'Kwetsend voor adoptiegezinnen' versus 'kon niet doorgaan', gemengde reacties op adoptiestop

• Noor de Kort

  redacteur Online

Het verbod op het adopteren van kinderen uit het buitenland brengt veel teweeg onder adoptiekinderen en adoptieouders. "Ik vind het een onzorgvuldig besluit", zegt Sander Vlek, adviseur bij de Landelijke Vereniging voor Adoptiegezinnen. "Ik mis het centraal stellen van het belang van het kind in dit plan."

Nieuwe adoptieprocedures zijn sinds gisteren niet meer mogelijk. Demissionair minister Weerwind voor Rechtsbescherming besloot daar per direct mee te stoppen. Alleen mensen die al een adoptieprocedure hebben lopen, komen nog in aanmerking.

Maar adoptie uit het buitenland is een maatregel om kinderen te beschermen, stelt Vlek. "Ik mis het bewijs dat kinderen in herkomstlanden een realistische kans hebben op het vinden van een liefdevol gezin."

Tegelijk zijn er ook organisaties die de adoptiestop toejuichen, zoals International Child Development Initiatives. "Het verleden heeft laten zien dat misstanden niet zijn uit te sluiten", zegt programmamanager Sarah de Vos van de kinderbelangenorganisatie.

Jarenlange discussie

Het besluit van Weerwind is de uitkomst van een jarenlange discussie over adopties. In 2021 was adopteren uit het buitenland tijdelijk niet mogelijk na een vernietigend rapport over misstanden bij adoptieprocedures tot 1998. Daarna maakte minister Weerwind adoptie uit acht landen alsnog mogelijk: de Filipijnen, Hongarije, Lesotho, Taiwan, Thailand, Zuid-Afrika, Bulgarije en Portugal.

De Tweede Kamer nam vorige maand een motie aan, waarin het kabinet werd gevraagd om met een plan te komen "waarmee interlandelijke adoptie op zorgvuldige wijze wordt afgebouwd". Nieuwe adoptieprocedures zijn nu dus al niet meer mogelijk. Na de zomer komt Weerwind met een plan voor de al lopende procedures, al zou het goed kunnen dat het dossier dan is doorgeschoven naar zijn opvolger.

De laatste jaren hebben Nederlanders al steeds minder kinderen uit het buitenland geadopteerd, zegt Ellen Giepmans, directeur bij Fiom, de instantie die alle aanmeldingen voor adoptie ontvangt. In 2019 waren er nog 145 adopties, afgelopen jaar 50. Het merendeel van die 50 kinderen kwam uit Hongarije, Thailand en Taiwan.

Fiom krijgt sinds gisteren "veel telefoontjes van mensen met vragen", zegt Giepmans. "Die willen weten wat dit besluit voor hen betekent. Lopende adoptieprocedures gaan vooralsnog door. Of deze kunnen worden afgerond is afhankelijk van het afbouwplan dat naar verwachting in september 2024 zal worden opgesteld door het ministerie." Het is volgens Giepmans belangrijk dat de minister in het plan van na de zomer meer duidelijkheid biedt.

'Effecten stop onduidelijk'

De Landelijke Vereniging voor Adoptiegezinnen erkent de conclusies uit het rapport uit 2021 over de misstanden bij adopties, maar vindt een adoptiestop niet de oplossing. "Er is niet goed uitgezocht wat het effect van stoppen met adoptie is op kinderen die nu in herkomstlanden wonen", zegt Vlek. "Kindertehuizen zijn schadelijk voor de ontwikkeling van kinderen en adoptie kan kinderen daarvan laten herstellen."

Vlek kan zich goed voorstellen dat het nieuws om te stoppen met adoptie uit het buitenland kwetsend is voor gezinnen met adoptiekinderen. "Er blijft toch een beeld achter dat het iets is wat niet goed zou zijn."

Volgens International Child Development Initiatives zijn er te veel knelpunten in het huidige adoptiesysteem om dat nog voort te zetten. Adoptie uit andere landen is oncontroleerbaar, stelt De Vos. "Nederland heeft geen bevoegdheden om te controleren hoe de adoptie tot stand is gekomen. Daardoor weet je nooit zeker of dat op de juiste wijze is gegaan."

Bovendien is adoptie uit het buitenland "een heel kostbaar systeem, waar je maar een heel kleine groep kinderen mee bereikt", zegt De Vos. "Er zijn wereldwijd miljoenen kinderen die niet kunnen opgroeien bij hun ouders." Het geld dat we nu steken in adopties kan volgens haar beter worden geïnvesteerd in de herkomstlanden. "Dan bereik je veel meer kinderen."

Zelf is De Vos ook geadopteerd. Als baby kwam zij in de jaren 80 vanuit Sri Lanka naar Nederland. Hoewel haar adoptiepapieren grotendeels klopten en ze opgroeide in een liefdevol adoptiegezin, pleitte ze afgelopen jaren actief voor een stop op adoptie.

Haar adoptieouders steunden haar daarin, zegt ze. "Tot mijn 25e was ik helemaal positief over adoptie. Daarna ging ik kritischer kijken naar mijn eigen verhaal en het adoptiesysteem." In dat proces nam ze haar adoptieouders mee, wat volgens haar niet altijd makkelijk was. "Het riep soms ook gevoelens op, van boosheid bijvoorbeeld, maar mijn ouders stonden er wel open voor. Zij vinden nu ook dat het adoptiesysteem niet klopt. Je zou kunnen zeggen dat adoptieouders in het verleden ook zijn misleid."