Democraten kunnen nog van Biden af, maar hebben dan wel zijn hulp nodig

"Als Onze-Lieve-Heer naar beneden zou komen en zeggen: 'Joe, stap uit de race', dan zou ik uit de race stappen. Maar die komt niet naar beneden."

Sinds zijn dramatisch verlopen debat herhaalde president Biden steeds bozer dat hij ondanks zijn hoge leeftijd presidentskandidaat blijft. Maar het feit dat hij zich moet blijven herhalen, is veelzeggend: meerdere Congresleden riepen hem al op te stoppen, partijprominenten uitten twijfel en ook zijn achterban is niet overtuigd.

Hoewel Biden bij voorverkiezingen makkelijk voldoende stemmen haalde om de nominatie te verzilveren, is er nog een kans dat hij toch het stembiljet niet haalt. Maar voor dat proces is het eigenlijk wel nodig dat Biden zelf meewerkt.

Geen serieuze tegenkandidaat

Serieuze tegenstand bij de voorverkiezingen had Biden niet. Van de bijna 4000 afgevaardigden uit de vijftig staten die op de conventie de Democratische kandidaat bepalen, haalde hij er ruim 3900 binnen.

Zoals gebruikelijk wilden andere partijprominenten niet de strijd aangaan met een zittende president. Volslagen kansloze uitdagers als Dean Phillips of Jason Palmer sprokkelden slechts enkele afgevaardigden bijeen, de belangrijkste tegenstand kwam van kiezers die blanco stemden uit protest tegen zijn Israël-beleid.

Normaal gesproken zou zijn kandidaatschap zo een hamerstuk zijn, zoals het al jaren gaat op de conventies. Maar een maas in de partijregels kan dat voorkomen. "Afgevaardigden moeten naar eer en geweten aansluiten bij de voorkeur van hun achterban", luidt de opdracht voor de afgevaardigden. Dat biedt speelruimte.

Stemadvies?

Want afgevaardigden kunnen concluderen dat de gemiddelde Democratische kiezer inmiddels twijfelt over Biden. Deze 4000 vertegenwoordigers zijn vaak trouwe partijgenoten die een goed idee hebben van wat er speelt in de achterban. Recentelijk bleek uit een AP-peiling nog dat twee derde van de Democraten vindt dat Biden zich moet terugtrekken.

Of zij ook daadwerkelijk bereid zijn een tegenkandidaat te steunen boven Biden is twijfelachtig. Ze zijn vaak uitgekozen vanwege hun partijtrouw en loyaliteit aan Biden en willen hun reputatie niet verspelen. Alleen als Biden de eer aan zichzelf houdt, zullen zij op zoek gaan naar een alternatief.

Als de president in zijn eigen zwaard valt, zijn de afgevaardigden in principe vrij te stemmen op wie ze willen. Het zou daarbij helpen als Biden een stemadvies meegeeft. Voor zijn vicepresident Kamala Harris bijvoorbeeld, die geldt als kroonprinses binnen de partij.

Mini-primary

Toch is er ook kritiek dat partijbonzen haar niet zomaar op het schild kunnen heffen zonder de achterban daarin te kennen. De invloedrijke Nancy Pelosi zou voorstander zijn van een "mini-primary" waarin ook andere kandidaten zich aan de kiezers voorstellen met bijeenkomsten, reclamespotjes en debatten.

Of er genoeg tijd is om de voorverkiezingen zo nog eens dunnetjes over te doen, is maar de vraag. Bovendien zou het kunnen leiden tot een verdeelde conventie, waarbij er meerdere stemrondes nodig zijn om tot een kandidaat te komen. Die verdeeldheid kunnen de Democraten niet gebruiken, zeker niet nu de Republikeinen verenigd achter Trump staan.

Verdeelde conventies leidden in het verre verleden tot onverwachte uitkomsten. In 1844 werd de onbekende James Polk na negen stemrondes de compromiskandidaat, in 1853 waren er 49 stemrondes nodig voor Franklin Pierce. Het record staat op naam van John Davis, die precies een eeuw geleden zeventien dagen nodig had om na 103 rondes aangewezen te worden.

Aangeschoten wild

Dat Polk en Pierce vervolgens president werden, was overigens een uitzondering. Vaker vertaalde gebrek aan enthousiasme bij de achterban zich in een verlies bij de eindstrijd. Sinds 1952, toen de Democraat Adlai Stevenson drie rondes nodig had, is het daarom niet meer voorgekomen dat er meerdere stemrondes waren.

Wat het dit jaar ook gaat worden, de tijd begint te dringen als men bij de start van de conventie op 19 augustus duidelijkheid wil hebben. Politieke insiders verwachtten daarom dat Biden dezer dagen zijn conclusies trekt, zijn belofte de campagne te hervatten ten spijt.

Overigens is het voor de Democratische Partij ook na een officiële keuze voor Biden nog mogelijk van kandidaat te ruilen. Als de 81-jarige Biden dan uit eigen beweging vertrekt (of komt te overlijden), is het aan circa 400 partijprominenten om een nieuwe kandidaat aan te wijzen. De partij zal er echter alles aan willen doen om beschuldigingen van dergelijke achterkamertjespolitiek te voorkomen.