De bescherming van defensiemedewerkers die het hoogste risico lopen om in aanraking met chroom-6 te komen, laat te wensen over. Dat blijkt uit interne documenten die in bezit zijn van Nieuwsuur.
Eerder kwam Defensie in opspraak toen bleek dat werknemers soms tientallen jaren lang zijn blootgesteld aan chroom-6 tijdens hun werk op de zogenoemde POM-sites. Sommige oud-medewerkers blijken hierdoor ernstig ziek te zijn geworden.
Uit de interne documenten blijkt dat medewerkers die nu het onderhoud van vliegtuigonderdelen uitvoeren - zoals verf spuiten, lassen en schuren - nog steeds in hogere mate blootstaan aan chroom-6 dan wettelijk is toegestaan.
Defensie zegt dat er voldoende beschermingsmaatregelen worden genomen, zoals maskers en overalls. Maar uit een rapport van april 2018 blijkt dat de maatregelen niet altijd goed worden uitgevoerd, waardoor de bescherming tekortschiet.
Spuitcabines
Begin dit jaar stelt Defensie intern ook vast dat de aanpak van het chroom-6-vraagstuk tekortschiet. "Er wordt niet voldaan aan belangrijke bepalingen in wet- en regelgeving ten aanzien van het veilig werken met kankerverwekkende stoffen zoals chroom-6", schrijft Stafgroep Safety in een intern document.
Al in 2015 wordt onderzoek gedaan naar chroom-6 in de spuitcabines van Defensie. In deze cabines worden vliegtuigonderdelen gespoten met chroom-6-houdende verf. Als blijkt dat de maximale waarden van de stof worden overschreden, gaat een aantal cabines op slot. Zolang ze niet vernieuwd worden, waardoor ze veilig zouden zijn voor het personeel, mogen ze niet worden gebruikt.
Ook op vliegbasis Volkel staan twee van deze spuitcabines, waarvan een niet meer gebruikt mag worden. Over de andere schrijft de plaatsvervangend commandant luchtstrijdkrachten in maart van dit jaar in een intern document dat de "marginaal presterende cabine in bedrijf kon worden gehouden, maar niet voldeed aan het criterium 'huidige stand der techniek'".
Opvallend genoeg is de cabine drie jaar na het rapport over de spuitcabines nog altijd niet vervangen of vernieuwd. Hierover schrijft de plaatsvervangend commandant luchtstrijdkrachten dat de situatie "in steeds hogere mate afbreuk doet aan de geloofwaardigheid van Defensie als een werkgever die bedrijfsveiligheid hoog in het vaandel heeft staan."
Het duurt allemaal veel te lang. En dat terwijl er wel vervangende middelen beschikbaar zijn.
Volgens jurist Ferre van de Nadort, die de interne documenten van Defensie in zijn bezit kreeg via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (WOB), is de wijze waarop met het dossier chroom-6 wordt omgegaan typerend voor Defensie.
"Er wordt heel erg veel gesproken en vergaderd, maar uiteindelijk wordt er gewoon te weinig gedaan." Ook Anne-Marie Snels van vakbond AFMP valt dit op. "Het duurt allemaal veel te lang. En dat terwijl er wel vervangende middelen beschikbaar zijn."
Nieuwsuur legde de resultaten van de metingen naar chroom-6 voor aan toxicoloog Martin van den Berg, verbonden aan de Universiteit van Utrecht. "De luchtwaardes liggen boven de norm", zegt hij. "De maximale waarde is 1, de metingen komen uit op 6 of 7. Dat is een aanzienlijke blootstelling."
Volgens Van den Berg moet blootstelling te allen tijde voorkomen worden. "We weten zeker dat chroom-6 kanker veroorzaakt bij de mens, daarom moeten we er heel voorzichtig mee zijn."
Mee op missie
Naast bescherming van het personeel is Defensie verplicht om materieel dat chroom-6 bevat te vervangen door chroomvrij materieel, als dit er is. Uit de stukken blijkt bijvoorbeeld dat er onderdelen van gasmaskers worden gebruikt waar chroom-6 in zit.
Deze zogenoemde filterbussen van het type AMF-12 worden gebruikt in oefeningen, maar gaan ook mee op missie. Zo bevestigt een Nederlandse militair die anoniem wil blijven dat hij zo'n gasmasker onlangs mee had naar Mali. "Toen ik hoorde dat er chroom 6 in deze filterbussen zit viel ik van mijn stoel af. Dit wist ik niet, je gaat ervan uit dat het materieel dat je mee krijgt goed is."
Hoewel de blootstelling aan chroom-6 met deze maskers onder de maximale waarde ligt, is Defensie wel verplicht ze te vervangen. Dat concludeert Defensie ook zelf: "Chroom-6-houdende artikelen moeten volgens het Arbobesluit zo spoedig mogelijk vervangen worden."
Dit gebeurt niet, zo blijkt uit een document uit maart 2017. "De voorraad zou vervangen worden in het DIP-project. Dit project is echter om financiële redenen uitgesteld tot 2023."
De Nederlandse militair reageert. "Ik vind het erg schadelijk dat dit gebeurt. Je gaat geen mensen wegsturen met materiaal dat niet deugt. Als de vervanging is uitgesteld om financiële redenen vind ik dat schandalig."
