Nobelprijswinnaar Moeratov: journalisten nodig als tegengif tegen tirannie

De Russische winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, Dmitri Moeratov, waarschuwt dat "machtige figuren" in Rusland de geesten rijp maken voor oorlog. "Sterker nog, in de hoofden van sommige politici is een oorlog tussen Rusland en Oekraïne niet langer uitgesloten."

Moeratov sprak bij de uitreiking van de vredesprijs in Oslo. Hij deelt de prijs met de Filipijnse journalist Maria Ressa. Beiden hebben zich volgens het Nobelcomité hard gemaakt voor de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid in hun land. In de Filipijnen en Rusland staan die onder druk.

Volgens Moeratov worden politici die bloedvergieten willen voorkomen, in Rusland als zwakkelingen gezien. Dreigen met oorlog zou patriottisch zijn.

Rusland heeft tienduizenden militairen langs de grens met Oekraïne samengetrokken. Oekraïne, de VS en hun bondgenoten vrezen een Russische invasie. De Russische president Poetin zegt daar niet op uit te zijn, maar vergeleek de situatie in Oost-Oekraïne gisteren nog met volkerenmoord. Oekraïne en door Rusland gesteunde separatisten zijn daar al jaren in oorlog.

Novaja Gazeta

Moeratov is hoofdredacteur van de onafhankelijke Russische krant Novaja Gazeta. Hij zei dat de journalistiek in Rusland een duistere periode doormaakt nu honderden journalisten en mensenrechtenactivisten als 'buitenlandse agenten' worden aangemerkt.

In Rusland staat dat gelijk aan vijanden van het volk, zei Moeratov. Mensen die dit stempel krijgen, worden opgepakt en achter de tralies gezet of erger. Moeratov droeg zijn prijs op aan alle onderzoeksjournalisten en collega's van zijn krant die vanwege hun werk werden vermoord.

Maria Ressa

Maria Ressa pleitte bij de prijsuitreiking voor het bestrijden van haatzaaien in sociale media. "We moeten de haat en het geweld veranderen, dat giftige slijk dat door onze informatiestromen vloeit. Amerikaanse internetbedrijven maken meer winst als ze haat verspreiden en het slechtste in ons losmaken."

Beide journalisten wezen erop dat de wereld onafhankelijke journalistiek nodig heeft als tegenwicht tegen autoritaire regimes. "Ja, we grommen en bijten. Ja, we hebben scherpe tanden en houden vast", zei Moeratov. "Maar dat is een voorwaarde voor vooruitgang. Wij zijn het tegengif tegen tirannie."

Laatste journalist die Vredesprijs kreeg

Ressa en Moeratov zijn de eerste journalisten die de Nobelprijs voor de Vrede krijgen in bijna negentig jaar. De laatste was de Duitser Carl von Ossietzky in 1935. Hij onthulde dat Duitsland zich in het geheim aan het herbewapenen was.

Ressa herinnerde eraan dat Von Ossietzky zijn prijs nooit heeft gekregen. Hij zat gevangen in een concentratiekamp en stierf in 1938 in een ziekenhuis, mede als gevolg van mishandeling.

Door de prijs vandaag aan journalisten te geven, laat het Nobelcomité zien dat het voor democratieën opnieuw erop of eronder is, zei Ressa.