Aankomende studenten kunnen weer wat rustiger ademhalen, want als het aan de minister ligt worden de eisen van hbo- en wo-opleidingen in het eerste jaar iets minder streng. Het bindend studieadvies (bsa) mag volgens minister Engelshoven vanaf 2020 niet hoger zijn dan 40 studiepunten, twee derde van het totaal. Het is een nieuwe stap in de jarenlange discussie rond de bsa-norm.
Het bindend studieadvies houdt in dat studenten na hun eerste jaar weggestuurd kunnen worden als ze niet genoeg studiepunten hebben gehaald. De gedachte hierachter is dat deze studenten niet op hun plek zitten en dus beter een andere studie kunnen gaan doen. Instellingen legden de afgelopen jaren de lat steeds hoger voor eerstejaars en dat is volgens het RIVM één van de oorzaken dat studenten veel stress ervaren.
Aanvankelijk waren universiteiten helemaal niet zo enthousiast over het bindend studieadvies. In 1993 verplichtte toenmalig minister Ritzen van Onderwijs hogescholen en universiteiten hun studenten na het eerste jaar te adviseren of het verstandig was om door te gaan met de opleiding. Of studenten dat advies moesten opvolgen, mocht de opleiding zelf bepalen.
Veel hbo-opleidingen maakten het studieadvies al snel bindend, waardoor ze studenten konden dwingen met hun opleiding te stoppen. Universiteiten zagen er lange tijd weinig in, zoals je kunt zien in onderstaande infographic:
Er was dan ook heel wat kritiek. Studenten bleken inderdaad in hun eerste jaar een stuk sneller te studeren. Daarna kwam er een 'post-bsa-dip', waarin het tempo een stuk relaxter werd. Ook was het de vraag of falers in het eerste jaar echt een verkeerde studiekeuze hadden gemaakt, of dat ze gewoon opstartproblemen hadden.
De Universiteit Leiden was in 1997 de eerste die eerstejaars een bsa-norm oplegde, toen nog de helft van het aantal studiepunten. Heel langzaam volgden andere universiteiten. Rond 2010 gingen de laatste onderwijsinstellingen overstag: het bindend studieadvies bleek bij nader inzien een manier het rendement op opleidingen te verhogen.
Bij de meeste hogescholen en universiteiten is het nu gebruikelijk dat je in je eerste jaar zo'n 45 van de 60 studiepunten haalt, maar er zitten ook heel wat opleidingen boven dat getal, zoals je ziet in onderstaande infographics:
Het verst gaat daarin de Erasmus Universiteit. Die instelling besloot in 2012 dat alle studenten, op die van geneeskunde na, in hun eerste jaar alle 60 studiepunten moeten behalen om verder te mogen, waarbij onvoldoendes wel gecompenseerd mochten worden. Volgens de universiteit is nominaal studeren de norm: wie daaronder zit, is ongeschikt voor de studie.
Een aantal studenten stapte naar de rechter, met hulp van het Studentenrechtsbureau. De vraag was volgens hen of je echt kon concluderen dat een student ongeschikt is als hij of zij een paar studiepunten miste. De rechter oordeelde dat de Erasmus Universiteit hoge eisen stelde, maar dat dat niet onredelijk is.
Jip is een van die studenten die langzaam begon te lijden onder een enorme prestatiedruk. Eerder vertelde ze NOS op 3 hoe ze een burn-out kreeg. Inmiddels gaat het beter met haar.
In 2013 voerde minister Bussemaker van Onderwijs de druk nog verder op. Zij gaf universiteiten en hogescholen de mogelijkheid om ook in het tweede en derde jaar een bindend studieadvies in te voeren. Daardoor konden studenten ook ná hun eerste jaar nog weggestuurd worden van de opleiding. Bussemaker wilde zo voorkomen dat studenten in een post-bsa-dip belandden.
Een handjevol instellingen besloot aan het experiment mee te doen, onder groot protest van de studentenbonden. Zij vonden dat die beslissing studenten in geldproblemen kon brengen, omdat ze na twee of drie jaar studeren opnieuw aan een studie moesten beginnen. Ook de Tweede Kamer was niet enthousiast. In 2016 besloot de Universiteit Leiden als laatste het experiment te staken. Daarop besloot minister Bussemaker dit plan in de prullenbak te gooien.
En toen kwam daar dit jaar het rapport van het RIVM. Conclusie: jongeren hebben meer psychische klachten en dat komt mede door het leenstelsel en het bindend studieadvies. De druk is voor veel studenten te hoog geworden.
Reden voor minister Van Engelshoven om het roer helemaal om te gooien en een einde te maken aan de steeds hogere bsa-normen. Vrijwel alle opleidingen zullen het bindend studieadvies naar beneden moeten bijstellen als het nieuwe plan van de minister door de Eerste en Tweede Kamer komt. De vraag is of dat gaat lukken, want de coalitie is verdeeld over het plan.
