De afgelopen week bleek hoe groot de impact van de gebeurtenissen in Turkije ook is op de Turkse gemeenschap in Nederland. Er waren demonstraties en grootscheepse steunbetuigingen voor president Erdogan. Maar er waren ook bedreigingen aan het adres van Gülen-aanhangers en tegen Turken die de Turkse regering niet steunen.
Hoe komt het dat veel Turkse Nederlanders zich meer Turk voelen dan Nederlander? En is dat erg? Daarover in de studio een gesprek met Willem Huijink, onderzoeker bij het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP).
Omarmd
"Ik voel me Turks-Nederlands, Nederlands-Turks. Dat is geen keuze, dat is wie ik ben", zegt Halil Karaaslan, leraar op een mbo-school in Schiedam. Wel merkt hij dat dat niet voor iedereen geldt. "Er zijn veel verschillende gevoelens. De een voelt zich meer Nederlander, de ander voelt zich meer Turk. Je kan dat niet stellen voor de gehele Turkse gemeenschap, dat is per persoon verschillend."
Karaaslan merkt wel dat de kloof groter wordt door de gebeurtenissen van de afgelopen dagen. "Op sociale media zeiden veel mensen dat ze hoopten dat de coup zou slagen. Hoe kan je nou in Nederland, waar men de democratie zo fel verdedigt, een coup steunen? Want hoe dan ook blijft Erdogan de democratisch gekozen volksvertegenwoordiger. Of hij dan wel niet gebreken heeft, is een andere discussie."
Als leraar maatschappijleer merkt hij ook dat veel jongeren van Turkse afkomst weinig affiniteit hebben met de Nederlandse politiek. "Soms ligt Turkije in dat opzicht dichterbij. Dan voelen ze zich daardoor meer omarmd, terwijl dat 3000 kilometer verder weg is."
De leraar benadrukt dat integratie met behoud van eigen cultuur is. "Dat betekent dat we moeten omarmen dat Nederlander zijn tegenwoordig ook kan betekenen dat je van Turkse afkomst bent en ook moslim bent. Gebeurt dat niet, dan gaan mensen de Turkse identiteit meer omarmen omdat dat hetgeen is dat ze overhouden."
De Turkse gemeenschap moet daarbij ook kritisch naar zichzelf kijken, zegt Karaaslan. "Want de Turkse gemeenschap is wel een gesloten gemeenschap. We zouden veel meer naar buiten kunnen treden, veel actiever kunnen participeren in de samenleving. Maar dat moet aan beide kanten gebeuren."
Landverrader of couppleger
De couppoging in Turkije leidt ook in Nederland tot spanningen. Bijvoorbeeld tussen aanhangers van president Erdogan en volgelingen van geestelijke Fethullah Gülen, die in ballingschap in de VS woont. De Turkse president beschuldigt Gülen, zijn politieke rivaal, ervan het brein te zijn achter de mislukte staatsgreep van vrijdagavond.
De spanningen raken ook Alaattin Erdal, voormalig CDA-raadslid uit Rotterdam. Hij heeft aangifte gedaan van bedreiging. "Op sociale media verschenen foto's van mij met daaronder dat ik een landverrader, terrorist of couppleger zou zijn. Dat zijn zware beschuldigingen. Dat ben ik allemaal niet."
Erdal wordt aangevallen omdat hij een sympathisant is van Gülen en zich kritisch uitlaat over de Turkse regering. "Dat doet pijn, dat vind ik echt jammer. Ik heb twee derde van mijn leven in Rotterdam doorgebracht en ik heb zelf nooit onderscheid gemaakt tussen bepaalde groepen."
Turkse Nederlanders staan volgens Erdal constant tegenover elkaar. "Dat is een fundamenteel probleem. We denken alleen vanuit etniciteit, stroming of religie. Daar moeten we vanaf. Het wordt tijd dat de Turkse gemeenschap zich niet tegen elkaar laat uitspelen door invloeden van buitenaf."
Hij vindt wel dat de Nederlandse media en politiek medeverantwoordelijk zijn voor de ontstane situatie. "Het wordt tijd dat men hand in eigen boezem steekt en kijkt naar de eigen daden en woorden. Hoe het gekomen is dat we deze mensen niet gewonnen hebben voor Nederland. Ze moeten het gevoel krijgen dat ze een gewaardeerd onderdeel zijn van het land."
