'Forse keuzes zijn nodig': Vier vragen over de toekomst van Tata Steel
De vraag wordt nu ook buiten de directe omgeving van de staalfabriek hardop gesteld: is er een toekomst voor Tata Steel in IJmuiden? De afgelopen jaren zijn er verschillende onderzoeken geweest met zorgwekkende conclusies over de impact van de fabriek op de luchtkwaliteit en de volksgezondheid.
"De grenzen zijn bereikt en er zijn forse keuzes nodig", zegt gedeputeerde Jeroen Olthof (PvdA) van de provincie Noord-Holland vandaag, naar aanleiding van het laatste RIVM-onderzoek. "Er moet een duidelijke deadline komen om het op korte termijn schoner te krijgen. Tata kan alleen een plek blijven houden als het daadwerkelijk die stap naar groen en schoon zet."
Daar zijn miljarden voor nodig en het ziet er niet naar uit dat de huidige eigenaar dat gaat betalen. Het Indiase Tata heeft de staalfabriek in de verkoop gezet. Maar sinds het afhaken van het Zweedse staalbedrijf SSAB heeft zich nog geen koper gemeld.
Vier vragen en antwoorden over issues die bepalend zijn voor een eventuele toekomst van Tata Steel in IJmuiden:
Hoe groot is de vervuiling?
In de omgeving van Tata Steel is stank- en geluidsoverlast, worden mensen vaker ziek en komt longkanker vaker voor. Ook is de luchtkwaliteit er slecht en in stof dat op de grond terecht komt zitten teveel lood en kankerverwekkende stoffen, met name in Wijk aan Zee.
Hoe dichter je bij het Tata-terrein meet, hoe hoger de waardes gevaarlijke stoffen worden. Voor sommige van die stoffen zijn de concentraties 20 tot 100 keer zo hoog als op een plek zonder staalfabriek, meldt het RIVM.
In de IJmond, waar Wijk aan Zee, Velsen-Noord, IJmuiden en Beverwijk liggen, zijn ook andere uitstoters, zoals de scheepvaart. Maar niemand kan er nog omheen dat Tata Steel in alle vervuiling een grote rol speelt.
Bovenstaande gaat over milieuoverlast in de omgeving en de gevolgen daarvan. Tata Steel IJmuiden is ook de grootste CO2-uitstoter in Nederland.
Wat is het economisch belang van Tata Steel?
Het economisch belang van Tata Steel is groot, zeker in de regio. Tata Steel Nederland heeft 11.000 werknemers waarvan er 9.000 in IJmuiden werken. Schattingen over het aantal banen bij bedrijven die als toeleverancier gedeeltelijk of helemaal afhankelijk zijn van het staalbedrijf lopen uiteen.
Volgens vakbond FNV gaat het daarbij om 3.000 bedrijven en 35.000 banen. Deskundigen noemen dit soort schattingen in het FD boterzacht, maar een sluiting of verkleining van Tata Steel zal zeker ook buiten het bedrijf zelf gevoeld worden.
Wat kan er aan de CO2-uitstoot worden gedaan?
Om de CO2-uitstoot terug te brengen liggen twee serieuze opties op tafel. Op de lange termijn wil Tata Steel overstappen op een productiemethode met waterstof. Op de korte termijn moet CO2 opvangen en onder de grond opslaan soelaas bieden. In 2030 wil het bedrijf zo 40 procent minder CO2 uitstoten, om in 2050 klimaatneutraal staal te produceren.
Daar zal wel twee keer miljarden aan overheidssteun voor nodig zijn. Omdat het de vraag is of de Staat ook twee keer wil betalen, wordt momenteel onderzocht of de productiemethode met waterstof naar voren gehaald kan worden. De resultaten van dat onderzoek komen dit najaar, zegt Tata Steel.
Wat gebeurt er al?
Sinds 2019 zet Tata Steel extra in op verlaging van de impact van de activiteiten op de omgeving, schrijft het bedrijf vandaag in een brief aan de Tweede Kamer. Eind vorig jaar is daarbovenop een extra investering van 300 miljoen aangekondigd. De luchtkwaliteit verbetert ook met de jaren, zegt het bedrijf.
Maar omwonenden zeggen dat ze weinig merken van de maatregelen die het staalbedrijf neemt. Ze ervaren dezelfde overlast en wijzen naar verouderde onderdelen van Tata Steel, die met de tijd alleen maar meer verouderen.
Eén van de conclusies van het RIVM vandaag is ook dat het aantal kankerverwekkende stoffen in het stof dat neerdaalt vervijfvoudigd is sinds 2019. De grafietregens zijn na het plaatsen van een overkapping wel gestopt.
Verder verwacht Tata Steel de komende twee jaar de emissie van geur, stof en geluid sterk te verminderen. Daarnaast zegt het bedrijf in 2023 ook de uitstoot van kankerverwekkende stoffen terug te brengen. Uiterlijk in 2025 moeten de geplande maatregelen tot tastbare resultaten voor omwonenden leiden, zegt het bedrijf.
