Bijna drie maanden na de aanslag waarbij vier fietsers om het leven kwamen, is in Tadzjikistan het proces tegen de verdachten begonnen. In totaal staan zeventien jongens voor de rechter. Een van hen is de hoofdverdachte: de enige van de vijf uitvoerders van de aanval die nog in leven is.
"Dat is Hussein Abdusamadov. De andere vier zijn doodgeschoten door de politie", vertelt Nieuwsuur-verslaggever Gert-Jan Dennekamp, die in Tadzjikistan is. "De overige zestien verdachten wordt verweten dat ze niets hebben gedaan om de aanslag te voorkomen terwijl ze wel op de hoogte waren, of dat ze de activiteiten hebben gefinancierd."
Het proces is in de gevangenis in hoofdstad Doesjanbe waar de mannen in voorarrest zitten. "Het hooggerechtshof in Tadzjikistan behandelt de zaak. Het is ongebruikelijk dat ze dat in de gevangenis doen en niet in hun eigen gebouw. Het betekent ook dat er vrijwel niemand bij het proces aanwezig mag zijn."
Wachten op de stoep voor de gevangenis
Dennekamp wilde vandaag verslag doen van de eerste zittingsdag, maar dat liep anders dan verwacht. "We mochten niet bij de gevangenis naar binnen en kregen niet te horen waarom niet. Op basis van welke wet of regeling dat was. Ook moesten we materiaal wissen dat we al hadden gedraaid."
Ook de ouders van de verdachten mochten het proces niet bijwonen. "Die zaten gedurende de hele dag op de stoep. Een deel van de verdachten is nog erg jong. De ouders kwamen wel eten en drinken brengen en gaven dat af bij de deur van de gevangenis, maar verder kwamen ze niet."
Familieleden van de omgekomen fietsers waren vandaag ook niet aanwezig. "Die zijn niet benaderd door de Tadzjiekse overheid en dus niet uitgenodigd voor het proces."
Vandaag zijn de aanklachten voorgelezen.De hoofdverdachte van de aanslag wordt terrorisme en de dood van de vier toeristen verweten. Volgens Tadzjiekse media hangt hem een jarenlange gevangenisstraf boven het hoofd.
"De andere verdachten wordt waarschijnlijk nalatigheid verweten. Volgens de media wacht hen mogelijk een geldboete en een gevangenisstraf van twee jaar." Wanneer het proces verder gaat en hoe lang het precies gaat duren, is nog niet bekend.
Weinig controle op het proces
Omdat journalisten niet worden toegelaten tot het proces en alles achter gesloten deuren gebeurt, is er weinig controle op het proces, zegt Dennekamp. "De overheid kan in feite zijn eigen ding doen, internationale waarnemers worden niet toegelaten. Van een eerlijk, transparant proces kan je denk ik niet spreken."
Dat is volgens hem extra kwalijk omdat er vragen zijn rond de theorie die de overheid van Tadzjikistan heeft bij de aanslag. Die zegt dat een in het land verboden islamitische partij verantwoordelijk is. "Die partij is de nationale rivaal en heeft volgens de overheid dit alles opgezet, met steun van Iran."
Maar dat staat volgens Dennekamp haaks op de video van de vijf daders die IS een paar dagen na de aanslag verspreidde. Daarin zweren de jongens trouw aan de terreurgroep, zittend op een steen onder een IS-vlag. De terreurgroep claimde kort na de aanslag de verantwoordelijkheid.
