Plasterk praat vandaag met PVV, BBB, VVD en NSC

Gesprekken gaan maandag verder met PVV, BBB, VVD en NSC

Verkenner Ronald Plasterk gaat maandag verder met zijn gesprekken. Hij ontvangt achtereenvolgens Geert Wilders (PVV), Caroline van der Plas (BBB), Dilan Yesilgöz (VVD) en Pieter Omtzigt (NSC).

Voor het weekend zei Plasterk al dat er een tweede gespreksronde nodig is. "Maar het is niet nodig weer met alle partijleiders te spreken", zei hij.

In eerste instantie was het de bedoeling dat Plasterk zijn verslag dinsdag zou inleveren bij de Tweede Kamer, maar dat wordt nu uiterlijk in de week van 11 december verwacht.

Vorige week voerde Plasterk gesprekken met veertien partijleiders. PVV-leider Geert Wilders, die de grootste werd, wil graag beginnen met onderhandelen over een kabinet waarin ook VVD, NSC en BBB komen. De VVD wil wel onderhandelen, maar geen zitting nemen in een kabinet. Pieter Omtzigt van NSC wil eerst twee informateurs aanstellen die bij alle politieke partijen gaan inventariseren welke problemen zij opgelost willen zien en welke voorstellen zij gaan steunen.

Podcast De Stemming over het verschil tussen 'Twitter-Geert' en 'Camera-Geert'

De berichten van Geert Wilders op het sociale medium X hebben een heel andere lading dan wat de PVV-leider voor de camera's vertelt. Dat constateren Xander van der Wulp en Joost Vullings in een nieuwe aflevering van podcast De Stemming. Voor de camera en in gesprek met politici van andere partijen stelt Wilders zich sinds de verkiezingscampagne redelijk en constructief op. Maar op X plaatst hij tweets die het tegenovergestelde van redelijk lijken, vinden Vullings en Van der Wulp.

Deze aflevering van De Stemming kun je hier beluisteren.

Welke kandidaat-Kamerleden kregen de meeste stemmen?

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van vorige week heeft GroenLinks-PvdA-kandidaat Esmah Lahlah 217.789 voorkeurstemmen gehaald. Dat is van alle niet-lijsttrekkers verreweg het grootste aantal, blijkt uit de vandaag bekendgemaakte officiële verkiezingsuitslag. Behalve Lahlah (de nummer 2 van de kandidatenlijst) kregen ook haar partijgenoten Jesse Klaver (3) en Lisa Westerveld (5) relatief veel kiezers achter zich.

PVV-lijsttrekker Geert Wilders kreeg 2.230.352 voorkeurstemmen. Dat is niet alleen het grootste aantal van alle kandidaten. Hij is ook de lijsttrekker met de hoogste score "binnen de partij": zo'n 91 procent van de PVV-kiezers stemde op Wilders.

Lees meer over de stemverdeling in dit artikel:

Podcast De Dag over de balanceeract van Dilan Yesilgöz

Podcast De Dag duikt in de aflevering van vandaag in de VVD, de partij die onmisbaar lijkt bij de vorming van een nieuwe coalitie. Partijleider Dilan Yesilgöz liet weten niet in een kabinet met PVV-leider Wilders te willen stappen, maar wel een rechts kabinet gedoogsteun te geven.

De VVD-leden zijn daarover erg verdeeld, bleek tijdens online discussies afgelopen week en een openbare partijbijeenkomst woensdagavond. Politiek verslaggever Wilma Borgman volgde al die discussies. Ze volgt de VVD al ruim 20 jaar. Ze zag hoe de partij vaker diep verdeeld was, en hoe Mark Rutte dat oploste. Ze zag afgelopen zomer hoe voorbeeldig de machtsoverdracht naar Yesilgöz verliep, en ziet nu hoe moeilijk de balanceeract is die Yesilgöz nu aan het uitvoeren is.

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren.

Plasterk heeft meer tijd nodig

Het lukt verkenner Plasterk niet om dinsdag 5 december zijn verslag in te leveren bij de Tweede Kamer, zoals in zijn opdracht staat. Dat betekent dat het debat over de verkenning dat op 7 december was gepland, ook niet kan doorgaan.

De verkenner wil nu uiterlijk in de week van 11 december verslag uitbrengen.

Dit is wat de partijen aan de verkenner hebben voorgesteld

Stoffer (SGP): geef Wilders de kans

SGP-leider Chris Stoffer heeft tegen de verkenner gezegd dat PVV, NSC, BBB "en ook de VVD" met elkaar om de tafel moeten. "Stap over je ego heen en ga op inhoud met elkaar praten", zei hij na zijn gesprek met Ronald Plasterk.

Volgens Stoffer heeft de kiezer duidelijk gekozen om "Nederland wat meer naar de rechterkant te brengen" en moet dat nu gebeuren. Hij heeft begrip voor de houding van VVD en NSC. "Maar ik hoor Wilders zeggen dat hij bereid is heel veel stappen te zetten en dan zeg ik: geef hem die kans."

Op de vraag of de SGP een kabinet met de genoemde partijen wil steunen in de Eerste Kamer, waar ze een forse minderheid hebben, wil de partijleider niet vooruitlopen. De partijen moeten eerst met elkaar kijken hoe ze nader tot elkaar kunnen komen.

Eerdmans: PVV, VVD, NSC en BBB moeten uit de zandbak komen

Joost Eerdmans van JA21 vindt dat PVV, VVD, NSC en BBB "uit de zandbak" moeten komen en "gewoon" een kabinet moeten gaan vormen. Hij wil een "centrumrechts kabinet" graag ondersteunen met de drie zetels die zijn partij in de Eerste Kamer heeft. Daar hebben de vier genoemde partijen nu lang geen meerderheid (30 van de 75 zetels).

Eerdmans vindt dat met name VVD en NSC "enigszins kleutergedrag" vertonen "en dat is niet goed". Hij noemt het voorstel van de VVD om niet deel te nemen aan een kabinet "onbegrijpelijk", vooral vanwege de reden die wordt aangevoerd. "Ik heb de VVD nog nooit horen zeggen dat ze vanwege zetelverlies niet mee willen doen."

Slechts één Kamerlid alleen wegens voorkeursstemmen Kamer in

De Kiesraad heeft de definitieve verkiezingsuitslag bekendgemaakt. In totaal hebben 38 kandidaten genoeg voorkeurstemmen gekregen om op eigen kracht te worden gekozen. Maar alleen Daniëlle Hirsch (nummer 27 op de kandidatenlijst van GroenLinks-PvdA) komt uitsluitend vanwege voorkeursstemmen in de Tweede Kamer.

Van de 13,5 miljoen kiesgerechtigden hebben er 10,4 miljoen gestemd. Daarmee was het opkomstpercentage 77,7, iets lager dan in 2021. Bijna 70.000 mensen stemden per brief vanuit het buitenland.

Dassen (Volt): grote zorgen over PVV als grootste partij

Volt-leider Laurens Dassen heeft aan verkenner Ronald Plasterk laten weten dat de PVV wat hem betreft in gesprek gaat met VVD, NSC en BBB. "Wij willen daar geen onderdeel van uitmaken", zei hij na afloop van zijn gesprek.

Dassen ziet de PVV als een "anti-rechtsstatelijke partij" en maakt zich er grote zorgen over dat die de verkiezingen heeft gewonnen, "ondanks het uitsluiten van groepen" en de houding ten aanzien van pers en rechtspraak.

Kiesraad stelt verkiezingsuitslag vast: D66 niet 10 maar toch 9 zetels

D66 komt toch uit op 9 zetels en de SP op 5. Dat heeft de Kiesraad bekendgemaakt op een persconferentie over de verkiezingsuitslag. Eerder deze week leek D66 1 zetel meer te krijgen en de SP 1 minder.

De PVV wordt met afstand de grootste partij met 37 zetels, 20 meer dan in 2021. GroenLinks-PvdA wordt met 25 zetels de tweede partij, een winst van 8 ten opzichte van de vorige verkiezingen, De VVD verliest 10 zetels en komt op 24 en de nieuwe partij NSC van Pieter Omtzigt haalt 20 zetels.

Voorzitter Kuijken van de Kiesraad zei dat de voorbereidingen en de verkiezingsdag zelf in het algemeen goed zijn verlopen en dat in verreweg de meeste stemlokalen geen incidenten zijn geweest. Volgens de Kiesraad waren er bij deze verkiezingen minder 'telverschillen' dan eerder, ook doordat de regels op dat punt zijn aangescherpt.

Later wordt meer bekend over het aantal voorkeursstemmen.

Bikker (ChristenUnie) wil dat er ook met GL-PvdA wordt gesproken

ChristenUnie-leider Mirjam Bikker wil dat de grootste partijen met elkaar gaan praten. Dat zijn PVV, GroenLinks-PvdA, VVD en NSC. In een later stadium zou er wat haar betreft ook met de BBB gesproken kunnen worden, omdat die partij ook flink veel zetels heeft gewonnen bij de verkiezingen.

Bikker heeft een andere insteek dan de meeste partijleiders die de afgelopen dagen bij verkenner Ronald Plasterk zijn geweest. Die noemden GroenLinks-PvdA niet, omdat het niet voor de hand ligt dat die partij in een kabinet 'over rechts' komt. Haar voorstel komt wel overeen met dat van Marijnissen (SP) en Bontenbal (CDA).

Bikker vindt dat er eerst moet worden gekeken naar de uitslag van de verkiezingen en "aan welke partijen de kiezer veel vertrouwen heeft gegeven". De ChristenUnie zelf, die nu nog deel uitmaakt van het demissionaire kabinet, wil "vanuit de oppositie het goede doen voor het land".

Gesprekken morgen verder

Verkenner Ronald Plasterk heeft de gesprekken van vandaag afgerond. Morgenochtend gaat hij verder met Mirjam Bikker (CU), Laurens Dassen (Volt), Joost Eerdmans (JA21) en Chris Stoffer (SGP).

Ouwehand (PvdD): geen kabinet met PVV denkbaar

Partijleider Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren ziet het niet gebeuren dat er een regering komt met de PVV. "Het is gek als we een regering zouden vormen met een partij die op alle fronten de rechtstaat niet respecteert." Ouwehand vindt verder dat de PVV een miljoen Nederlanders degradeert tot tweederangs burgers.

Zij heeft verkenner Ronald Plasterk geadviseerd om het initiatief te geven aan GL-PvdA en NSC. "De meeste stemmen is niet het enige dat telt bij het vormen van een regering." Ouwehand verwacht dat er een coalitie gevormd kan worden "met veel kleine partijen erin, waarschijnlijk ook die van ons".

Ouwehand sprak ook nog met Plasterk over waarom zij tegen zijn benoeming was. Zij had daarvoor een paar van zijn columns meegenomen over klimaat en stikstof waar zij het niet mee eens is.

FvD wil graag meehelpen bij formeren coalitie en schrijven regeerakkoord

Thierry Baudet van Forum voor Democratie wil graag meehelpen bij het tot stand brengen van wat hij noemt "een centrumrechtse coalitie". Dat zei hij na zijn gesprek met verkenner Ronald Plasterk. "Wij hebben heel veel experts in onze partij en die willen graag meedenken en meeschrijven aan een regeerakkoord. Het is mooi om het land de goede kant op te kunnen trekken."

Baudet wijst daarbij op de twee zetels van FvD in de Eerste Kamer die een coalitie aan een meerderheid kunnen helpen.

Baudet ziet de opstelling van de VVD en NSC als "een beetje Haagse spelletjes" om hun eigen achterban aan het idee te laten wennen. "Dat moet je kennelijk maar een beetje meespelen, dat spel."

Marijnissen: grootste partijen moeten voortouw nemen

Ook SP-leider Marijnissen vindt dat de vier grootste partijen, dat zijn PVV, GroenLinks-PvdA, VVD en NSC, het voortouw moeten nemen in de formatie. Na haar gesprek met verkenner Plasterk zei ze dat het in de formatie "allemaal nog niet fraai oogt" en dat er snel voortgang moet worden geboekt.

Ze voegde eraan toe dat haar partij na de verkiezingsnederlaag bescheidenheid past. Ze ziet voor de SP weer een rol in de oppositie. De partij gaat nog onderzoeken hoe het komt dat de verkiezingen zo slecht zijn verlopen (het ziet ernaar uit dat de SP van negen zetels naar vier gaat).

Marijnissen wil graag partijleider blijven, en ze is naar eigen zeggen strijdbaar. "Maar op het moment dat de partij het idee heeft: 'het is beter is als je een stap opzij doet, laat het aan een ander', zal ik dat vanzelfsprekend doen."

De SP-leider bood Plasterk een fotoboek over ouders die zijn getroffen door het toeslagenschandaal. Ze benadrukte dat het terugbrengen van het vertrouwen "met stip op één moet". Ze vindt het niet uit te leggen dat voor deze mensen de problemen nog steeds niet zijn opgelost.

Bontenbal: grootste vier partijen zijn aan zet

Het CDA vindt dat de vier grootste partijen aan zet zijn om verkennende gesprekken te voeren en te onderzoeken welke coalities mogelijk zijn. Dat zijn PVV, GroenLinks-PvdA, VVD en NSC. CDA-leider Bontenbal, die vanmiddag door verkenner Plasterk werd ontvangen, vindt dat op deze vier partijen een zware verantwoordelijkheid rust. Hij pleit voor een "stabiel meerderheidskabinet".

Het CDA ziet met deze verkiezingsuitslag voor zichzelf een rol in de oppositie: "Wij zullen voorstellen op inhoud beoordelen en de samenwerking zoeken met andere partijen", schrijft Bontenbal ook in een brief aan de verkenner.

Het CDA herhaalt dat de partij in elk geval niet meedoet aan een coalitie met de PVV, ook niet in een gedoogconstructie.

Van der Plas: PVV, VVD, NSC en BBB moeten om tafel

BBB-leider Van der Plas roept VVD en NSC op om met PVV en BBB om tafel te gaan. In dat overleg moet worden besproken welke openingen er kunnen komen in de formatie, heeft ze verkenner Plasterk verteld. Ze spreekt zelf van een tussenfase. Volgens haar moeten partijen ophouden elkaar via sociale media toe te spreken: "Als je op Twitter met elkaar kan praten, kan je ook aan tafel praten."

Van der Plas vindt dat recht moet worden gedaan aan de verkiezingsuitslag. Volgens haar heeft Nederland bij de verkiezingen een duidelijk signaal gegeven "met een meerderheid voor een centrumrechts kabinet". Ze voegt eraan toe: "Of je er uitkomt in een gesprek is een tweede, maar ik vind het bizar dat er niet eens met elkaar gesproken wordt." Als de vier partijen met elkaar om tafel gaan, is dat een signaal dat ze de burgers serieus nemen, vindt ze.

Over de "grondwettelijke" bezwaren van NSC tegen PVV zegt Van der Plas dat PVV-voorman Wilders de kans moet krijgen om in een gesprek tussen de partijen duidelijk te maken van welke plannen hij precies afstand neemt. "En als je in een verkiezingsprogramma dingen zet die je graag zou willen, die niet volgens de grondwet kunnen, kun je dat ongrondwettelijk noemen, maar er staat nergens in een verkiezingsprogramma: 'Dat gaan we doen door de grondwet te omzeilen.'

Van der Plas noemt ook als mogelijkheid dat partijen een soort 'kerndocument' publiceren waarin bijvoorbeeld staat dat mensen niet worden uitgesloten. In de provincie Flevoland (waar de PVV in het college van gedeputeerde Staten zit) is ook zoiets gebeurd. In een brief aan Plasterk benadrukt de BBB-leider dat het land besturen geen spel is. "Wie spelletjes wil spelen, doet dat maar aan de keukentafel."

BBB-leider Van der Plas wil met VVD, NSC en PVV om tafel

Jetten pleit voor gesprekken tussen PVV, VVD, BBB en NSC

D66-leider Jetten vindt dat er gesprekken moeten beginnen tussen PVV, VVD, BBB en NSC. Na zijn ontmoeting met verkenner Plasterk sprak Jetten van een combinatie van "conservatief rechts en extreemrechts die een overduidelijke meerderheid hebben in de Kamer". Volgens Jetten is het de taak van de verkenner om door te vragen hoe die partijen met elkaar kunnen samenwerken: "Op basis van deze uitslag is dit echt de meest logische combinatie van partijen om met elkaar gesprekken te starten."

Jetten erkent dat het aan die partijen zelf is om hun eigen inzet te bepalen, maar volgens hem heeft VVD-leider Yesilgöz in de campagne de deur voor de PVV "zo wagenwijd opengezet dat je daar ook recht aan moet doen". Het pleidooi van NSC-voorman Omtzigt om onder leiding van een informateur met alle partijen te gaan praten over de belangrijkste thema's vindt D66 "nu geen logische stap". In een brief aan de verkenner herhaalde Jetten dat D66 zelf niet meedoet aan een coalitie met de PVV.

D66-leider Jetten vindt dat er gesprekken moeten beginnen tussen PVV, VVD, BBB en NSC

Wilders: 'Jammer dat Omtzigt niks zegt over ons gesprek'

Geert Wilders haalt op X opnieuw uit naar Pieter Omtzigt. Hij beticht hem, net als gisteravond, van het spelen van politieke spelletjes. Volgens hem is er maandag een gesprek geweest tussen hem en de NSC- leider. "Jammer dat hij dat vergeet te melden."

Plasterk houdt nieuwe ronde gesprekken

Verkenner Plasterk voert vandaag opnieuw gesprekken met partijleiders. Gisteren ontving hij de leiders van de vier grootste fracties: Wilders (PVV), Timmermans (GroenLinks-PvdA), Yesilgöz (VVD) en Omtzigt (NSC). Dat leidde niet tot een eenduidig beeld. Wilders wil praten over een kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB, Yesilgöz is bereid te onderhandelen over een 'centrumrechts' kabinet, waaraan de VVD zelf niet meedoet, Omtzigt vindt het nog geen tijd voor onderhandelingen en Timmermans is naar eigen zeggen niet aan zet.

Plasterk praat vandaag achtereenvolgens met Jetten (D66), Van der Plas (BBB), Bontenbal (CDA), Marijnissen (SP), Baudet (Forum voor Democratie) en Ouwehand (Partij voor de Dieren). Het is de bedoeling dat hij zijn verslag volgende week aanbiedt aan de Tweede Kamer.

Wilders tegen Omtzigt: speel geen spelletjes

De PVV reageert op X op de mededeling van Pieter Omtzigt dat hij op dit moment nog niet wil onderhandelen over de vorming van een kabinet. De NSC-leider wil van Wilders eerst weten wat hij precies bedoelt als hij zegt dat delen van het PVV-verkiezingsprogramma "in de ijskast" staan. Wilders vindt de eisen van Omtzigt "Haagse spelletjes".

Steun, maar ook kritiek voor Yesilgöz op ledenavond

Op de ledenbijeenkomst van de VVD in Utrecht spreken tot nu toe veel leden hun steun uit voor de lijn van partijleider Yesilgöz. Zij wil wel een rechts kabinet van PVV, NSC en BBB mogelijk maken, maar geen bewindslieden leveren. Veel aanwezigen hebben daar vragen bij, maar vinden vooral dat de fractie zelf moet beslissen hoe ze de onderhandelingen ingaan. "Het gaat om het resultaat", zegt Jordy Drieman, raadslid uit Budel, waar een groot asielzoekerscentrum staat en waar de PVV 33 procent van de stemmen haalde. Wel vindt hij dat Yesilgöz wel erg snel kabinetsdeelname uitsloot.

Maar er is ook felle kritiek. Een van de aanwezigen zegt dat veel VVD-kiezers niet begrijpen waarom Yesilgöz niet in het kabinet wil. Zij willen volgens hem dat er een rechts kabinet komt. "Ik verwacht dat je niet alleen je handtekening onder een regeerakkoord zet, maar dat de VVD ook met capabele bewindslieden op het bordes staat." Hij krijgt veel applaus uit de zaal.

In een reactie erkent Yesilgöz dat haar mededeling van vrijdag over het niet deelnemen aan een kabinet voor veel mensen een grote verrassing is geweest. Maar volgens haar hebben de kiezers afgelopen woensdag ook een duidelijk signaal gegeven "dat het anders moet" en dat ze daarom vindt dat de VVD de komende tijd vanuit de Tweede Kamer moet gaan opereren.

Yesilgöz op kritische vragen van VVD-leden: 'Wij haken helemaal niet af'

Verkenner gaat morgen verder met gesprekken

Verkenner Ronald Plasterk gaat morgen verder met zijn gesprekken met de partijleiders. Vanaf morgenochtend komen langs: Rob Jetten (D66), Caroline van der Plas (BBB), Henri Bontenbal (CDA), Lilian Marijnissen (SP), Thierry Baudet (FvD) en Esther Ouwehand (PvdD).

NSC-leider Pieter Omtzigt wil eerst praten over oplossen van problemen

NSC-leider Pieter Omtzigt heeft tegen verkenner Ronald Plasterk gezegd dat zijn partij nog niet klaar is om te onderhandelen over een kabinet met PVV, BBB en VVD, zoals PVV-leider Geert Wilders wil. "Ik wil op dit moment de onderhandelingen niet openen", zei Omtzigt. "Het lijkt ons goed dat er eerst een informateur benoemd wordt die langs de lijnen van de inhoud gaat verkennen welke oplossingen de partijen willen voor de maatschappelijke problemen."

Hij vindt dat alle politieke partijen, dus ook de PVV, moeten meepraten over hoe het verder moet met het land. Omtzigt is niet positief over de coalitie die Wilders heeft voorgesteld. "Die heeft in de Eerste Kamer bij lange na geen meerderheid." Ook blijft hij bij zijn bezwaren tegen het "onrechtstatelijke" in het verkiezingsprogramma van de PVV. Hij wil weten welke omstreden punten echt geschrapt worden en hoe de PVV een verbindende rol gaat spelen.

In zijn brief aan Plasterk heeft Omtzigt het over twee informateurs die "een nadere verkenning" moeten gaan doen. "Deze nadere verkenning moet een helder beeld opleveren van prioriteiten, beleidsvoorkeuren en mogelijke meerderheden per thema." Het voorstel past bij de voorkeursvarianten die Omtzigt eerder heeft genoemd: een minderheidskabinet of een zakenkabinet dat steeds wisselende meerderheden in de Tweede en Eerste Kamer zoekt.

VVD wil 'centrumrechts' kabinet mogelijk maken

De VVD wil helpen om een "centrumrechts" kabinet van PVV, NSC en BBB mogelijk te maken met steun vanuit de Tweede Kamer. "We staan klaar om over de inhoud te gaan onderhandelen", zei partijleider Yesilgöz na haar gesprek met verkenner Plasterk.

Op de vraag of zij echt niet wil deelnemen aan een kabinet, geeft zij geen direct antwoord. "We doen het graag vanuit de Tweede Kamer", zegt ze. Dat is in lijn met wat zij vrijdag ook al zei: niet in kabinet, wel gedoogsteun.

Plasterk heeft vanmiddag nog een gesprek met NSC-leider Omtzigt. Het is nog niet duidelijk wat hij wil.

Wilders zei vanmorgen dat hij wil praten over een kabinet met PVV, BBB, NSC en VVD. Hij zei daarbij dat een minderheidskabinet wat hem betreft geen taboe is.

'Plannen Wilders staan in ijskast voor later moment'

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans gelooft niet dat PVV-leider Wilders zijn toon gematigd heeft. "Iemand die iets in de ijskast zet, is vast van plan om het later fris er weer uit te halen."

Timmermans: GL-PvdA in kabinet met PVV is een no-go

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans heeft tegen verkenner Plasterk herhaald dat zijn partij niet met de PVV kan samenwerken. "Dat is onmogelijk, een no-go", zei hij na afloop van het gesprek. Hij wil niet regeren met een partij die "de Grondwet niet respecteert" en "grote groepen mensen uitsluit".

Timmermans heeft geen voorkeurscoalitie uitgesproken. Het lijkt hem "buitengewoon onwaarschijnlijk" dat er nog een mogelijkheid ontstaat om een kabinet te vormen met GroenLinks-PvdA en hij richt zijn blik dan ook op de toekomst. Hij wil de volgende verkiezingen winnen met "verenigd links".

De partijleider ziet geen enkele rol voor zichzelf in de formatie ("ons past bescheidenheid"), maar hij is van plan om "stevig oppositie" te gaan voeren vanuit de Tweede Kamer, waar GL-PvdA naar verwachting 25 zetels krijgt.

Hij vindt dat de PVV als grootste partij het voortouw moet nemen en wil "ruimte geven" aan partijen als NSC en VVD om wél met Wilders om de tafel te gaan. "Volgens mij is het al moeilijk genoeg. Het is aan die partijen zelf om een afweging te maken."

'We gaan niemand het land uit zetten'

PVV-leider Wilders reageerde na het gesprek met de verkenner ook op de vraag of hij er wel echt voor alle Nederlanders wil zijn:

Wilders wil met vier partijen 'nieren proeven'

PVV-leider Wilders wil dat Plasterk onderzoekt of het mogelijk is om PVV, BBB, NSC en VVD met elkaar te laten praten, zei hij na afloop van zijn gesprek met de verkenner.

Hij benadrukte dat het erom gaat dat de vier partijen "elkaars nieren proeven" zonder dat er meteen wordt gesproken over wat voor vorm een nieuw kabinet kan krijgen: een meerderheids- of een minderheidskabinet, met of zonder gedoogsteun. "Belangrijk is dat de vier partijen bij elkaar komen."

Wilders voegde daaraan toe dat een minderheidskabinet wat hem betreft geen taboe is. "Alles kan", zei hij. Maar een meerderheidskabinet heeft zijn voorkeur. Verder liet de PVV-leider weten dat hij een "redelijke houding" zal aannemen. "De compromisbereidheid is er, maar we willen wel het PVV-geluid laten horen".

De vier partijen die Wilders noemt, hebben samen een meerderheid van 88 zetels in de nieuwe Tweede Kamer. De VVD heeft laten weten niet in het kabinet te willen, maar wel gedoogsteun te willen geven aan een "centrumrechts" kabinet.

Wilders arriveert voor eerste gesprek met verkenner Plasterk

Verkenner Ronald Plasterk heeft PVV-leider Wilders om 10.00 uur ontvangen voor het eerste van de reeks verkenningsgesprekken. De twee schudden elkaar de hand in het gebouw van de Tweede Kamer.

Verkenner ontvangt leiders vier grootste partijen

Het is precies een week na de verkiezingen. Verkenner Plasterk gaat vandaag aan de slag. Hij accepteerde gisteren zijn opdracht van Tweede Kamervoorzitter Bergkamp en hoopt die volgende week af te hebben.

Vandaag spreekt hij met de leiders van de vier partijen die als grootste uit de bus zijn gekomen: PVV, GroenLinks-PvdA, VVD en NSC. Morgen zijn de anderen aan de beurt.

Denk-leider Van Baarle heeft laten weten dat hij bedankt voor de eer. Hij wil niet meewerken aan een verkenning waarbij "het initiatief ligt bij een extreemrechtse politieke beweging die de rechten van meer dan 1 miljoen Nederlandse moslims wil afpakken".

VVD-leider Yesilgöz gaf al voor de start van deze verkennende ronde te kennen dat de VVD niet in een kabinet wil, maar mogelijk wel gedoogsteun wil verlenen aan een centrumrechts kabinet.

Zij heeft vanavond een ingelaste partijbijeenkomst met VVD-leden die verdeeld zijn over de gekozen strategie.

'Van Strien meldde verdenking bewust niet aan Wilders'

Gom van Strien, die na de verkiezingen werd aangewezen als verkenner, heeft bewust de fraudebeschuldigingen tegen hem niet gemeld bij PVV-fractieleider Geert Wilders. Hij deed dat in overleg met de fractievoorzitter van de PVV in de senaat, Marjolein Faber, zegt het Eerste-Kamerlid van de PVV tegen de De Telegraaf.

Op de vraag waarom hij vorige week niets tegen Wilders heeft gezegd over de kwestie toen hij werd gevraagd als verkenner, zegt hij: "Ik beken, dat is een stommiteit. In januari heb ik dit besproken met mijn fractievoorzitter in de senaat, mevrouw Faber. Zij vroeg: wat ga je doen? Ik heb haar op de hoogte gehouden. Zij heeft dat ook niet gecommuniceerd met Geert. In mijn naïviteit heb ik het niet gemeld aan Geert, maar dat had ik wel moeten doen."

Toen hij hoorde van de aangifte die door zijn voormalige werkgever, de Universiteit Utrecht, was gedaan in maart sprak Van Strien opnieuw met Faber, zegt de senator. "We hebben toen besproken of we dit aan Geert moesten melden. Onze conclusie was: daar gaan we Geert niet mee lastigvallen. Eerst maar eens afwachten wat er met de aangifte gebeurt. Vervolgens gebeurde er niks en is er nooit meer over gesproken."

De Telegraaf heeft Faber geconfronteerd met de uitlatingen van Van Strien, maar ze wil niets zeggen over de kwestie.

Wilders moest deze week plotseling op zoek naar een nieuwe verkenner. Zijn eerste keus Van Strien bleek verstrikt in een fraudezaak. Van Strien blijft er in het interview bij dat hij onschuldig is en zegt dat sprake is van een "politieke afrekening". Hij zegt niet af te treden als senator en verwacht voorzitter te worden van de PVV-senaatsfractie als Faber de overstap naar de Tweede Kamer maakt.

Geert Wilders kort op bezoek bij asielopvang in Kijkduin

PVV-leider Wilders is vanavond kort op bezoek geweest bij een bewonersbijeenkomst in Kijkduin, bij Den Haag, waar de gemeente tot half januari volgend jaar 100 tot 120 asielzoekers uit Ter Apel wil opvangen. Bewoners maken zich zorgen, Wilders ging naar de bewonersbijeenkomst om ze "een hart onder de riem te steken".

Dit weekend werd bekend dat de gemeente in een hotel tijdelijke opvang creëert vanwege "de acute situatie die dreigt te ontstaan dat asielzoekers die zich in Ter Apel melden op het gras moeten slapen". Het bezoek van Wilders valt samen met de hervatting van de kabinetsformatie vandaag, na de valse start van gisteren. Toen stapte PVV-verkenner Van Strien op wegens berichten over fraude. Oud-PvdA-minister Ronald Plasterk is nu begonnen als zijn opvolger.

BBB-leider Van der Plas vraagt zich af of dit bezoek "nou handig was in deze fase" en zegt dat ze het zelf niet zo had gedaan. CDA-leider Bontenbal noemt het bezoek een beetje "polariserend". NSC-leider Omtzigt zegt het "bijzonder" te vinden maar wijst er ook op dat iedereen in dit land vrij is om zijn eigen keuzes te maken.

Het bezoek duurde niet lang: Wilders ging om veiligheidsredenen niet naar binnen bij de bijeenkomst. De Haagse burgemeester Van Zanen benadrukte dat de avond bedoeld is als informatieavond voor de bewoners en niet als "partijpolitiek circus". Hij benadrukte opnieuw de acute situatie en het belang van noodopvang.

Bekijk hier de beelden van het bezoek van Wilders:

D66 lijkt nog zetel te stijgen (van 9 naar 10) na laatste uitslagen, ten koste van SP

D66 komt waarschijnlijk niet met negen, maar met tien mensen in de nieuwe Tweede Kamer. Dat meldt de Verkiezingsdienst van het ANP, nu de laatste uitslagen zijn doorgegeven. De winst voor D66 gaat ten koste van de SP. Die partij stond eerder op vijf zetels, maar zakt nu naar vier. Vandaag kwam de laatste uitslag binnen, die van de stemmers in het buitenland.

Het ANP zei eerder dat de stemmen van Nederlanders in het buitenland waarschijnlijk geen verschil zouden maken voor de einduitslag, maar dat lijkt nu dus toch zo toch zijn. De eindstand is nog niet definitief, omdat in meerdere gemeenten nog hertellingen lopen, maar D66 heeft een redelijke voorsprong op de SP voor de laatste restzetel.

Verder verandert er niets in de zetelverdeling. De PVV blijft de grootste partij met 37 zetels, gevolgd door GroenLinks-PvdA (25), VVD (24) en Nieuw Sociaal Contract (20).

Plasterk wil volgende week klaar zijn met verkenning

Verkenner Ronald Plasterk begint morgenochtend aan zijn opdracht. Alle beoogde fractievoorzitters in de Tweede Kamer zijn uitgenodigd deze week om met hem in gesprek te gaan over de mogelijkheden die zij zien om een nieuw kabinet te gaan vormen. Zij komen in volgorde van grootte van de fracties die volgende week in de Tweede Kamer worden geïnstalleerd.

Plasterk (PvdA) gaat ervan uit dat er na de eerste gespreksronde nog veel vragen zijn en verwacht dat er daarom volgende week nog een tweede ronde nodig is. Daarna zal hij een eindverslag maken voor de Tweede Kamer, die zijn opdrachtgever is.

Het streven is om volgende week klaar te zijn, zei hij in een persmoment. "Zo snel als het kan en zo degelijk als het moet." Hij voegde daar nog aan toe: "De dag dat de goedheiligman vertrekt, zou het goed zijn als ik ook weer vertrek, maar ik weet niet of we dat gaan halen."

Plasterk stopt als columnist voor de Telegraaf. Hij kreeg ook vragen over zijn column waarin hij over een coalitie van PVV BBB, NSC, VVD schreef:

Bergkamp ontvangt nieuwe verkenner Plasterk

Kamervoorzitter Bergkamp heeft de nieuwe verkenner Plasterk ontvangen. Dat deed ze kort nadat de fractievoorzitters in meerderheid hadden ingestemd met zijn benoeming als opvolger van de opgestapte PVV'er Van Strien. Bergkamp overhandigde Plasterk officieel zijn opdracht en ging daarna kort met hem in gesprek.

Wilders: breed draagvlak voor Plasterk goed nieuws

PVV-leider Wilders vindt het "goed nieuws" dat er breed draagvlak is voor de benoeming van ex-PvdA-minister Plasterk als verkenner. Na de vergadering met de andere fractievoorzitters, onder leiding van Kamervoorzitter Bergkamp, benadrukte Wilders dat Plasterk politieke ervaring heeft maar ook al een paar jaar afstand heeft van de politiek. Volgens de PVV-voorman was het ook goed om iemand van een andere partij te kiezen, "zeker na wat er is gebeurd".

Met dat laatste doelde Wilders op het snelle opstappen als verkenner van PVV'er Van Strien. Die legde gisteren zijn opdracht neer, nadat hij in verband was gebracht met fraude.

Wilders heeft eerder aangekondigd vanavond een bezoek te brengen aan Kijkduin. In een hotel in die plaats worden asielzoekers opgevangen. De PVV-voorman zei over dat bezoek: "Ik wil het signaal geven dat wij niet alleen voor de verkiezingen, maar ook erna voor de mensen opkomen die zonder enige inspraak of overleg geconfronteerd worden met een extra opvang van asielzoekers. In de wijk is er veel verzet tegen en ik wil die mensen een hart onder de riem steken."

Plasterk aangewezen als nieuwe verkenner

Oud-PvdA-minister Ronald Plasterk wordt de nieuwe verkenner in de formatie. Hij is de opvolger van PVV'er Van Strien, die gisteren ziin functie neerlegde. Na een bijeenkomst met de fractievoorzitters zei Kamervoorzitter Bergkamp dat PVV-leider Wilders als voorman van de grootste fractie voortvarend te werk is gegaan. Hij heeft de naam Plasterk voorgesteld en voor die naam was groot politiek draagvlak.

Alleen Partij voor de Dieren-leider Ouwehand en Denk-voorman Van Baarle waren tegen. Denk zal ook niet meedoen aan gesprekken met Plasterk. De partij wil niet dat het initiatief in de formatie ligt bij "een extreemrechtse politieke beweging die de rechten van meer dan een miljoen Nederlandse moslims wil afpakken".

De verkenner moet in kaart brengen welke mogelijkheden tot samenwerking in een coalitie er zijn. Plasterk moet uiterlijk volgende week dinsdag zijn verslag af hebben en de donderdag erna is er een Kamerdebat.

Kamervoorzitter Bergkamp spreekt van 'valse start'

Omtzigt: verkenner hoeft alleen in kaart te brengen wat partijen willen

NSC-leider Omtzigt vindt het "heel goed mogelijk" dat de nieuwe verkenner in de formatie een andere voorkeur voor een coalitie heeft dan blijkt uit de inventarisatie die hij moet gaan maken. Ex-PvdA-minister Plasterk wordt genoemd als nieuwe verkenner en hij heeft zich positief uitgelaten over een kabinet van PVV, NSC, BBB en VVD. Omtzigt heeft daar niet op voorhand problemen mee.

De NSC-voorman benadrukte vanochtend dat de verkenner geen kabinet gaat formeren, maar dat hij alleen in kaart moet brengen wat de partijen willen. Omtzigt herhaalde dat hij niet wil vooruitlopen op de inzet van NSC: "We gaan eerst naar de verkenner toe en gaan dan naar buiten met de inzet".

CDA-leider Bontenbal is "niet zo bang" dat Plasterk uitgesproken meningen heeft: "Laat die man gewoon zijn werk beginnen en dan zien we over een paar dagen of hij het kon, ja of nee". Bontenbal voegde eraan toe dat Plasterk tegenwoordig op enige afstand staat van de politiek. "En iedereen heeft wel ergens een mening over."

Fractievoorzitters weer samen om verkenner te benoemen

D66-leider Jetten wil zeker weten dat de nieuwe verkenner zijn rol onafhankelijk gaat invullen. Dat zei Jetten kort na aankomst bij de bijeenkomst van de fractievoorzitters, die nu bijeen zijn om opnieuw een verkenner aan te wijzen. De vorige (PVV'er Van Strien) stapte gisteren op en PVV-leider Wilders is nu van plan ex-minister Plasterk (PvdA) voor te dragen.

Jetten wees voor het gesprek naar columns van Plasterk "waarin andere partijen en politici nogal onder de gordel worden aangepakt". Hij wil dat de nieuwe verkenner "zonder zijn eigen mening" zijn rol invult.

BBB-leider Van der Plas vindt Plasterk een "hele goede". Dat hij zich al lovend heeft uitgelaten over een coalitie van PVV, NSC, BBB en VVD vindt Van der Plas geen bezwaar. "Dat was als columnist. Hij gaat nu als onafhankelijk verkenner aan de slag en dan denk ik dat hij die meningen wel voor zich houdt." Van der Plas wil dat de verkenner aan het werk gaat: "We zijn bijna een week verder en we zijn geen stap verder".

Lijsttrekkers partijen opnieuw bijeen voor aanwijzen verkenner

Vanochtend komen de lijsttrekkers van de partijen die vorige week werden gekozen in de Tweede Kamer opnieuw bij elkaar. In een bijeenkomst met Kamervoorzitter Bergkamp zullen zij een verkenner aanwijzen in de formatie. Vorige week vrijdag was er ook al zo'n vergadering. Toen werd PVV-Eerste Kamerlid Van Strien benoemd, maar die trok zich gisteren terug. Hij werd dit weekend in verband gebracht met fraude bij zijn voormalige werkgever en hij vond dat de onrust daarover en het voorbereiden van een reactie daarop zijn werk als verkenner zouden schaden.

PVV-leider Wilders heeft nu oud-PvdA-minister Plasterk als verkenner op het oog. De bijeenkomst van vanochtend is bedoeld om vast te stellen of bij de andere fractievoorzitters draagvlak is voor die benoeming.

De verkenner gaat inventariseren hoe de verschillende partijen tegen de verkiezingsuitslag aankijken en wat zij met hun partij willen.

PVV wil Plasterk als nieuwe verkenner

De naam van de nieuwe verkenner is niet lang geheim gebleven: ingewijden zeggen dat de PVV Ronald Plasterk (PvdA) morgen wil voordragen als opvolger van Van Strien. Plasterk zelf wil er niets over zeggen.

Video: PVV-leider Wilders over opstappen Van Strien

Wilders heeft nieuwe verkenner in gedachten 'met meer afstand tot de politiek'

PVV-leider Geert Wilders heeft iemand in gedachten die mogelijk Gom van Strien opvolgt als verkenner. Wie het is, wil hij nog niet zeggen. "Het zal in ieder geval iemand zijn met meer afstand tot de politiek."

Wilders is momenteel in gesprek met de beoogde verkenner en hoopt deze morgen voor te dragen. De PVV-partijleider polst eerst bij andere fractievoorzitters of er voldoende draagvlak is voor de nieuwe verkenner.

De ophef van afgelopen weekend en het daaropvolgende vertrek van Van Strien noemt Wilders "niet mijn droomstart". Hij zegt dat hij van tevoren niets wist van de fraudebeschuldiging aan het adres van de verkenner. "Ik vind het niet prettig dat ik niet was geïnformeerd."

Het vertrek was uiteindelijk onvermijdelijk, stelt de PVV-voorman. "Je weet dat het anders doorgaat en dan ben je de hele week bezig met ontkennen of ontkrachten."

Desgevraagd zegt Wilders nog steeds premier te willen worden. De PVV-voorman baalt verder ook nog steeds van de opstelling van de VVD, die heeft gezegd niet in een kabinet te stappen. "Als wij met een paar partijen aan tafel gaan zitten, hebben we binnen een paar weken een regeerakkoord", aldus de PVV-leider. "We moeten voor Nederland problemen oplossen. Mijn oproep is: kom aan tafel zitten."

Verslaggever Eva Wiessing over waarom PVV-verkenner Van Strien is opgestapt

Bergkamp: praten met fractievoorzitters zodra Wilders nieuwe kandidaat heeft

"Het is vervelend om de verkenningsfase zo te starten. Tegelijkertijd is het belangrijk dat de verkenningsfase zorgvuldig en adequaat verloopt", schrijft Tweede Kamervoorzitter Bergkamp in een verklaring. "

"Gezien de persoonlijke omstandigheden van de heer Van Strien en de korte tijd die deze fase kent, is het nu zaak dat er snel een nieuwe verkenner wordt aangewezen die onmiddellijk aan de slag kan gaan. Daarover zal ik opnieuw met de lijsttrekkers in gesprek gaan als de heer Wilders met een nieuwe voordracht is gekomen."

Verkenner Van Strien (PVV) stopt ermee

Verkenner Gom van Strien legt per direct zijn taken neer. Dat laat hij weten in een korte verklaring. Aanleiding is een artikel van NRC van dit weekend waarin Van Strien in verband werd gebracht met fraude bij zijn voormalig werkgever.

"Zowel de hierover ontstane onrust als het voorbereiden van een reactie hierop verhouden zich in mijn ogen niet met mijn huidige werk als verkenner", schrijft Van Strien. "Daarom heb ik Geert Wilders en de voorzitter van de Tweede Kamer laten weten mijn taken als verkenner per direct neer te leggen."

Vandaag zouden Wilders, Timmermans, Yesilgöz en Jetten langskomen om met Van Strien te praten. Het is onduidelijk hoe de formatie nu verder gaat.

Lees hier verder:

Wie wil wat?

Het wordt een ingewikkelde klus voor verkenner Gom van Strien, is de algemene opvatting. Het enthousiasme om met Geert Wilders samen te werken is namelijk niet overal even groot. De PVV-leider zelf blijft optimistisch en heeft een duidelijke voorkeur. Als VVD, NSC en BBB met hem "aan tafel gaan zitten en we alle vier gaan praten en redelijke compromissen sluiten, dan hebben we binnen drie weken een regeerakkoord", schreef hij gisteren op X.

Een aantal potentiële coalitiepartners houdt de boot af. VVD-leider Yeşilgöz zei vorige week niet in een kabinet te willen stappen, omdat haar partij heeft verloren. Ze wil wel gedoogsteun geven. Dat standpunt wordt niet door iedereen in haar partij gewaardeerd. In een ingezonden brief in De Telegraaf schreven oud-ministers Halbe Zijlstra en Hans Hoogervorst dat de VVD de blokkade moet laten varen.

Pieter Omtzigt van NSC gaf in de campagne aan moeite te hebben met de PVV. Het feit dat het PVV-programma op punten ingaat tegen de grondwet, maakt samenwerking voor hem ingewikkeld. Tegelijk benadrukte hij na de verkiezingen dat "het land bestuurd moet worden".

BBB-leider Caroline van der Plas is het meest enthousiast over regeren met de PVV. Ze wil "graag in een coalitie met de VVD, NSC en PVV, mits Geert een beetje meebeweegt", zei ze vorige week. Wilders sprak dit weekeinde van een "politieke trukendoos" die is opengegaan. Hij verklaarde "redelijk" te blijven en "ik zal me blijven matigen".

Ook Van Strien zelf denkt dat hij geen eenvoudige opdracht heeft, zei hij bij zijn aantreden:

Zelf formeren?

Wil je zelf kijken welke coalities mogelijk zijn? Probeer het in de meerderhedenzoeker:

Agenda van de kabinetsformatie

Verkenner Van Strien vandaag van start

Verkenner Van Strien begint vandaag zijn onderzoek naar mogelijk regeringscoalities vandaag met gesprekken met PVV-leider Wilders, GroenLinks-PvdA-leider Timmermans, VVD-leider Yesilgöz en D66-voorman Jetten. Wilders is aan het eind van de ochtend als eerste aan de beurt.

De komende dagen spreekt de verkenner, die al ruim twaalf jaar PVV-senator is, met alle fractievoorzitters uit de Tweede Kamer om hun voorkeuren te inventariseren. De verwachting is dat Van Strien over ruim een week verslag uitbrengt aan de Kamer.

Van Strien werd dit weekend in een NRC-artikel in verband gebracht met fraude bij zijn voormalig werkgever. De beschuldigingen aan zijn adres zijn ongegrond, stelde hij in een persverklaring, waarin Van Strien ook zei gewoon aan de slag te gaan als verkenner. Een aantal politieke partijen liet desgevraagd aan de NOS weten daar geen bezwaar tegen te hebben.

Lees hier meer over Gom van Strien:

Welkom

Welkom in dit liveblog over de formatie.