FNV: verduurzaming Tata Steel in IJmuiden moet sneller

• Thom Opheikens

  redacteur Economie

De verduurzamingsplannen die Tata Steel IJmuiden voor de langere termijn heeft, moeten naar voren worden gehaald. Daarvoor pleit de vakbond FNV Metaal, waar ongeveer de helft van de medewerkers in IJmuiden bij is aangesloten. De Centrale Ondernemingsraad (COR) steunt het voorstel.

Tata Steel wil in 2030 40 procent minder CO2 uitstoten, met name door het af te vangen en in lege gasvelden onder de Noordzee te stoppen. In de jaren daarna wil het staalbedrijf overstappen op installaties waarin groene elektriciteit en waterstof de functie van kolen overnemen. In 2050 zou het bedrijf dan helemaal geen CO2 meer moeten uitstoten.

De vakbond ziet weinig in het afvangen en opslaan van de uitstoot en vindt dat de omslag naar groene elektriciteit en waterstof veel sneller moet. Tata zou binnen vijf jaar af moeten van de productie op steenkool, vindt FNV Metaal.

Het project kan volgens de bond betaald worden met subsidiegeld dat er mogelijk komt voor het afvangen en onder de Noordzee opslaan van CO2 (CCS). FNV-bestuurder Roel Berghuis wil die stap overslaan. De subsidie kan volgens hem beter direct worden ingezet voor verduurzaming van de installaties. "We denken niet dat de overheid twee keer miljarden gaat uitgeven."

Haalbaarheid

In een reactie schrijft Tata Steel Nederland dat met CO2 afvangen en opslaan de klimaatdoelstellingen van 2030 gehaald kunnen worden. "Tegelijkertijd staan we altijd open om andere mogelijkheden te onderzoeken, zoals de waterstofroute waar ook FNV aan denkt." Het staalbedrijf steunt het plan van de bond om een onafhankelijk onderzoeksbureau de verschillende opties te laten doorrekenen.

"De diverse doelstellingen die goed zijn voor alle betrokkenen vragen om scherpe keuzes", ziet ook Tata Steel. "En omdat dit zo is, moeten die keuzes ook gefundeerd worden gemaakt." De drie criteria die het staalbedrijf daarbij aanhoudt zijn de klimaatdoelen, technische haalbaarheid en betaalbaarheid.

Complicerende factor is nog dat er tot zeker 2030 bij lange na niet voldoende groene elektriciteit en waterstof voorhanden is. Nieuwe installaties zouden daarom een poos met gas moeten overbruggen, stelt de vakbond voor. Dat is wel duurder en kan daarom ten koste gaan van de concurrentiepositie.

Cruciaal moment

De oproep van de bond komt op een cruciaal moment in de ruim honderdjarige geschiedenis van de voormalige Koninklijke Hoogovens. De staalfabriek is qua zowel milieu- als klimaateisen niet toekomstbestendig.

Voor de grote investeringen die nodig zijn om daar verandering in te brengen, wordt niet op de huidige eigenaar gerekend. Bekend is dat het Indiase Tata de fabriek in IJmuiden wil verkopen.

Die verkoop verloopt stroef. Veelzeggend was de reden waarom de tot nog toe enige geïnteresseerde partij afhaakte. "We kunnen Tata Steel IJmuiden niet in lijn brengen met onze duurzaamheidsdoelstellingen", zei de hoogste baas van het Zweedse SSAB daarover.

Bovendien is geld verdienen met staal vanwege de grote concurrentie al jarenlang moeilijk, al gaan de prijzen de laatste maanden omhoog. Tegelijkertijd ondermijnt de rap stijgende CO2-prijs het verdienmodel. Tata Steel IJmuiden is goed voor 7 procent van de CO2-uitstoot in Nederland.

Het ministerie van Economische Zaken steunt de huidige aanpak van Tata, inclusief de opslag onder de Noordzee, bleek eind maart uit een Kamerbrief. Vier bedrijven in Rotterdam krijgen ook al subsidie voor CCS, wat staat voor carbon capture and storage.

Volgens FNV-bestuurder Berghuis is eerst inzetten op CCS geen oplossing voor de acuutste bedreiging van Tata Steel. "CO2 afvangen en opslaan brengt de uitstoot terug, maar de overlast in de omgeving blijft."

Omwonenden vaker ziek

Een RIVM-onderzoek bevestigde vorige maand vermoedens die er al langer waren. Omwonenden hebben vaker last van acute gezondheidsklachten als hoofdpijn en misselijkheid dan mensen elders in Nederland. Ook komen hartklachten, diabetes en longkanker vaker voor. Het ligt voor de hand dat dit door de staalfabriek komt, al is een verband nog niet wetenschappelijk aangetoond.

Tata Steel zegde eerder toe 300 miljoen euro te investeren om de overlast voor de omgeving te beperken, maar onlangs kondigde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) aan om in kaart te brengen wat de gevolgen zijn van de uitstoot van onder meer fijnstof voor omwonenden. Daarnaast loopt er een rechtszaak van omwonenden tegen het staalbedrijf.

"De dreiging is zeer reëel, werknemers maken zich grote zorgen", zegt Berghuis. "De OVV gaat er met de botte bijl in. De kans is groot dat die zegt: deze fabriek is aan het einde van zijn bestaan. Die moet nu dicht."

De vakbond krijgt binnen de Tweede Kamer in ieder geval steun van de PvdA. Die is enthousiast over het vakbondsplan en gaat de minister van Economische Zaken vragen of hij ook subsidie wil geven voor andere manieren om de fabriek te verduurzamen.

Het dilemma tussen trotse werkgever en grote vervuiler uitgelegd door NOS op 3: