'Iedereen is bang voor reputatieschade door Kevin Spacey'

• Lambert Teuwissen

  redacteur Online

"Het is krankzinnig. Het is een sneeuwbal die steeds groter wordt." Filmjournalist Robbert Blokland somt het schandaal rond acteur Kevin Spacey op: in nog geen week tijd betichtten vier filmmakers hem van aanranding, werden de opnames van House of Cards stilgelegd, een Emmy-uitreiking afgeblazen en zegde ING een congres af.

"Laten we wel wezen: er is nog niks bewezen, het zijn allemaal verhalen, insinuaties en geruchten", benadrukt Blokland. "Maar toch valt iedereen hem af. Dus blijkbaar was er al die tijd al meer aan de hand en wist men het, of is iedereen heel bang voor zijn reputatie." Reputatiedeskundige -expert Paul Stamsnijder onderschrijft dat: "Waarom heeft Netflix er anders zo snel de stekker uitgetrokken?"

Stamsnijder begrijpt dat bedrijven hun handen van de besmette acteur aftrekken. "Je wil hem geen podium bieden. Het is zerotolerancebeleid: je wilt niet met zo'n man geassocieerd worden. Dat roept negatieve associaties op met het merk ING."

Spacey zelf lijkt alle commotie over zich heen te laten komen. Na de eerste aantijging bood hij nog excuses aan - en kwam en passant uit de kast - maar sindsdien mijdt hij de publiciteit. "Hij heeft zich teruggetrokken om na te denken en zich te laten behandelen, al weet niemand wat dat voorstelt", zegt Blokland. "Kevin Spacey is even van de aardbodem verdwenen en hoopt dat de storm overwaait."

Stilzitten als je geschoren wordt kan een strategie zijn, beaamt Stamsnijder. "Je kunt niet bewegen, je kunt meebewegen en je kun ook tegenbewegen. Het hangt af van de situatie en de persoon. Spacey laat de heftige reacties eerst even. Hij koopt tijd voordat hij met zijn verhaal komt."

Regisseur Brett Ratner kiest juist de aanval. Iedereen die hem van wangedrag beschuldigt, klaagt hij aan wegens laster. Meerdere vrouwen beschuldigden hem van aanranding en zelfs verkrachting: zo zei actrice Olivia Munn dat hij zich bevredigd had in haar bijzijn en zou Natasha Henstridge tot orale seks zijn gedwongen. Ratner noemde de beschuldigingen "opzettelijk vals en kwaadaardig".

Toch waren ook bij Ratner de gevolgen voor zijn carrière meteen duidelijk. Warner Brothers zegde de samenwerking met hem op, hij werd van de verfilming van Donna Tarts Het puttertje gehaald en zijn biografische film over Hugh Hefner werd door Playboy in de ijskast gezet.

Het bewijst volgens Stamsnijder dat een uitspraak van de rechter vaak weinig uitmaakt in dit soort zaken: de reputatieschade is al aangericht. "Het heeft niet veel zin. Ze hebben de schijn al tegen. Kijk naar wat er in Nederland gebeurde na het verhaal van Jelle Brandt Corstius. Daar zijn Matthijs van Nieuwkerk en Jeroen Pauw opperrechter."

Blokland is benieuwd wat er gaat gebeuren met oudere gevallen, zoals de beschuldigingen tegen Woody Allen of Roman Polanski. De eerste brengt binnenkort een nieuwe film uit, van de laatste opende deze week nog een retrospectief in Parijs, zij het onder veel protest. "Bij Polanski hebben de aantijgingen voor mij persoonlijk nooit uitgemaakt, hij maakt mooie films", geeft Blokland toe.

Kevin Spacey zal mogelijk meer hinder ondervinden van de beschuldigingen, denkt Blokland, omdat hij in tegenstelling tot Weinstein, Polanski en Ratner in beeld komt. "Ik kan me voorstellen dat je er niet meer doorheen kunt kijken. Dit blijft toch aan je kleven. Ik wil niet zeggen dat zijn hele carrière is getorpedeerd, maar wil het publiek hem nog wel?"

De eerste test zal All the money in the world zijn, waarin Spacey olietycoon Getty speelt. "Dat moest een grote release worden, met Michelle Williams, Mark Wahlberg en regisseur Ridley Scott. Er zou een Oscar-campagne komen, maar die is stilgelegd. De studio voelt de bui al hangen en vreest dat het publiek de film links laat liggen."