Dit wilden jullie weten na het 'ja' in het Turks referendum

Een historisch besluit, noemt president Erdogan de uitslag van het referendum over de Turkse grondwet. Op Facebook konden onze volgers live vragen stellen over dat referendum aan Turkije-specialist Gulsah Ercetin. Een overzicht van jullie vragen en de antwoorden daarop.

Even vanaf het begin, waar ging dat referendum nou precies over?

"Het gaat om 18 wijzigingen in de grondwet, waardoor Turkije van een parlementair systeem naar een presidentieel systeem gaat. Nu zijn zowel voor- en tegenstanders het erover eens dat de grondwet verouderd was, maar volgens critici komt er nu zoveel macht bij de president te liggen dat het land richting een dictatuur gaat. Het ja-kamp zegt juist dat het land effectiever bestuurd kan worden."

Wat zijn die wijzigingen dan?

"De premier verdwijnt, de president wordt dan het hoofd van de regering. De president hoeft zich niet meer te verantwoorden voor het parlement. Hij kan daardoor zelf beslissen over de begroting of de noodtoestand uitroepen. En hij krijgt meer invloed op het benoemen van rechters in het Hooggerechtshof en kan aan de macht blijven tot 2029."

Onze collega's van NOS op 3 maakten eerder al dit uitlegfilmpje over het referendum:

Waarom wordt er zoveel aandacht besteed aan dit referendum?

"In Nederland woont een grote Turkse gemeenschap: zo rond de 400.000 Turkse Nederlanders. En wat er in Turkije gebeurt zien we hier in Nederland terug. Denk aan de mislukte staatsgreep vorig jaar, toen stonden in Rotterdam mensen te demonstreren voor het Turkse consulaat. Daar was veel ophef over. Of neem de diplomatieke rel tussen Turkije en Nederland vorige maand. Dus als daar spanningen zijn, zie je die ook hier terug."

Hoe kan het dat de stemmen al zo snel geteld waren in zo'n groot land als Turkije?

"Dat weet ik niet precies. Wat ik wel weet is dat Turkije op dit moment afhankelijk is van een staatspersbureau dat al die uitslagen naar buiten brengt. Daar zijn veel vragen over gesteld. Ook over de campagne zelf: critici zeggen dat het ja-kamp heel veel tijd kreeg op de Turkse tv, in tegenstelling tot het nee-kamp. Dat er dan toch zo'n nek-aan-nek-uitslag is, vinden veel mensen opmerkelijk."

Waarom zijn de meeste Turken voor de grondwetswijziging?

"De achterban van Erdogan vindt dat het land zo beter bestuurd kan worden, en dat de macht van het leger zo ingeperkt wordt. Dus het heeft niets te maken met Erdogan die meer macht naar zich toetrekt, zeggen zij. Maar voor andere mensen speelt nog iets anders mee. Die zeggen: hij is al zoveel jaar aan de macht, er is tenminste iemand die de boel bij elkaar houdt na alle aanslagen en de situatie in de regio. Dat zijn niet alleen Erdogan-aanhangers."

Wanneer gaan de grondwetswijzigingen in?

"Bij de volgende verkiezingen in 2019. Het is voornamelijk afwachten wat er nu gaat gebeuren en hoe de oppositie ermee omgaat. Die heeft al een hertelling aangevraagd. Erdogan heeft al aangegeven dat hij de uitslag helder vindt."

Wordt Erdogan de machtigste leider ooit in Turkije?

"Erdogan is nu al 15 jaar aan de macht. Bij de laatste verkiezingen kreeg hij meer dan 50 procent van de stemmen. Dus ja, van de laatste decennia is dit de machtigste leider die Turkije heeft gezien."

Erdogan wil de doodstraf weer invoeren. Als dat gebeurt, geldt dat dan ook voor Nederlandse toeristen?

"Allereerst moeten we afwachten of dat echt gebeurt. Erdogan heeft gezegd dat als het volk het wil, het kan. De doodstraf is overigens tijdens zijn regeerperiode (in 2004) afgeschaft."

Wat betekent de uitslag nu precies?

"Erdogan heeft al heel veel macht. Dat zie je ook na ontwikkelingen in Turkije zoals de zuiveringen na de staatsgreep en de ingeperkte persvrijheid. Dus zijn stem telt al zwaar. Maar het is wel de vraag welke kant Turkije nu opgaat. Critici vrezen dat het richting een dictatuur kan gaan en dat Erdogan nog meer macht naar zich toe zal trekken, en dat de oppositie helemaal geen stem meer heeft."