Vaccinatieplicht, kan dat wel? 'Nee, maar voer de druk op ouders op'

Verplichte vaccinaties voor kinderen. VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff zegt daar in een column voorzichtig over na te denken nu de vaccinatiegraad voor mazelen is gedaald onder de 95 procent. Maar kan dat eigenlijk wel, ouders verplichten hun kind te laten vaccineren?

De onaantastbaarheid van het lichaam is in de grondwet (art. 11) vastgelegd, maar de overheid kan daar uitzonderingen op maken als de volksgezondheid in het geding is. In sommige landen gebeurt dat al. In België is bijvoorbeeld de poliovaccinatie verplicht. Ook Nederland heeft een wet die bij een mogelijke uitbraak van besmettelijke ziektes allerlei maatregelen mogelijk maakt, zegt hoogleraar gezondheidsrecht Joep Hubben: de wet publieke gezondheid.

Afhankelijk van de ernst van de ziekte kan de overheid een heel scala aan draconische maatregelen afkondigen. Er zijn vier categorieën, A, B1, B2 en C. Bij infectieziektes groep A, zoals pokken, gaan de bevoegdheden ver. "De overheid heeft zelfs de mogelijkheid om mensen van de straat te plukken en in quarantaine af te zonderen."

Bij categorie B1, waaronder bijvoorbeeld de pest en tuberculose vallen, is isolatie van patiënten ook mogelijk. Mazelen valt in groep B2. "Voor ziekten in die groep kun je mensen verbieden bepaalde beroepen uit te voeren."

Maar deze wet kan niet worden ingezet om ouders ertoe te bewegen hun kinderen in te laten inenten, want daarvoor moet er dus sprake zijn van een uitbraak.

Kinderbijslag

Beter eerst de druk op ouders opvoeren, voordat je naar dwang gaat kijken, stelt Hubben. "Vaccinatieplicht is een ingrijpend middel, het is een te snelle, te grote stap. Ik zou eerst minder ingrijpende maatregelen te nemen, zoals Dijkhoff zelf ook voorstelt in zijn column. Het is wel heel goed dat hij aandacht geeft aan dit probleem zodat we er een debat over voeren."

Dijkhoff noemt in zijn column ook de mogelijkheid dat kinderdagverblijven niet-gevaccineerde kinderen weigeren. Dat kunnen ze nu al, maar ze kunnen niet checken of ouders de waarheid vertellen over de inentingen bij hun kinderen.

Hoogleraar gezondheidsrecht Johan Legemaate van de Universiteit van Amsterdam vindt dat kinderdagverblijven niet ingeënte kinderen zouden moeten kunnen weigeren. "Omdat ze een zorgplicht hebben voor alle kinderen. Discussie daarover lijkt mij prima."

Het stoppen van de kinderbijslag voor ouders die hun kinderen niet laten vaccineren, waar de voorzitter van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik eerder voor pleitte, gaat Hubben te ver. "Dat is geen beschermende maatregel meer die onder die categorie C valt. Dat valt buiten deze wet, dat zou elders moeten worden geregeld."