Was het een noodkreet, een waarschuwing of een boodschap met profetische waarde? Kaori Yamaguchi, vooraanstaand lid van het organisatiecomité van de Olympische Spelen van Tokio, verwoordde dit weekeinde de gedachte die al geruime tijd bij zo'n 75 procent van haar landgenoten leeft.
"De Spelen zullen niet het licht aan het einde van de tunnel zijn. Het is gegeven de huidige situatie in Japan amper voor te stellen dat de openingsceremonie op 23 juli plaatsvindt. Door de trage vaccinaties is er geen basis voor veilige Olympische Spelen."
Voormalig judoka Yamaguchi is niet alleen in haar hoedanigheid als lid van het nationale olympisch comité een vooraanstaand sportbestuurder in Japan. De vrouw die tijdens de Olympische Spelen van 1988 brons won in de categorie tot 52 kilogram, was in maart vorig jaar, vier maanden voor de oorspronkelijke datum van het ontsteken van het olympisch vuur, de eerste official die publiekelijk verkondigde dat Tokio 2020 een jaar moest worden uitgesteld. Misschien, zo klinkt het dertien maanden later, moet de stekker definitief uit de duurste Olympische Spelen ooit.
Vierde coronagolf
Met recent 425 nieuwe coronagevallen in Tokio, wederom een record, een strenge lockdown en een vierde coronagolf in het verschiet zitten nog maar bitter weinig Japanners verlegen om het organiseren van Olympische Spelen. In Nagano, de stad waar in 1998 de Winterspelen plaatsvonden, werd de fakkelloop recent gehinderd door tegenstanders van de Spelen. De nationale televisiezender NHK bracht de protesten niet in beeld, uit angst voor het aanwakkeren van negatieve sentimenten.
Tokio staat momenteel aan het begin van een strenge lockdown. De komende drie weken moeten als gevolg van de noodtoestand alle restaurants, café's en karaokebars waar alcohol wordt geschonken de deuren sluiten. Winkels, shoppingmalls, themaparken, theaters en musea gaan tot en met 11 mei op slot. Sportevenementen vinden plaats voor lege tribunes.
Bijkomend probleem: de eerste week van mei staat in Japan in het teken van de zogeheten Golden Week, een vakantieperiode waarin Japanners overal in het land hun familieleden bezoeken, een potentiële verspreidingshaard van covid-19. En dan is er ook nog eens de angst voor de Indiase variant van het coronavirus, die geografisch gezien relatief dichtbij op de loer ligt.
Bijval
In politieke kringen krijgt Yamaguchi steeds meer bijval. Taro Kono, de Japanse minister van gezondheid, toonde zich een warm pleitbezorger van het organiseren van Olympische Spelen zonder publiek, dus ook zonder Japanners op de tribunes. Katoro Nagasaki, gouverneur van de prefectuur Yamanashi ten westen van Tokio, verklaarde publiekelijk dat het onder de huidige omstandigheden 'hoogst onverstandig' zou zijn een kleine 30.000 atleten en officials uit 206 verschillende landen een aantal weken onder te brengen in een olympisch dorp van luttele vierkante kilometers.
De demografische cijfers in het land van de rijzende zon onderbouwen Nagasaki's betoog. Zo'n 28 procent van de Japanse bevolking is 65 jaar of ouder. De conservatieve houding ten opzichte van vaccinaties biedt de vergrijsde bevolking weinig perspectief op korte termijn. Japan heeft inmiddels 314 miljoen doses AstraZeneca, Moderna en Pfizer besteld, maar alleen het laatste product is goedgekeurd.
De Nederlandse zeilploeg wilde het liefst zelf al in Japan zijn om te wennen aan de omstandigheden, maar alleen het materiaal mag nog de oversteek maken.
Onder deze omstandigheden zijn naar verwachting eind september alle Japanners ingeënt, zeven weken na het doven van het olympisch vuur. Er is slechts één reden te bedenken waarom de Olympische Spelen deze zomer toch doorgang moeten vinden: geld.
12,4 miljard euro
Toen Tokio in 2013 tijdens een congres van het Internationaal Olympisch Comité de voorkeur kreeg boven Madrid en Istanboel, viel in het bidbook te lezen dat de Japanners 'slechts' een budget van 6,1 miljard euro hadden gereserveerd. Volgens officiële cijfers heeft Japan inmiddels 12,4 miljard euro geïnvesteerd in de organisatie. Japanse economen beweren echter met grote stelligheid dat in werkelijkheid het dubbele van dat bedrag is uitgegeven voor het ultieme prestigeproject. Alleen al voor coronamaatregelen is de voorbije twaalf maanden 900.000 dollar gereserveerd.
Professor Katsuhiro Miyamoto van de Kansai Universiteit heeft berekend dat het niet doorgaan van de Olympische Spelen de Japanse overheid een economische strop van 35 miljard euro oplevert. Het jaar uitstel van Tokio 2020 heeft inmiddels al 1,9 miljard euro aan de debetzijde van de balans opgeleverd. Vinden de Spelen achter volledig gesloten deuren plaats, zo berekende Miyamoto, dan loopt de Japanse economie 19 miljard euro aan inkomsten mis. Alleen al met de ticketverkoop is een bedrag van 660 miljoen euro gemoeid.
De Zomerspelen van Tokio zijn gefinancierd met 4,6 miljard euro privaat geld, inclusief één miljard euro steun van het Internationaal Olympisch Comité. Datzelfde IOC haalt 73 procent van de eigen inkomsten uit tv-rechten. De laatste olympische cyclus kwam dat neer op een bedrag van 4,6 miljard euro.
De Amerikaanse rechtenhouder NBC Universal betaalt volgens het aflopende tv-contract tot en met de Spelen van Tokio 1,66 miljard euro voor een periode van vier (in dit uitzonderlijke geval: vijf) jaar. De Japanners trekken hier ook nog eens aan het kortste eind. Waar voorheen 70 à 80 procent van de televisie-opbrengsten richting gastland stroomde, is dat ditmaal slechts een vijfde deel van het totaal.
Vraagtekens
De huidige vraagtekens over het doorgaan van de Olympische Spelen sluiten naadloos aan op de problematiek die Tokio 2020 al acht jaar overschaduwt. De toewijzing kwam tot stand nadat in totaal een slordige 6,5 miljoen euro aan steekpenningen was betaald aan diverse partijen om tijdens het beslissende IOC-congres stemmen te ronselen.
Het oorspronkelijke logo bleek plagiaat en al in gebruik te zijn bij het stadstheater van Luik. Vanwege de hitte werd de olympische marathon verplaatst naar Saporro. Voorzitter van het organisatiecomité Yoshiro Mori moest het veld ruimen na seksistische opmerkingen aan het adres van vrouwen. Iets dat ook artistiek directeur van de openingsceremonie, Hiroshi Sasaki, overkwam.
Steeds vaker worden in Japan door vooraanstaande politici vraagtekens geplaatst rond het laten doorgaan van Tokio 2020. De Japanse minister van financiën, Taro Aso, sloeg onlangs misschien wel de spijker op zijn kop toen hij zijn gedachten de vrije loop liet gaan. "Deze Olympische Spelen zijn vervloekt."
