'Russische ambassade zenuwcentrum spionage, speelde rol in OPCW-hack'

De Russische ambassade was actief betrokken bij de poging om het kantoor van de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW) in Den Haag te hacken. Dat meldt NRC. De krant schrijft dat de ambassade in Den Haag opnieuw een zenuwcentrum is voor spionage, net als tijdens de Koude Oorlog.

Daarbij wordt gewezen op de hackpoging bij het Joint Investigation team, dat onderzoek doet naar het neerhalen van vlucht MH17, de voor spionage veroordeelde ambtenaar Raymond P. en de eveneens veroordeelde F-16-piloot Chris V. De ministeries van Defensie en Algemene Zaken waren ook doelwit van de Russen, volgens bronnen van NRC.

En dan is er nog de hackpoging bij de OPCW die begin oktober door minister Bijleveld werd geopenbaard op een persconferentie. De Russen voerden die een half jaar geleden uit door vier GROe-medewerkers op het vliegtuig naar Nederland te zetten.

Camelkleurige jas

Bij de Russische OPCW-operatie was volgens Haagse bronnen van NRC Konstantin Bachtin betroken, de tweede secretaris van de ambassade in Den Haag. Hij is tevens kolonel van de Russische militaire inlichtingendienst GROe en verantwoordelijk voor geheime operaties in Nederland. Hij is inmiddels teruggeroepen naar Rusland.

Niet alleen Bachtin was bij de operatie betrokken. Anton Naoemkin, hoofd protocol van de ambassade, blijkt de onbekende man in de camelkleurige jas te zijn die de vier spionnen van Schiphol haalde. Hij bracht het kwartet rechtstreeks naar de ambassade.

Het gezicht van Naoemkin was op beelden, die tijdens de persconferentie van Bijleveld werden getoond, afgeschermd. Op een foto van de mannen op Schiphol die justitie in de VS vrijgaf, was Naoemkin ook onherkenbaar. Maar de Amerikanen zijn volgens NRC een belangrijk detail vergeten. Zijn gezicht is te zien in de weerspiegeling van het glas van het hokje van de marechaussee. Zo kon hij door de krant worden geïdentificeerd.

Door ingrijpen van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) werd de hack van de OPCW voorkomen. De MIVD kwam de spionnen waarschijnlijk op het spoor door afgeluisterde telefoongesprekken tussen kolonel Bachtin en Moskou.

Derde secretaris

De inlichtingendiensten waarschuwden de afgelopen jaren voor een sterke toename van de Russische activiteiten in Nederland. Volgens de krant is in grote lijnen wel bekend welke Russische diplomaten in ons land spioneren. En zolang ze het niet te bont maken, worden ze met rust gelaten.

Maar de operaties worden steeds agressiever. De aanslag op oud-dubbelspion Sergej Skripal in het Verenigd Koninkrijk met novitsjok is een keerpunt. Nederland wees daarna twee diplomaten uit. Wie is officieel nooit bekendgemaakt, maar volgens de krant is wel opvallend dat rond die tijd de militair attaché Goegnjajev en zijn assistent naar Rusland vertrokken.

Goegnjajev is een officier bij de GROe. De inlichtingendienst heeft een speciale opleiding voor militaire attachés. Die worden naar ambassades gestuurd om op legale wijze informatie over de krijgsmacht te verzamelen. Goegnajevs voorganger hield zich niet aan de regels. Hij werd betrapt toen hij F-16-piloot Chris V. ontmoette in een restaurant in Scheveningen, schrijft NRC.

Nucleaire veiligheid

Ook de derde secretaris van de ambassade, Sergej Larionov, is naar Moskou teruggekeerd. Of hij is uitgezet, is onduidelijk. Larionov zat jaren op de Russische ambassade in Den Haag.

In 2014 wist hij zich volgens de krant binnen te werken bij een besloten bijeenkomst over nucleaire veiligheid. Dat deed hij door een mail te sturen en daarin te refereren aan een ambtenaar van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Ook dook hij op op instituut Clingendael, het Nederlands Forensisch Instituut en de TU Delft.