Twaalf weken coronacrisis: wat voelt de economie daarvan?

• Lisa Schallenberg

  redacteur Economie

Vermijd drukke plekken, maar zoveel mogelijk thuisblijven hoeft niet meer. We zitten nu een kleine drie maanden in de coronacrisis, en de economie gaat steeds meer van het slot af.

Al die tijd gesloten zijn, de aanhoudende coronamaatregelen en de onzekerheid over de komende maanden laten diepe sporen na in de Nederlandse economie. Want het openbare leven is nog verre van normaal. We geven met z'n allen nog niet zoveel uit als voor de coronacrisis. En dat betekent ook, minder omzet voor ondernemers.

Swipe hieronder om te zien hoe we de afgelopen tijd geld hebben uitgegeven:

Dat de economie de afgelopen weken een klap heeft gekregen, is duidelijk. De twee weken intelligente lockdown in het eerste kwartaal hebben al geleid tot een economische terugval van 1,7 procent. Het is de eerste economische krimp in 23 kwartalen.

"Het effect van twee volle maanden lockdown moeten we dus nog in de cijfers zien", zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het Centraal Bureau voor de Statistiek. "Die klap zal een stuk groter zijn dan in het eerste kwartaal." Hoe groot precies wordt in augustus duidelijk.

Met de economische steunmaatregelen probeert de overheid de economie toch nog zoveel mogelijk overeind te houden. Het inkomen van zelfstandigen kan worden aangevuld, bedrijven krijgen loonkostensubsidie om mensen in dienst te houden en getroffen ondernemers kunnen een tegemoetkoming krijgen voor de vaste lasten.

Van die noodmaatregelen profiteerden de afgelopen maanden 2,5 miljoen werkenden.

Het is inmiddels duidelijk dat deze crisis een kwestie van de lange adem wordt. "We dachten eerst dat dit een crisis was met een diep dieptepunt, en een snel herstel. Maar in de loop van april werd duidelijk dat dat niet realistisch was", zegt Ester Barendregt, hoofd RaboResearch. "We weten nu dat we wellicht tot in de loop van volgend jaar niet kunnen uitgaan van een medische oplossing, en dat we het dus in ons gedrag moeten zoeken. En juist dat veranderde gedrag heeft grote impact op de economie."

Daarom heeft het kabinet besloten om de steun aan ondernemers te verlengen. Maar dat kan niet tot in de lengte ter dagen doorgaan, zei minister Wiebes van Economische Zaken half mei al. "De economie van morgen is niet die van gisteren". En sommige branches zullen misschien voor altijd veranderen. Daarom is het steunpakket op een aantal punten versoberd.

Banen gaan verloren

Aan ondernemers dus de vraag om de komende maanden te gebruiken om zich klaar te maken voor de toekomst en wellicht de koers te verleggen. Dat gaat niet alleen om hun bedrijfsmodel, maar ook om het mogelijk omscholen van personeel naar banen waar wel vraag naar is, in een andere sector.

Veel banen zijn de afgelopen maanden al verloren gegaan, en steeds meer mensen hebben daardoor al aangeklopt voor financiële steun.

Een van de doelen van het steunpakket van de overheid is voorkomen dat bedrijven omvallen. En tot nu toe lijkt dat aardig te lukken, want er is nog geen golf aan faillissementen ontstaan. Het CBS spreekt ook nog niet van een corona-effect in de faillissementscijfers.

"Er zullen vast bedrijven vanwege corona failliet zijn gegaan, maar er gaat een tijdje overheen voordat we dat terugzien in de cijfers", zegt Van Mulligen. "Wat ook meespeelt is dat veel rechtbanken terughoudend zijn met het failliet verklaren van bedrijven die het nu moeilijk hebben. Die denken: het is nu tijdelijk, en je kunt er misschien nog uitkomen met je schuldeisers."

Dat het aantal faillissementen uiteindelijk zal toenemen ligt in de lijn der verwachting. Bij de vorige crisis gingen er veel bedrijven failliet. In 2013 was er een piek, met in totaal 12.306 faillissementen. Die ondernemers konden hun rekeningen niet meer betalen. Daarna daalde het min of meer tot het niveau dat tot voor kort gebruikelijk was: rond de 3200 faillissementen per jaar.

Maar niet overal in de economie is corona al stevig te merken. Zo blijven grote effecten op de huizenmarkt vooralsnog uit. Al meldde woningplatform Pararius eerder deze maand wel dat het huuraanbod in april was gestegen omdat expats de huur opzegden en toeristenappartementen nu voor de lange termijn verhuurd worden.

Het aantal mensen met huurachterstanden is volgens grote woningcorporaties ook nog niet sterk opgelopen. Datzelfde geldt volgens zorgverzekeraars voor betaalachterstanden bij de zorgverzekering.

Of die achterstanden uiteindelijk wel snel gaan oplopen, moeten we afwachten. Maar zeker is dat hoe langer het duurt voordat alles weer normaal is, hoe meer gezinnen moeten rondkomen van een lager inkomen.