrië.
Morgen komen in Brussel alle Europese ministers van Buitenlandse Zaken bijeen. Het eventueel terug laten keren van jihadisten zal dan worden besproken.
