Uneasy lies the head that wears the crown, schreef William Shakespeare eind 16de eeuw.
Er rust een zware verantwoordelijkheid op het hoofd van de nieuwe Britse koning Charles, die morgen wordt gekroond. Hij erft een ander land dan zijn moeder, koningin Elizabeth, toen zij zeventig jaar geleden aan haar regeerperiode begon.
De schoenen die de 74-jarige Charles moet vullen zijn groot. Elizabeth hield het Verenigd Koninkrijk en de constitutionele monarchie bij elkaar, zo werd lang gedacht. Maar de nationale zenuwinzinking die na haar dood werd gevreesd, is uitgebleven.
De populariteit van Charles is sinds vorig jaar gestegen; zo'n 62 procent van de Britten gelooft dat hij goed zal zijn voor de monarchie. Hij wist in zijn eerste toespraak in september meteen de juiste toon te raken: met warme woorden en oprechte emotie in zijn gezicht nam hij afscheid van de geliefde koningin en omarmde hij het land in rouw.
Een leven lang troonopvolger
Charles heeft zich lang kunnen voorbereiden op zijn rol als koning. Zijn moeder hield het langer vol dan welke Britse vorst ook, met vijftien premiers, veertien Amerikaanse presidenten en zeven pausen. Maar dat gegeven maakte Charles ook zijn leven lang troonopvolger.
De wereld keek mee: hoe hij als jongen opgroeide, toneel speelde op de universiteit, trouwde en ook weer scheidde van de immens populaire prinses Diana. De camera's waren non-stop gericht op het afbrokkelende huwelijk, de schandalen, en uiteindelijk de tragiek rondom Diana's dood. Daarna volgde het huwelijk met Camilla en de controverses rond de twee, inmiddels onderling gebrouilleerde, zoons William en Harry.
En dus neemt een bekend gezicht voor de Britten morgen plaats op de eeuwenoude kroningsstoel in Westminster Abbey. Omringd door de geesten van Darwin, Newton en dertig oude Engelse vorsten die er zijn begraven, zal Charles de veertigste koning zijn die sinds 1066 op die plek wordt gekroond.
Waar Elizabeth als jonge vrouw bij haar kroning in 1953 symbool stond voor hoop en verbetering, is Charles inmiddels een man op leeftijd, van wie we veel weten. De ongeëvenaarde bewondering en het respect die Elizabeth na zeventig jaar regeren wereldwijd genoot, heeft hij niet. Hij kon zich weliswaar een leven lang voorbereiden, maar als koning zal hij minder tijd hebben om zijn regeerperiode kleur te geven.
Charles weet dat het land ondertussen is veranderd. En dat hij harder zal moeten werken om de steun van het volk te behouden, steun die de afgelopen decennia gestaag is gedaald. Die toon zal hij meteen vanaf de kroning kiezen. "Ik kom om te dienen, niet om bediend te worden" zijn de woorden waarmee hij straks de Abbey instapt. Hij wil laten zien dat hij progressieve plannen heeft: zo is bij de kroning niet alleen adel aanwezig, maar zijn ook 'gewone' mensen uitgenodigd. Daarnaast zullen vrouwelijke bisschoppen en religieuze leiders van onder meer het hindoeïsme en de islam voor het eerst betrokken zijn bij de eeuwenoude kroningsceremonie.
Pomp and pageantry
Toch kan Charles niet ontsnappen aan de rituelen en tradities die het Britse koningshuis zo Brits maken. Aan de pomp and pageantry: het historische spektakel waarvoor miljoenen mensen wereldwijd de televisie zullen aanzetten. Parades, elitetroepen, gouden koetsen en glimmende medailles. Relieken van duizend jaar koningshuis, verbonden aan talloze mythes en legendes. Zoals de eeuwenoude Stone of Scone die in de kroningsstoel wordt geplaatst.
Verder zijn er schitterende kroonjuwelen die zo'n 5 miljard waard zijn, en die het Britse koningshuis als enige ter wereld nog op deze manier inzet bij ceremoniële gelegenheden. En natuurlijk de Imperial Crown, die niet voor niets zo heet: het is een object uit het British Empire. Op de piek van dat Britse Rijk heersten de Britten over een kwart van de wereld, zowel in oppervlakte als in bevolking.
In de huidige moderne wereld worden bij deze relieken en tradities uit een ver verleden ook lastige vragen gesteld. Vragen over onderdrukking en de historische rol van de monarchie daarin. In tegenstelling tot zijn voorgangers wil Charles de confrontatie met dat verleden aangaan: hij heeft in toespraken letterlijk gerefereerd aan "de gruweldaden van Britse slavernij" en stelt de koninklijke archieven open voor wetenschappelijk onderzoek naar het slavernijverleden.
Republikeinen
De republikeinse beweging heeft absoluut geroken dat dit het moment is om meer lawaai te maken. Maar de leden zijn in de minderheid: slechts een kwart van de Britten zou het koningshuis willen afschaffen en in plaats daarvan een verkozen staatshoofd willen installeren, bijvoorbeeld een president. Het grote schrikbeeld voor velen blijft toch: wat als de kiezers een soort Boris Johnson of Donald Trump naar voren schuiven als staatshoofd? Dan liever iemand die niet verkozen is, maar wel eenheid uitstraalt, zegt menig Brit.
Volgens historici ligt de kracht van de monarchie juist in de continuïteit. Een verbinding naar het verleden, een houvast in een snel veranderende wereld. Natuurlijk zijn er ook mensen die de monarchie zien als een symbool van ongelijkheid. De kroning van Charles kost zo'n 100 miljoen pond, terwijl veel delen van het land gebukt gaan onder hoge inflatie en gebrek aan investeringen. Ook hierin wacht voor Charles een balanceeract: hij zal, vanuit zijn paleis, duidelijk moeten maken dat het koningshuis er is om het land te dienen, en niet om een extravagante levensstijl erop na te houden op kosten van de belastingbetaler.
Een groene koning
Wat voor een koning neemt straks plaats op die eeuwenoude troon? Een man die koning wil zijn van alle Britten, ongeacht hun stand of geloof. Een intellectuele en warmere koning. En een early adopter van de groene agenda. Werd er dertig jaar geleden nog gegniffeld om Charles' passie voor het milieu (hij zou tegen planten praten), inmiddels is dat uitgegroeid tot grote waardering voor iemand die het klimaat al centraal stelde voordat dat mode was.
Charles zal zich in zijn rol als koning minder kunnen uitspreken over politieke kwesties dan toen hij prins was. Zijn persoonlijke mening zal voortaan moeten worden gezocht in stille details. Een voorbeeld daarvan: vorige week werd bekend dat de milieubewuste koning het aanbod van vliegveld Heathrow afslaat om een nieuwe hal naar hem te vernoemen.
Wat kun je verwachten op de eerste Coronation Day in zeventig jaar?
