Laatste poging Assange in Engeland om uitlevering aan VS te voorkomen
Meike Wijers
correspondent Australië
Het einde nadert van een van de langst slepende juridische gevechten in het Verenigd Koninkrijk. Vandaag is in het Britse Hoge Hof van Justitie de tweedaagse hoorzitting begonnen waarin Julian Assange zijn uitlevering aan de Verenigde Staten probeert tegen te houden. Assange is daar zelf niet bij: volgens zijn advocaat voelt hij zich niet goed genoeg om in de rechtbank te verschijnen.
Het is de allerlaatste kans voor de oprichter van klokkenluiderwebsite WikiLeaks. Hierna is Assange uitgeprocedeerd en kan hij niet verder in beroep gaan in het Verenigd Koninkrijk. De twee rechters van het hof moeten oordelen of de Britse regering Assange mag uitleveren aan de VS. Assange kan nog wel in beroep gaan bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.
Assange probeert zijn uitlevering al meer dan tien jaar tegen te houden. Hij vluchtte eerst naar de Ecuadoraanse ambassade in Londen, waar hij zeven jaar verbleef. Sinds 2019 zit hij in een Britse cel.
Zijn familie is al jaren betrokken bij pogingen om hem vrij te krijgen. In Melbourne in zijn geboorteland Australië werd afgelopen weekend een laatste grote demonstratie gehouden tegen de uitlevering van Assange aan de VS. Gabriel Shipton, Assanges halfbroer, maakt zich zorgen. "Hij probeert zich groot te houden voor ons, sterk te zijn. Maar hij is niet onoverwinnelijk", zegt hij.
Gevoelige onthullingen
Julian Assange (52) verwierf faam met onthullingen over het Amerikaanse militaire optreden in Irak en Afghanistan. Zo publiceerde WikiLeaks in 2010 een video van Amerikaanse helikopterpiloten die ongewapende Iraakse burgers neermaaien, onder wie kinderen en twee journalisten.
Met Cablegate kwam Assange echt in het vizier van de Amerikaanse autoriteiten. WikiLeaks publiceerde in samenwerking met internationale media de inhoud van honderdduizenden geheime ambtsberichten van Amerikaanse diplomatieke missies over de hele wereld.
In 2011 gaf WikiLeaks de NOS inzage in de inhoud van duizenden ambtsberichten van de Amerikaanse ambassade in Den Haag. Ze lieten onder meer zien hoe Washington Nederland onder druk zette om de missie in Afghanistan te verlengen. In een interview met de NOS sprak Assange toen al zijn zorgen uit dat de Amerikaanse overheid hem zou vervolgen.
Nieuwsuur maakte een overzicht van de zaak tegen Assange:
Het eerste uitleveringsverzoek kwam echter niet van Amerika maar van Zweden, waar twee vrouwen hem hadden beschuldigd van verkrachting en aanranding. Assange heeft altijd ontkend schuldig te zijn. Zweden zou het strafrechtelijk onderzoek uiteindelijk stopzetten.
In 2018 werd bekend dat de Amerikaanse justitie hem alsnog wilde vervolgen. Assange werd in de VS aangeklaagd voor medeplichtigheid aan het hacken van overheidscomputers en in 2019 kwamen daar nog eens zeventien aanklachten over het overtreden van spionagewetgeving bij. Als hij voor alle aanklachten wordt veroordeeld, kan hij een maximale gevangenisstraf van 175 jaar krijgen.
'Zaak gaat iedereen aan'
De vader van Assange, John Shipton, stelt dat de zaak tegen zijn zoon iedereen aangaat. "Het is een mondiaal probleem: een veroordeling zou een bedreiging zijn voor journalisten die het publiek informeren", waarschuwt hij. "Ook is de Amerikaanse invloed buiten de VS gevaarlijk. Ze passen hun eigen wetten toe op staatsburgers van andere landen."
Ook de Australische regering is daar ontstemd over. De Australische premier Albanese heeft al meerdere keren met president Biden gesproken over de zaak. Afgelopen week werd een motie aangenomen in het parlement waarin de VS en het Verenigd Koninkrijk worden opgeroepen om de zaak tegen de Australiër te seponeren. "Of je Julian Assange nu aanbidt of verafschuwt: het heeft lang genoeg geduurd. Hij moet vrijgelaten worden en naar huis komen", zei parlementslid Andrew Wilkie, die de motie indiende.
In Londen is Stella Assange, de echtgenote van de WikiLeaks-voorman, uitgegroeid tot het gezicht van de campagne om hem vrij te krijgen. Die campagne krijgt daar steun van mensenrechtenorganisaties en een groot deel van de Britse media. Ook de internationale media waar Assange mee samenwerkte bij de publicatie van Cablegate, hebben in een open brief de Amerikaanse regering opgeroepen om de vervolging van Assange te stoppen.
Onderzoeksjournalist Nick Davies, die met WikiLeaks samenwerkte bij de publicatie van Cablegate, noemt de vervolging van Assange een "aanval op de journalistiek". Ook journalisten als Peter Hitchens van de conservatieve tabloid Daily Mail, die vaak erg kritisch was op Assange, spreekt zijn afschuw uit. "We staan op het punt de Amerikaanse regering toestemming te geven om in ons land een man op te pakken die geen enkele Britse wet heeft overtreden."
Diplomatieke druk
Er is nog één uitweg voor Assange. De Britse minister van Binnenlandse Zaken kan de uitlevering tegenhouden op humanitaire gronden. De kans dat dat gebeurt lijkt echter gering. Anders dan in Australië is er in het Verenigd Koninkrijk geen grote politieke druk om de uitlevering te blokkeren. Een petitie die oproept tot de vrijlating van Assange werd ondertekend door slechts een handjevol Britse parlementariërs.
Assanges familie hoopt dat de diplomatieke druk van de Australische regering een verschil kan maken. De steun van de Australische bevolking doet hen goed, zegt Gabriel Shipton. "De steun in Australië geeft ons de energie en de kracht om te blijven vechten voor Julians vrijheid."
