Plasterk als verkenner: 'Als het land roept, kan je niet zomaar weigeren'

Verkenner Ronald Plasterk gaat vanaf morgen gesprekken voeren met de fractievoorzitters over de vorming van een nieuw kabinet. "De kiezers hebben gesproken, het is tijd om aan de gang te gaan. Het land moet toch geregeerd worden", zei hij op zijn eerste persconferentie.

Hij was naar eigen zeggen zeer verrast dat PVV-leider Wilders hem gisteren vroeg om de verkennersrol op zich te nemen. In het gesprek zei Wilders volgens Plasterk dat hij "overtuigd was dat ik hem geen loer zou draaien".

Hij hoefde niet lang na te denken voordat hij ja zei. "Ik wil het niet groter maken dan het is, maar als het land roept, moet je goede redenen hebben om nee te zeggen."

Plasterk over zijn nieuwe rol:

Plasterk is nog steeds lid van de PvdA, maar neemt in zijn columns in De Telegraaf regelmatig afstand van de standpunten van die partij. Hij antwoordde niet op de vraag of hij vorige week woensdag op de PVV heeft gestemd. "Dat is geloof ik vertrouwelijk in dit land."

Plasterk is de opvolger van PVV-senator Gom van Strien, die gisteren opstapte nadat bekend was geworden dat hij mogelijk betrokken is geweest bij fraude.

De oud-minister van Onderwijs en Binnenlandse Zaken kreeg vanmorgen steun van een meerderheid van de fractievoorzitters.

Bergkamp over de benoeming van Plasterk:

In zijn columns heeft Plasterk vaak een uitgesproken mening. Zo schreef hij vorige week nog dat de formatie wat hem betreft niet lang hoeft te duren en dat een rechts kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB voor de hand ligt. Vandaag zei hij dat hij zijn werk als verkenner neutraal zal verrichten. "Ik ben er nu voor alle partijen."

Zolang hij verkenner is, stopt hij met zijn column. Als hij daarna eventueel weer verder gaat, hoeven de fractievoorzitters niet bang te zijn dat hun woorden terug zullen komen in die columns. "Dit traject verloopt vertrouwelijk", beloofde Plasterk.

Morgenochtend begint hij zijn gesprekken, op volgorde van fractiegrootte. PVV-leider Wilders zal dus de eerste zijn. Mogelijk volgt er begin volgende week nog een tweede ronde met een kleiner gezelschap van fractievoorzitters.

Het streven is om volgende week klaar te zijn, maar of dat lukt is onzeker. Plasterk: "Het moet zo snel als het kan, maar ook zo degelijk als het moet. Als de Goedheiligman uit het land vertrekt, zou het mooi zijn als ik ook weer mag vertrekken als verkenner."

Er was enige verbazing dat Wilders met Plasterk op de proppen kwam. "Iemand van een andere partij, ik vond het een leuk idee", zei de PVV-leider over zijn keuze. Plasterk is volgens hem een "creatieve geest die het goed zal doen".

Na afloop van het overleg tussen de fractievoorzitters herhaalde VVD-leider Yesilgöz dat zij geen onderdeel wil uitmaken van een coalitie met de PVV, maar wel mogelijk wil maken door een vorm van gedoogsteun. Dat standpunt ligt gevoelig in haar eigen partij, omdat veel liberalen vinden dat ze juist wel in een kabinet met de PVV moet stappen.

"Wij zijn een volkspartij, er zijn altijd verschillende inzichten", zei Yesilgöz over die onenigheid. Vanwege het verlies van tien zetels ziet ze geen plaats voor de VVD in het kabinet, "maar we willen op inhoud het verschil maken en die mogelijkheid grijpen we met beide handen aan. We nemen onze verantwoordelijkheid, maar vanuit een andere rol."

Denk weigert te komen

Plasterk gaat de mogelijkheden voor een nieuw kabinet in kaart brengen, en ook kijken welke mensen eventueel geschikt zijn om in een latere fase informateur te zijn.

Met één fractievoorzitter hoeft hij in ieder geval niet te praten: Denk-leider Stephan van Baarle weigert bij hem langs te komen. Hij ziet Plasterk als een verkenner van de PVV en daarmee als "boodschapper van extreemrechts". Denk wil er niet aan meewerken "dat het initiatief in de verkenning ligt bij een extreemrechtse politieke beweging die de rechten van meer dan één miljoen Nederlandse moslims wil afpakken".