Het is een rampweek voor een van de grootste en bekendste bedrijven ter wereld: Facebook reageerde heel traag op het schandaal met buitgemaakte gegevens van vijftig miljoen gebruikers. Van Amerika tot in India wordt inmiddels gepleit voor een diepgravend onderzoek en strengere regels om de gegevens van Facebookgebruikers beter te beschermen.
Ook verloor het bedrijf - als klap op de vuurpijl - bijna 70 miljard van haar marktwaarde. Veel mensen zeggen inmiddels hun account op.
De rel rond Cambridge Analytica, dat gegevens van vijftig miljoen Facebook-gebruikers zou hebben gebruikt om de verkiezingscampagne van de Amerikaanse president Donald Trump te beïnvloeden, heeft Facebook in een vertrouwenscrisis gestort.
Misdadig
Door de deuk in het vertrouwen werd op Twitter #deleteFacebook trending. Ook voor Jeanette Walraven was de maat vol. "Ik hielp ondernemers en organisaties met de overstap naar sociale media, maar ik stop met Facebook."
Wat het bedrijf met de gestolen gegevens heeft gedaan, vindt Walraven misdadig. "En dat ze je ook nog onbewust beïnvloeden, was voor mij de druppel. Mijn stap is definitief", zegt ze.
Nieuwsuur-econoom Mathijs Bouman noemt het verlies van Facebook op de beurs een kanteling. "Facebook zit in de gevarenzone, want als vijf procent van de gebruikers stopt, is dat in dit soort markten gigantisch veel. En dan ook nog jongeren die Facebook veel minder gebruiken. Ze verliezen wel ontzettend veel marktwaarde de afgelopen week."
"Het is volkomen duidelijk dat Facebook de controle over het eigen platform is kwijtgeraakt", zegt Fred Vogelstein van het technologie-tijdschrift Wired.
Het duurde echter vier dagen, zes uur en 35 minuten voordat Facebookbaas Mark Zuckerberg met een reactie kwam op het schandaal. In een bericht op zijn eigen pagina, waarop in de dagen daarvoor niets verscheen, schreef hij dat er een grote vertrouwensbreuk heeft plaatsgevonden tussen Facebook en de gebruikers.
Hij bood zijn excuses aan, beloofde beterschap en kondigde een reeks maatregelen aan. "De vraag is niet óf er extra regels moeten komen, maar welke", zei Zuckerberg.
Maar de grote vraag is of de veranderingen genoeg zijn. Walraven: "Ik raak niet overtuigd door Zuckerberg omdat ik niet weet wat er nog meer gebeurt. Dit lijkt echt het topje van de ijsberg. Waar stopt het?"
"We zien nu de nadelen van het open en verbonden zijn en dus denk ik dat er volgende maanden een discussie zal zijn over hoe open en verbonden we allemaal willen zijn", aldus Wired-redacteur Vogelstein.
Econoom Bouman ziet het voorlopig nog niet gebeuren dat Facebook ten onder gaat. "Ze zijn heel machtig en een van de grootste bedrijven ter wereld. Al is dat niet gebaseerd op dat ze ook de beste zijn. Dus als er een écht beter alternatief komt, zou het kunnen dat mensen massaal overstappen. Het is een beetje zoals links rijden in Engeland, dat is niet handig maar hoe kom je er vanaf? Er is geen makkelijk alternatief."
Ook al zouden mensen stoppen met Facebook, dan is hun probleem nog niet opgelost. "Veel mensen denken dat alleen wat iemand op Facebook doet, bij het bedrijf bekend is. Maar Facebook vraagt ook toegang tot iemands telefoon met daarin alle contacten", zegt technologie-expert Danny Mekic.
Database
Facebook zegt dat mensen expliciet om toestemming wordt gevraagd hun contacten vanaf hun telefoon te uploaden. "Dit wordt meteen in de app uitgelegd wanneer je aan de slag gaat. Mensen kunnen op elk moment eerder geüploade informatie verwijderen en kunnen alle informatie vinden die beschikbaar is in hun account- en activiteitenlogboek via de Download Your Information Tool", aldus een woordvoerder.
"Maar ook als iemand niet op Facebook zit, word je in de gaten gehouden en verzamelt het bedrijf informatie. Het is nagenoeg onmogelijk om honderd procent zeker te zijn dat je niet in de Facebookdatabase zit", zegt Mekic.
"Zelfs als je je account verwijdert, blijven je privégesprekken opgeslagen. En ook mensen die Facebook nooit hebben gebruikt, staan in de database van het bedrijf, via de miljoenen like-knoppen op andere sites op internet."
Ik snap het ook niet. Ze vertrouwen me. Domme eikels!
"Facebook staat als het ware in het midden van een koepel en wij als mensen staan er als een soort gevangenen omheen. Ze zien wat we doen en hebben zicht op ons privéleven", zegt Walraven.
Al kort na de oprichting van Facebook sprak Zuckerberg zijn verbazing uit over het vertrouwen van gebruikers die hun persoonlijke gegevens aan Facebook toevertrouwden. "Ik snap het ook niet. Ze vertrouwen me. Domme eikels."
Het Europees Parlement heeft gezien de enorme impact van het schandaal op de democratie het onderwerp meteen op de agenda gezet en vraagt om een hoorzitting. De Tweede Kamer heeft vragen gesteld.
