De Nederlandse luchtmacht maakt ondanks klachten en vragen van het personeel nog steeds gebruik van een nieuwe verf voor vliegtuigen en helikopters - een 'high solid primer' - waarin dubbel zoveel van de kankerverwekkende stof chroom-6 zit als in de oude verf.
De oude verf mag sinds 2012 niet meer worden gebruikt omdat er te veel oplosmiddelen in zitten. Om te voldoen aan de wetgeving daarover, negeerde Defensie andere wetgeving die bepaalt dat het gebruik van de kankerverwekkende stof chroom-6 moet worden verminderd. Dat blijkt uit interne stukken die Nieuwsuur heeft ingezien.
Luchtveiligheid
In een eerdere uitzending van Nieuwsuur bleek dat personeel van Defensie nog altijd onvoldoende wordt beschermd tegen chroom-6. Generaal Nico van der Zee, directeur Veiligheid bij Defensie, zei in die uitzending dat Defensie vanwege wet- en regelgeving niet anders kan dan chroom-6 gebruiken.
"Een vliegtuig mag wettelijk gezien niet eens vliegen als die verf niet is gebruikt", zei de generaal. Volgens Defensie is er ook "een gebrek aan vertrouwen" in chroomvrije verf. De luchtveiligheid zou in het geding komen. Maar uit onderzoek van Nieuwsuur blijkt dat er geen enkele wettelijke verplichting is om chroomhoudende verf te gebruiken.
Buurlanden hebben inmiddels radicaal andere beslissingen genomen in dit dossier. België gebruikt sinds 2014 geen verf meer met chroom-6 en het Noorse ministerie van Defensie laat weten dat er al sinds 2012 met chroomvrije verf wordt gewerkt, op een paar specifieke toepassingen na zoals in brandstoftanks. Beide landen hebben dus wel een chroomvrij alternatief kunnen vinden.
Uit 151 interne documenten blijkt dat Defensie in Nederland al jaren praat over het vervangen van de verf met de kankerverwekkende stof - de wettelijke vervangingsplicht is zelfs vastgelegd in het Arbobesluit - maar dat er in de praktijk weinig gebeurt.
De schilders en spuiters van het Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK) uiten hun zorgen over de nieuwe 'high solid primer' met een verhoogd percentage chroom-6 ook al jaren. De interne arbodienst van Defensie deed in 2014 onderzoek en concludeerde in een conceptrapport dat "'high solid primers' verhoudingsgewijs meer chroom-6 bevatten, met alle gezondheidsrisico's van dien".
"Daar deze coating blijkbaar in dezelfde laagdikte wordt aangebracht als de traditionele coatings zal een 'high solid-coatinglaag' in absolute zin meer chroom-6 bevatten", staat in het uiteindelijke rapport van 2015.
In mei 2017 staat in een verslag van een Defensie-vergadering: "Ondanks dat dit probleem nog bij sommigen vraagtekens oproept, hebben we besloten het hier bij te laten en verder geen vervolgonderzoek te starten." In september van dat jaar wordt "verder afgezien van dit agendapunt", zo blijkt uit een vergaderverslag.
Dunnere verflaag
De fabrikant van de verf zegt dat als de schilders de verf in een dunnere laag aanbrengen de hoeveelheid chroom-6 niet hoger zal zijn dan bij de oude verf. Maar schilders geven aan dat dit niet realistisch is. Defensie zegt in een reactie op de bevindingen van Nieuwsuur dat er geen goed alternatief is voor de verf. Ook zouden de schilders de verf inmiddels wel in een dunnere verflaag aanbrengen, "waardoor de hoeveelheid chroom-6 ongeveer gelijk blijft".
Plaatsvervangend commandant der luchtstrijdkrachten Mario Verbeek reageert op de bevindingen van Nieuwsuur. Bekijk het gesprek hieronder.
