De 26-jarige Arnhemmer Yago Riedijk vocht voor terreurbeweging Islamitische Staat in Syrië, maar wil met zijn vrouw en baby terugkeren naar Nederland. Daarmee opent zich een juridisch labyrint, want de Britten hebben de vrouw haar Britse nationaliteit afgenomen. Welke nationaliteit heeft het jonge kind? En zijn ze wel echt getrouwd? Kortom: hoe groot is de kans dat ze hier als gezin kunnen komen?
"Niet groot, met name omdat de moeder statenloos is geworden", zegt emeritus hoogleraar Kees Groenendijk van de Radboud Universiteit. Hij onderzoekt de regulering van migratie en de rechtspositie van migranten in Nederland en in Europa. We vroegen hem te kijken naar de mogelijkheden voor Yago Riedijk, zijn vrouw Shamima Begum en hun kind.
Yago Riedijk
In 2014 vertrok Riedijk naar het kalifaat om te vechten voor IS. Hij trouwde daar, naar eigen zeggen, vier jaar geleden met een 15-jarig meisje uit Londen. Ze kregen drie kinderen, waarvan er twee al jong stierven. Het jongste kind, een zoon, werd kortgeleden geboren.
Riedijk is vorig jaar in Nederland bij verstek veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf. "Hij is een Nederlander en een mens", zegt Groenendijk. "Als hij zijn straf uitgezeten heeft, is hij daarna in principe een vrij man."
In Arnhem, maar ook in politiek Den Haag, zien ze Riedijk niet graag terugkeren. Maar zijn nationaliteit afnemen kan niet, zegt Groenendijk. "Want dan zou hij statenloos worden en dat is verboden onder internationale verdragen waar Nederland aan gebonden is. Dus als hij naar Nederland zou komen dan zou hij aangehouden worden en moet hij zijn straf uitzitten."
Als 15-jarig meisje vertrok Begum met twee vriendinnen naar Syrië. Daar werd ze aan Riedijk gekoppeld. De Britse regering nam haar staatsburgerschap af. Ze zou ook de Bengaalse nationaliteit hebben en dus zou dat juridisch mogen, zo redeneert Londen. Maar Begum bestrijdt dat. Ze geldt nu als statenloos. Begum gaf eerder aan dat ze met Riedijk naar Nederland wil komen.
"Ik denk dat de kans om enig ander land binnen te komen heel klein zal zijn", zegt Groenendijk. "Eigenlijk illustreert dat de noodzaak van dat verbod op statenloosheid. Want je bent nergens meer welkom, je hebt geen enkel recht om ergens te verblijven."
De pasgeboren zoon
"De zoon heeft de Britse nationaliteit als hij geboren is op het moment dat de moeder nog de Britse nationaliteit had", stelt Groenendijk. "Als vaststaat dat die Nederlandse man de vader van het kind is, en als vaststaat dat ze getrouwd waren op het moment dat hij geboren werd, dan heeft dat kind ook de Nederlandse nationaliteit van zijn Nederlandse vader."
Maar juist dat huwelijk zou wel eens lastig aan te tonen kunnen zijn. Het is namelijk voltrokken in IS-gebied en dat is door Nederland niet-erkend gezag. "Ik denk dat de Nederlandse staat ervan uit zal gaan dat ze niet getrouwd waren op dat moment", zegt Groenendijk.
Kan het kind als Brits staatsburger in Nederland komen wonen?
"Het kind kan naar Nederland, maar niet iedere burger in de Europese Unie heeft vrij verkeer. Je moet aan bepaalde voorwaarden voldoen. Je moet een baan hebben of je moet voldoende geld hebben of hier komen studeren. Nu denk ik dat aan geen van die drie voorwaarden is voldaan."
Als Riedijk met een dna-test het vaderschap bewijst, zou hij de rechter kunnen vragen om zijn zoon hier te laten wonen. Maar ook dat is lastig, volgens Groenendijk. "Ik denk dat zolang hij nog zijn gevangenisstraf uitzit, dat misschien niet de ideale omstandigheden voor het kind zijn om zijn vader te volgen. Het zou meer pleiten voor het kind om bij de moeder dan bij de vader te blijven, als ik vanuit het belang van het kind redeneer."
Maar juist die vraag, waar de moeder nu moet blijven, is wel meest onduidelijk. Ze is niet meer welkom in Londen en Bangladesh zegt dat ze geen Bengaalse nationaliteit heeft. Daarmee wordt dus alles onzeker.
