VN-panel kijkt naar klimaatverandering, rapport ook voor Nederland van belang

Verwoestende bosbranden, hoge temperaturen, extreme droogte en recentelijk, in onder meer Nederland, hoog water en overstromingen: het zijn gebeurtenissen waarbij vaak wordt gewezen naar het veranderende klimaat.

Vanaf vandaag bestuderen leden van het VN-klimaatpanel IPCC twee weken lang duizenden onderzoeken naar klimaatverandering, om deze vervolgens te beoordelen, te analyseren en samen te vatten in een evaluatierapport. Dat doen ze eens in de vijf of zes jaar. Voor Nederland is een van de belangrijkste onderwerpen dit jaar de stijging van de zeespiegel.

Vijf dingen die je moet weten over de virtuele bijeenkomst:

IPCC doet zelf geen onderzoek

Het IPCC, oftewel het Intergovernmental Panel on Climate Change, is een organisatie van de Verenigde Naties. De leden verrichten zelf geen onderzoek naar klimaatverandering; het team bestaat uit wetenschappers en regeringsadviseurs die conclusies trekken uit bestaande onderzoeken.

Dit jaar worden in het rapport 14.000 onderzoeken geciteerd, zegt Aimée Slangen, een van de hoofdauteurs van het rapport en onderzoeker bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ), tegen de NOS.

Over hoe het IPCC werkt maakte NOS op 3 eerder deze uitlegvideo:

En wat wordt er vervolgens mee gedaan?

"Landen gebruiken het rapport om te kijken welke maatregelen ze kunnen nemen om zich aan te passen", zegt Rob van Dorland, coördinator van de Nederlandse delegatie.

Maar die maatregelen worden vervolgens niet altijd genomen, ziet klimaatwetenschapper Richard Black. Hij noemt de bosbranden in Australië van twee jaar geleden; het land heeft in zijn ogen sindsdien niet veel gedaan om klimaatdoelstellingen te behalen.

"Een samenleving raakt snel gewend aan dingen. Als het risico op bosbranden snel stijgt, is het eerste dat wordt gevraagd: 'Hoe moeten we ons aanpassen?', in plaats van: 'Waarom doet de overheid niet meer om fossiele brandstoffen terug te dringen?'", zegt Black tegen persbureau Reuters.

Het panel van IPCC bestaat uit wetenschappers én regeringsadviseurs. Dat roept soms de vraag op of die politici niet te veel invloed op de objectiviteit van het wetenschappelijke rapport hebben. "Het is belangrijk dat er wetenschappers in de zaal zitten om te bewaken dat de wetenschappelijke waarden overeind blijven", zegt Van Dorland.

Hoe snel gaat de zeespiegel stijgen?

Voor Nederland is het deel over de stijgende zeespiegel belangrijk, zegt Aimée Slangen. "Omdat wij als land voor een groot deel onder de zeespiegel liggen. Dus we zijn afhankelijk van onze kustbescherming."

Twee jaar geleden bracht het panel voor het eerst een apart speciaal verslag uit over de oceanen, ijskappen en de zeespiegel, naast de algemene evaluatierapporten. De conclusie: als de uitstoot niet snel naar beneden gaat, krijgen we nog deze eeuw te maken met een snel stijgende zeespiegel, heftige stormen en de instorting van gletsjers.

Vorige eeuw steeg de zeespiegel met ongeveer 15 centimeter, nu gaat de stijging twee keer zo snel.

Een eerste versie van een deel van het nieuwe rapport lekte een aantal weken geleden uit. "Het leven op aarde kan herstellen van de drastische klimaatverandering. Mensen kunnen dat niet", was daarin een van de conclusies.

Het uitsterven van diersoorten, meer ziektes, recordhoge temperaturen en stijgende zeespiegels, waren enkele dingen die werden genoemd. De aankomende generaties zullen daar steeds meer van merken en de komende dertig jaar gaan de gevolgen van de klimaatverandering steeds meer zichtbaar worden, stelt het panel.

Wat kunnen we nog meer verwachten?

Het panel borduurt in het aankomende rapport voort op het vorige evaluatierapport, in 2013. Toen concludeerde het panel "nog meer overtuigd" te zijn van de menselijke invloed op klimaatverandering.

Het rapport gaat daarnaast voor de eerste keer zogeheten black swan events benoemen: ontwikkelingen met een lage waarschijnlijkheid, maar met een hoge impact. Het onomkeerbaar smelten van een aantal zeer grote ijskappen dat kan leiden tot de snelle stijging van de zeespiegel kan zo'n black swan-gebeurtenis zijn, schrijft persbureau Reuters.

We kunnen ook tipping points, oftewel kantelpunten verwachten: onherstelbare veranderingen in het klimaatsysteem, een term die door het IPCC rond de eeuwwisseling in het leven is geroepen.

Het panel brengt het eerste deel van het definitieve rapport op 9 augustus uit.